اختلال در تعادل عرضه و تقاضا/ تولیدی که راهی انبارها می‌شود
به گزارش جهان صنعت نیوز: آماری که انجمن جهانی فولاد منتشر کرده نشان می‌دهد ایران در جایگاه دهمین تولیدکننده بزرگ فولاد در ۹ماهه سال ۲۰۲۲ قرار گرفته است. ایران با حدود ۱۰درصد رشد تولید نسبت به مدت مشابه سال گذشته در زمینه تولید فولاد، توانست تولید خود را به بیش از ۲۲ میلیون تن برساند. این جهش تولیدی در حالی اتفاق افتاده که کشورهای چین، ژاپن، آمریکا، روسیه، کره‌جنوبی، آلمان، ترکیه و برزیل در رتبه‌های یکم تا نهم فهرست برترین تولیدکنندگان فولاد دنیا این بازه زمانی را با کاهش تولید سپری کرده‌اند.
این در حالی است که قیمت فولاد در ایران گران‌تر از بازارهای صادراتی است و این مساله باعث شده که صادرات فولاد ایران به بازارهای صادراتی‌اش کمتر شود. اما یکی از دلایل این امر ارزان‌فروشی روس‌ها و تلاش برای تصاحب بازارهای شرقی است. دلیل دیگر هم به سیاست‌های دولت برمی‌گردد که گاه و بیگاه مانع رونق فعالان این صنعت می‌شود.
به این ترتیب گفته می‌شود که ارزان‌فروشی روس‌ها در بازار فولاد کار دست ایرانی‌ها داده است. با توجه به اینکه قیمت فولاد در ایران کمی گران‌تر از بازار جهانی بوده، تولیدکنندگان دیگر انگیزه و رقبتی برای صادرات محصولات خود ندارند؛ موضوعی که یکی از مدیران وزارتخانه هم آن را تایید کرده است. سیف‌الله امیری در این خصوص به تازگی گفته است که در نیمه نخست امسال ۲ میلیون و ۹۳۷ هزار تن فولاد خام صادر شده که در مقایسه با سال گذشته کاهش محسوسی داشته است.
افزایش ۲۷ درصدی تولید فولاد خام
به تازگی انجمن جهانی فولاد در گزارش خود اعلام کرده که تولید فولاد ایران در شهریور امسال ۲۷ درصد افزایش داشته است.
انجمن جهانی فولاد در جدیدترین گزارش خود اعلام کرد، تولید فولاد ایران در ماه سپتامبر ۲۰۲۲ (شهریور ۱۴۰۱) نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۱ با افزایش ۷/۲۶ درصدی به ۷/۲ میلیون تن رسیده است.
در حالی که تمامی ۱۰ کشور نخست تولیدکننده فولاد در جهان در ماه سپتامبر با کاهش تولید مواجه شده‌اند، ایران، هند و چین افزایش تولید داشته‌اند که ایران بیشترین افزایش تولید را به خود اختصاص داده است. همچنین بر اساس این گزارش، تولید فولاد ایران در ۹ ماه نخست ۲۰۲۲ نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش ۸/۹ درصدی داشته و به ۲/۲۲ میلیون تن رسیده است.
بر اساس این گزارش، ایران در فوریه ۲۰۲۱ (بهمن ۱۳۹۹)، در میان بزرگ‌ترین تولیدکنندگان فولاد جهان در جایگاه دهم قرار گرفت که از آن ماه تاکنون این جایگاه را حفظ کرده است. همچنین بر اساس آمار این نهاد بین‌المللی، تولید فولاد ایران طی سال ۲۰۲۱ به ۵/۲۸ میلیون تن رسیده است که نسبت به سال ۲۰۲۰ کاهش ۸/۱ درصدی را نشان می‌دهد.
وضعیت تولید فولاد در آسیا
به طور کلی تولید فولاد در غرب آسیا در این ماه افزایشی شده و نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۴/۱۵ درصد افزایش یافته و به ۸/۳ میلیون تن رسیده است. کشورهای غرب آسیا که در این گزارش مورد بررسی قرار گرفته‌اند شامل ایران، قطر، عربستان و امارات هستند. با توجه به تولید ۷/۲ میلیون تنی ایران در ماه سپتامبر، ۷۱ درصد تولید فولاد غرب آسیا در اختیار ایران بوده است.
بر اساس این گزارش، چین با تولید ۸۷ میلیون تن، هند با تولید ۹/۹ میلیون تن و ژاپن با تولید ۱/۷ میلیون تن، سه کشور نخست تولید فولاد در جهان هستند. تولید فولاد ترکیه با کاهش ۴/۱۹ درصدی بیشترین میزان افت را به خود اختصاص داده است.
تولید فولاد ژاپن ۳/۱۲ درصد، آمریکا ۵/۷ درصد، روسیه ۸/۶ درصد، کره‌جنوبی ۴/۱۵ درصد، آلمان ۴/۱۵ درصد و برزیل ۷/۱۱ درصد کاهش یافته است.
بر اساس آمارهای انجمن جهانی فولاد، تولید فولاد چین ۶/۱۷ درصد و تولید فولاد هند ۸/۱ درصد افزایش یافته است.
بلومبرگ به افت قیمت سنگ‌آهن در بورس سنگاپور تا قیمت ۸۲ دلار و ۴۵ سنت در هر تن پرداخته است. به نظر می‌رسد افت جهانی تقاضای فولاد تاثیر مهمی در این رویه دارد.
این کاهش چشمگیر در حالی اتفاق افتاد که قیمت سنگ‌آهن بیش از دو سال پیش و در بهار سال ۲۰۲۰ میلادی به این رقم کاهش پیدا کرده بود.
سیاست‌های پولی انقباضی در نظام‌های بانکی بین‌المللی، رکود بازار ساخت‌و‌ساز چین و تداوم محدودیت‌های مربوط به کووید از دیگر عوامل موثر در این روند هستند. خارج از آسیا نیز حمله نظامی روسیه به اوکراین و نگرانی از بروز بحران انرژی اقتصاد در اروپا بازار را متأثر کرد. بر همین اساس انجمن تولیدکنندگان فولاد اروپا از کاهش تولید این محصول در ادامه سال جاری و سال آینده میلادی خبر داد.
بر اساس این گزارش، تولید فولاد جهان در ماه سپتامبر ۲۰۲۲ نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۷/۳ درصد افزایش یافته و به ۷/۱۵۱ میلیون تن رسیده است. همچنین تولید فولاد جهان در ۹ ماه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳/۴ درصد افت کرده و به ۲/۱۴۰۵ میلیون تن رسیده است.
وضعیت تولید فولاد در اروپا
تولید فولاد در ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا در ماه سپتامبر با کاهش ۷/۱۶ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته به ۷/۱۰ میلیون تن رسیده است.
سایر کشورهای اروپایی یعنی بوسنی و هرزگوین، مقدونیه، نروژ، صربستان، ترکیه و انگلیس نیز کاهش ۶/۱۸ درصدی تولید داشتند و میزان تولید فولاد آنها به ۴/۳ میلیون تن رسیده است.
بحران انرژی در اروپا و افزایش سرسام‌آور انرژی بر بسیاری از صنایع کشورهای اروپایی تاثیر منفی گذاشته است. حتی بسیاری از کارشناسان نسبت به از دست رفتن صنایع در این کشورها هشدار داده‌اند.
کشورهای آسیا و اقیانوسیه که شامل استرالیا، چین، هند، ژاپن، نیوزیلند، پاکستان، کره‌جنوبی، تایوان، تایلند و ویتنام هستند، در ماه سپتامبر ۲۰۲۲ یعنی شهریور ماه امسال ۱۱۳ میلیون تن فولاد تولید کردند که ۶/۱۰ درصد بیشتر شده است.
وضعیت تولید فولاد در آمریکا
تولید فولاد کشورهای آمریکای شمالی (شامل کانادا، کوبا، السالوادر، گواتمالا، مکزیک و آمریکا) نیز در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۶/۷ درصد کاهش یافته و به ۱/۹ میلیون تن رسیده است.
تولید فولاد آفریقا که شامل کشورهای مصر، لیبی و آفریقای‌جنوبی است با افزایش یک درصدی به ۴/۱ میلیون تن رسیده است.
همچنین تولید فولاد کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (بلاروس، قزاقستان، مولداوی، ازبکستان)، روسیه و اوکراین در این بازه زمانی با ۹/۲۱ درصد کاهش به ۶/۷ میلیون تن رسیده که بیشتر به علت کاهش تولید روسیه و اوکراین بوده است.
تولید فولاد کشورهای آمریکای جنوبی که شامل آرژانتین، برزیل، شیلی، کلمبیا، اکوادر، پاراگوئه، پرو، اوروگوئه و ونزوئلا هستند نیز با کاهش ۶/۹ درصدی به ۵/۳ میلیون تن رسیده است.
انجمن جهانی فولاد، یکی از بزرگ‌ترین و پویاترین انجمن‌های صنعتی در جهان است که در تمامی کشورهای بزرگ تولیدکننده فولاد عضویت دارد.
این انجمن بین‌المللی نماینده تولیدکنندگان فولاد، انجمن‌های ملی و منطقه‌ای صنعت فولاد و موسسات تحقیقاتی فولاد است. در این گزارش، ۶۴ کشور که ۹۸ درصد فولاد کل جهان را تولید می‌کنند، مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
افزایش تولید محصولات فولادی به نفع دلالان
یک فعال حوزه فولاد درباره اینکه چرا ایران برخلاف تولیدکننده‌های بزرگ فولاد جهان رویه افزایش تولید را در سال جاری میلادی پیش گرفته است، گفت: این موضوع بیشتر ریشه در عقب‌ماندگی تولید در سال‌های گذشته دارد. ایران حتی با این حجم از تولید هم از چشم‌انداز ۱۴۰۴ و رسیدن به تولید ۵۰ میلیون تن فولاد در آن سال عقب است. تولید ایران در سال جاری باید به ۳۸ میلیون تن می‌رسید که از ۳۰ میلیون تن فراتر نمی‌رود.
رضا شهرستانی درباره این سوال که اگر تولید با فروش همراه نباشد چه ثمره‌ای دارد، خاطرنشان کرد: این طور نیست که فروشی وجود نداشته باشد. فروش انجام شد، اما متاسفانه با سیاست‌های نادرست دولت ازجمله تعرفه‌هایی که یک‌شبه بر صادرات وضع شده کل صادرات دچار اختلال شد و روس‌ها جای ایران را در بازار فولاد گرفتند. اکنون بیش از ۱۵ درصد از مقاصد صادراتی را از دست داده‌ایم.
او خاطرنشان کرد: این حجم از تولید به انبارها می‌رود. انبار واحدهای تولیدی انواع محصولات فولادی در حال پر شدن است و این اتفاق تعادل عرضه و تقاضا را بر هم می‌زند. به طور مثال امسال تاکنون ۴۰ میلیون تن گندله تولید شده و قرار است ظرفیت تولید در سال آینده به ۱۰۰ میلیون تن برسد. در حالی که نیاز کشور به ۵۰ میلیون تن گندله است، بنابراین امروز با تولید بی‌رویه در محصولات زنجیره فولاد رو‌به‌رو هستیم که یا انبار شرکت‌ها را پر می‌کند و یا تاجران به امید اینکه با افزایش قیمت بتوانند کالای خود را بفروشند و به سود برسند آن را از تولیدکنندگان می‌خرند. ادامه این رویه به تعطیلی واحدهای تولید و یا به حداقل رساندن تولید آنها منتهی می‌شود؛ موضوعی که نهایتا به نفع دلالان تمام می‌شود.
شهرستانی تاکید کرد: اشکال در مدل مدیریت دولت و مانعی است که بر سر راه صادرات با اعمال تعرفه ایجاد کرد و با این کار بازارهای صادراتی که در اختیار فولادسازان بود را از آنها گرفت. برنامه‌ریزی صنعت فولاد برای سال گذشته مصرف داخلی نیمی از تولید و صدور نیمی دیگر بود و همچنین صدور ۵۵ درصد تولید و مصرف داخلی ۴۵ درصد آن در سال جاری، اما با اعمال تعرفه بر صادرات این هدف محقق نشد.
این فعال حوزه فولاد تصریح کرد: در آینده نزدیک با مازاد عرضه رو‌به‌رو و مجبور می‌شویم تولیدات را با قیمتی پایین‌تر از نرخ واقعی بفروشیم.
سیاست روس‌ها به ضرر ایران
در کنار افزایش تولید مساله‌ای که جای تامل دارد بحث کاهش صادرات است. یک مسوول وزارت صمت دلیل کاهش صادرات فولاد ایران را تصاحب بازارهای صادراتی ایران توسط روس‌ها و البته نوسانات نرخ ارز دانسته و باور دارد که بعد از جنگ روسیه و اوکراین بازارهای هدف صادراتی مسکو از غرب به شرق تغییر کرده است. در نتیجه این کشور برای اینکه بتواند به بازارهای شرقی ورود کند شروع به ارزان‌فروشی کرده و همین مساله باعث افزایش انگیزه واردات و خرید از این کشور شده است، اما در مقابل صادرکنندگان ایرانی انگیزه‌های صادراتی خود را از دست داده‌اند.
مدیرکل دفتر معدنی و صنایع معدنی وزارت صمت همچنین صادرات محصولات فولادی را یک میلیون و ۴۳۲ هزار تن اعلام کرد و افزود: صادرات تیر آهن از ۶۸ هزار تن به ۵۶ هزار تن رسیده که نشان‌دهنده کاهش حدود ۱۸ درصدی است.
سیف‌الله امیری همچنین از کاهش حدود ۵۴ درصدی صادرات آهن اسفنجی خبر داد و گفت: مقدار صادرات این محصول از ۶۷۳ هزار تن به ۳۱۲ هزار تن رسیده است.
عوارض صادراتی و مضرات آن
اما افت صادرات فولاد ایران دلایل دیگری هم دارد که یکی از آنها سیاست‌های داخلی است. دولت برای جلوگیری از گرانی‌های احتمالی ناشی از قطعی‌های برق در اردیبهشت امسال عوارضی را برای صادرات فولاد اعمال کرد و این‌گونه میدان را برای رقبای محصولات ایرانی باز کرد. به گفته فولادی‌ها، اعمال عوارض صادراتی، منجر به کاهش سود تولیدکنندگان شده و به دنبال آن تمایل آنها برای صادرات را کاهش داده است.
به گفته فعالان معدنی، وزارت صمت برای کاهش نگرانی‌ها و گرانی‌های ناشی از قطعی برق سعی کرد تا با عوارض صادراتی انگیزه صادرات را کاهش و تمایل تولیدکنندگان برای عرضه در داخل کشور را افزایش دهد. این تصمیم در شرایطی گرفته شد که صادرکنندگان برای حضور در بازار سال‌ها تلاش می‌کنند اما متاسفانه در برخی موارد مسوولان با اعمال سیاست‌ها و وضع قوانین نادرست، میدان را برای رقبای ایرانی باز می‌کنند.
در حالی قیمت فولاد در بازارهای صادراتی کاهش پیدا کرده که در داخل کشور خبری از ارزانی نیست و بیشتر تولیدکنندگان ترجیح می‌دهند محصولات خود را در داخل عرضه کنند. اما جالب اینجاست که معمولا وقتی عکس این داستان اتفاق بیفتد و قیمت‌ها در بازار جهانی افزایش داشته باشد، در داخل کشور هم قیمت‌ها به سرعت تحت تاثیر این گرانی قرار می‌گیرد.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهصنعت و معدنلینک کوتاه :