رویای روسیه برای ایجاد هاب گازی در ترکیه، بدون ایران
به گزارش جهان صنعت نیوز: پوتین هزینه کنونی گاز را «بالا» خواند و افزود که به راحتی می‌توانیم قیمت را در سطح عادی بازار، بدون هیچ‌گونه حاشیه سیاسی تنظیم کنیم. براساس گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، این پیشنهاد در حالی مطرح می‌شود که روسیه به دنبال تغییر مسیر عرضه از خطوط لوله گاز نورداستریم است که در انفجارهای ماه گذشته آسیب دیده‌اند. پوتین با اشاره به اینکه روسیه گاز ترکیه را در مقیاس کامل تامین می‌کند، افزود: آنکارا مطمئن‌ترین شریک برای ترانزیت منابع انرژی روسیه به اروپا است. پوتین پیش از دیدار با اردوغان در سخنرانی خود در کنفرانس هفته انرژی روسیه پیشنهاد ایجاد یک هاب گازی در ترکیه را داده بود.
وی گفته که مسکو می‌تواند حجم ترانزیت از دست رفته از طریق لوله نورداستریم را به منطقه دریای سیاه با ایجاد یک «هاب گاز» در ترکیه برای تامین منابع اتحادیه اروپا منتقل کند. وی البته تاکید کرده که تعمیر خطوط لوله آسیب‌دیده امکان‌پذیر است، اما روسیه و اتحادیه اروپا باید درباره سرنوشت آنها تصمیم بگیرند. در صورتی که این ایده عملیاتی شود، موقعیت ترکیه در ژئوپلیتیک انرژی به شدت ارتقا خواهد یافت. در همین راستا معاون نخست‌وزیر روسیه نیز اعلام کرده که می‌توان مقدار قابل توجهی گاز طبیعی را از طریق ترکیه به اروپا صادر کرد. از منظر وی خط لوله گاز طبیعی استریم جنوبی (پروژه‌ای که بعدا لغو و به ترک استریم تبدیل شد) به صورت چهار خط با ظرفیت تقریبی ۶۳ میلیارد مترمکعب برنامه‌ریزی شده بود و در صورت وجود تقاضا، می‌توان از این ظرفیت اضافی بالقوه برای رساندن گاز به مصرف‌کنندگان اروپایی از طریق دریای سیاه و ترکیه استفاده کرد. ظرفیت فعلی ترک استریم که در قالب دو خط لوله جریان می‌یابد، ۵/۳۱ میلیارد مترمکعب است. یکی از این خطوط برای صادرات به کشورهای دیگر است.
اردوغان بلافاصله به دولت ترکیه دستور اجرایی کردن این ایده را داد. با اجرایی شدن این طرح، روسیه ترکیه را در کانون سیاست‌های جدید انرژی خود در منطقه قرار خواهد داد و موقعیت ایران از این رهگذر متاثر خواهد شد. ایده انتقال گاز روسیه به ترکیه از طریق ایران عملا کنار گذاشته خواهد شد و چشم‌انداز چندانی برای همکاری گازی میان ایران و روسیه وجود نخواهد داشت. به نظر می‌رسد ترکیه علی‌رغم عضویت در ناتو توانسته از فرصت‌های جنگ اوکراین به خوبی بهره گیرد. هم موقعیت خود را به عنوان کریدور غلات تثبیت کند، هم امتیازات مهم تجاری به‌ویژه در حوزه انرژی را از روسیه دریافت کند و در عین حال پهپادهای خود را به اوکراین بفروشد. اگر اقدامات ترکیه همچنان با موفقیت تداوم یابد، می‌توان آن را نمونه‌ای از دیپلماسی اقتصادی موفق به شمار آورد، بدان معنا که با ترکیبی ظریف از منابع قدرت، به دستاوردهای اقتصادی مهمی نائل شده است.
عقب‌نشینی بانک‌های هندی
چندی پیش خبر موافقت بانک مرکزی هند با تجارت با روسیه از طریق ارزهای محلی به عنوان گشایشی مهم برای مسکو تلقی شد. اکنون به نظر می‌رسد شرایط در حال تغییر است. بر مبنای گزارش‌های رسانه‌های هندی، بانک‌های بزرگ هند به دلیل نگرانی از هدف قرار گرفتن تحت تحریم‌های آمریکا، از انجام معاملات با روسیه اجتناب می‌کنند. این اتفاق کمتر از یک ماه پس از آن رخ می‌دهد که بانک دولتی هند با ایجاد یک مکانیسم مبادله با ارزهای محلی با هدف تقویت تجارت متقابل با روسیه موافقت کرده بود. بانک‌های روسی از هشت بانک بزرگ هند درخواست کرده‌اند که تسویه‌حساب با ارز محلی را سازماندهی کنند، اما هیچ پاسخی دریافت نکرده‌اند. این بانک‌ها شامل بزرگ‌ترین وام هند، بانک دولتی هند و همچنین بانک ملی پنجاب، بانک هند، بانک بارودا و بانک مرکزی هند است. نهادهای مالی هند نسبت به مجازات توسط ایالات متحده و اتحادیه اروپا به دلیل تجارت روپیه‌محور با روسیه محتاط هستند. تحریم‌های غـرب عـلاوه بر هزینه‌های مـالی بـه اعتبار بانک‌های هند آسیب زیادی وارد خواهد کرد. در حال حاضر، تنها دو بانک کوچک، Yes Bank و UCO Bank که با PSCB روسیه و Gazprombank قرارداد دارند، از مکانیسم پرداخـت روپیـه اسـتفاده می‌کنند. در ماه سپتامبر، بانک‌های هندى حدود ۲۰ درخواست از موسسات اعتباری روسیه برای افتتاح حساب دریافت کرده‌اند، اغلب این درخواست‌ها بی‌پاسخ مانده‌اند.
ژئوپلیتیک جدید زغال‌سنگ
مقامات روسیه اعلام کرده‌اند در پیامد تحریم واردات زغال‌سنگ از این کشور توسط اتحادیه اروپا، بر بازارهای آسیایی متمرکز خواهند شد. این اقدام روسیه را می‌توان به تغییر در ژئوپلیتیک زغال‌سنگ پس از تغییرات مشابهی که در نفت و گاز در پیامد جنگ اوکراین رخ داده تعبیر کرد. در این قالب بخشی از حجم بازار اروپا از طریق ریل به بنادر و گذرگاه‌های مرزی شرق روسیه ارسال شود و به این ترتیب حدود ۲۵ میلیون تن زغال‌سنگ می‌تواند از غرب به شرق تغییر مسیر صادراتی دهد. در این راستا دولت روسیه برای افزایش ظرفیت ریلی در خاور دور و در دسترس بودن حمل‌ونقل دریایی و همچنین برای سرعت بخشیدن به توسعه پایانه‌های زغال‌سنگ در راستای صادرات تلاش خواهد کرد. براساس گزارش سرویس گمرک فدرال روسیه، این کشور در سال گذشته میلادی ۸/۴۶ میلیون تن زغال‌سنگ حرارتی و ۶/۳ میلیون تن زغال کک را به اتحادیه اروپا صادر کرده است که تقریبا ۳۵ درصد از کل واردات این بلوک را تشکیل می‌دهد. طی ۱۰ سال گذشته سهم روسیه در بازار زغال‌سنگ اروپا رشد قابل توجهی داشته است. اتحادیه اروپا واردات زغال‌سنگ روسیه را از ۱۰ آگوست به عنوان بخشی از بسته تحریمی علیه مسکو که در آوریل اعلام شد، ممنوع کرد. شرکت‌های اتحادیه اروپا از ارائه بیمه و سایر خدمات مالی برای عرضه زغال‌سنگ روسیه نه تنها به کشورهای این بلوک بلکه در سراسر جهان منع شده‌اند. آلمان، لهستان و هلند بزرگ‌ترین خریداران زغال‌سنگ روسیه بودند.
تمدید تحریم غذایی از سوی مسکو
اخیرا روسیه محدودیت‌های واردات برخی مواد غذایی از کشورهایی را که پس از پیوستن کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴ مسکو را تحریم کردند، تمدید کرد. این تحریم تا ۳۱ دسامبر ۲۰۲۳ تمدید شد. این ممنوعیت اولین بار در آگوست ۲۰۱۴ به عنوان یک اقدام متقابل در برابر تحریم‌های اعمال‌شده علیه روسیه توسط تعدادی از کشورهای غربی که از به رسمیت شناختن الحاق کریمه به بخشی از روسیه خودداری کردند، معرفی شد. این اقدام قبلا چندین بار در طول سال‌ها تمدید و اصلاح شده است. در ابتدا برای کالاهای خاصی از ایالات متحده، اتحادیه اروپا، استرالیا، نروژ و کانادا اعمال شد. در سال ۲۰۱۵، فهرست کشورها بـه آلبانی، مونته‌نگرو، ایسلند و لیختن‌اشتاین و در سال ۲۰۱۶، اوکراین گسترش یافت. این ممنوعیت انواع خاصی از مواد غذایی و مواد خام را هدف قرار می‌دهد. در ابتدا، عمدتا گوشت و محصولات گوشتی، شیر، لبنیات، ماهی و محصولات ماهی، سبزیجات و میوه‌ها را در بر می‌گرفت. از اکتبـر ۲۰۱۷، واردات خوک زنده و همچنین محصولات جانبی حیوانی، چربی و روغن حیوانـی نیـز ممنوع شد. در سال ۲۰۱۵، دولت دستور داد که کالاهای ممنوعه کشف‌شده در کشور معدوم شوند. علاوه بر این، در مقطعی رویه‌ای معرفی شد که براساس آن ترانزیت محصولات از کشورهای تحریم‌شده از طریق خاک روسیه با محدودیت مواجه شد.
هشدار گاز پروم
آلکسی میلر، مدیرعامل گازپروم، اخیرا هشدار داد برنامه‌هایی برای تعیین سقف قیمت برای فروش گاز روسیه، که در حال حاضر توسط رهبران غربی در نظر گرفته شده است، باعث توقف عرضه می‌شود. او اشاره کرد که ما به قراردادهایی که امضا شده است متکی هستیم. تصمیم یک‌جانبه از این نوع، البته نقض شرایط اساسی توافقنامه‌ها است که منجر به خاتمه عرضه‌ها می‌شود. تحریم‌های متعددی از سوی آمریکا، اتحادیه اروپا و متحدانش علیه مسکو به دلیل حمله این کشور به اوکراین وضع شده است. مشتریان اتحادیه اروپا خود واردات انرژی روسیه را کاهش داده‌اند و گروه۷ و اتحادیه اروپا در حال حاضر در تلاش هستند تا سقف قیمتی برای نفت و گاز روسیه وضع کنند. اظهارات میلر در تداوم هشدار مشابهی از ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه بود که ماه گذشته گفت مسکو در صورت اعمال محدودیت‌های قیمتی، عرضه انرژی را قطع خواهد کرد.
در اوایل ماه جاری میلادی، رهبران اتحادیه اروپا به توافقی دست یافتند تا بسته دیگری از تحریم‌ها را علیه روسیه اعمال کنند، از جمله ممنوعیت حمل‌ونقل دریایی نفت روسیه به کشورهای ثالث، مگر اینکه نفت کمتر یا با قیمت معین فروخته شود. این اقدامات پس از ۵ دسامبر ۲۰۲۲ برای نفت خام و ۵ فوریه ۲۰۲۳ برای فرآورده‌های نفتی پالایش‌شده اعمال خواهد شد. اخیرا جانت بلن، وزیر خزانه‌داری آمریکا گفت که سقف قیمتی حدود ۶۰ دلار برای صادرات نفت روسیه به ازای هر بشکه، احتمالا درآمدهای انرژی مسکو را کاهش می‌دهد و در عین حال تولید سودآور را ممکن می‌سازد و در نتیجه نفت خام روسیه را در بازار جهانی حفظ می‌کند. پلن تاکید کرد که این اقدام هنوز توسط ایالات متحده و متحدان غربی آن مورد بحث قرار دارد. معاون نخست‌وزیر روسیه نیز گفته است که ایالات متحده باید سقف قیمتی برای گاز طبیعی مایع (LNG)خود که به اروپا می‌رود تعیین کند، زیرا گاز آمریکایی با قیمت‌هایی چهار برابر بیشتر از قیمت مصرف داخلی به اروپا تحویل می‌شود.
فرانسه به کمک آلمان شتافت
فرانسه برای اولین‌بار تـحت یک قرارداد همبستگی انرژی با هدف کاهش بحران عرضه چند ماهه در بزرگ‌ترین اقتصاد اتحادیه اروپا، گاز طبیعی را به آلمان عرضه می‌کند. براساس بیانیه‌ای که اخیرا توسط اپراتور شبکه فرانسوی GRTgaz منتشر شد، خط لوله گازی که دو کشور را در روستای مرزی Obergailbach فرانسـه به هم متصل می‌کند، صادرات به آلمان را آغاز کرده است. تنها خط لوله گاز بیـن فرانسه و آلمان در Obergailbach در ابتـدا بـرای انتقال گاز به فرانسه ساخته شد، اما طرفین تغییرات لازم را برای معکوس کردن جریان ایجاد کردند. ماه گذشته این کشورها قرارداد همبستگی انرژی را امضا کردند و فرانسه متعهـد شـد در تامین گاز به آلمان کمک کند. در مقابل، انتظار می‌رود آلمان در صورت نیـاز به فرانسه کمک کند. فرانسه کمتر از آلمان تحت تاثیر کاهش واردات انرژی از روسیه قرار دارد، زیرا بیشتر نیازهای گاز این کشور توسط نروژ و از طریق تامین گاز طبیعی مایع تامین می‌شـود. البتـه ایـن خط کمتر از ۲ درصد از کل مصرف گاز آلمان را تامین می‌کند اما از منظر نمادین و همکاری اروپایی اهمیت بسیاری دارد.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهلینک کوتاه :