وقتی مسوولان «هوای مردم» را ندارند

به گزارش جهان صنعت نیوز:  وزارت بهداشت درخصوص مرگ‌ومیرهای منتسب به آلودگی هوا در ۲۷ شهر کشور و جمعیتی حدود ۳۵ میلیون نفر مطالعه‌ای انجام داده است. نتیجه مطالعه نشان می‌دهد نزدیک به ۲۱ هزار نفر از بزرگسالان در سال ۱۴۰۰ به دلیل آلودگی هوای ناشی از ذرات معلق کمتر از ۵/۲ میکرون فوت شده‌اند. همچنین طبق گزارش‌ها خسارت ناشی از آن حدود ۳/۱۱ میلیارد دلار برآورد شده است. سازمان جهانی بهداشت نیز در سال ۲۰۱۹ تخمین زده بود که آلودگی هوای آزاد و داخلی در مناطق شهری و روستایی سالیانه منجر به بیش از هفت میلیون مرگ زودرس در سال می‌شود، به طور میانگین حدود ۵۴ درصد از مرگ‌های زودرس مربوط به آلودگی هوا در فضای باز به دلیل بیماری ایست قلبی و سکته مغزی است. هفت درصد از مرگ و میرها ناشی از سرطان ریه و ۱۹ درصد به علت بیماری مزمن انسدادی ریوی است. نتایج نشان می‌دهد که به طور میانگین مرگ ناشی از علت بیماری‌های مزمن انسداد ریوی منتسب به ذرات معلق در کشور ۱۱/۱۹ درصد بوده که این موضوع در شهرهایی مانند اهواز، زابل، خرم‌آباد، اصفهان بالاتر از میانگین کشوری است. بنابراین به عقیده متخصصان اگر شرایط به همین منوال ادامه پیدا کند آلودگی هوا به بحران تبدیل می‌شود. چرا که به گفته سازمان محیط‌زیست قانون هوای پاک شش سال است که به دلیل عدم تامین اعتبارات در مجلس خاک می‌خورد. زیرا از توسعه حمل‌و‌نقل عمومی گرفته تا تجهیز نیروگاه‌ها و از رده خارج کردن خودروهای فرسوده نیاز به پول دارد. محیط‌زیست نیز گفته با دست خالی نمی‌تواند آلودگی هوا را حل کند. همچنین براساس آمار سازمان محیط‌زیست سال گذشته حداکثر ۲۴ هزار خودرو فرسوده از رده خارج شدند درحالی‌که هنوز خیلی از خودروهای ما فرسوده هستند، از ۲۵ میلیون خودرو در کشور چیزی حدود ۷ میلیون خودرو فرسوده هستند. و باید از رده خارج شوند. از ۱۰ میلیون موتورسیکلت شماره‌گذاری‌شده نزدیک به ۹۰ درصد آنها فرسوده هستند که چندین برابر یک خودروی استاندارد انتشار آلودگی دارند. همچنین ۶۰ درصد حمل‌ونقل عمومی فرسوده است. همین مساله سبب شده که هر سال به شدت آلودگی هوا افزوده شود.

فرسودگی ۶۰ درصدی حمل‌ونقل عمومی

داریوش گل‌علیزاده، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط‌زیست با اشاره به عدم ارتباط انتشار گاز متان و آلودگی هوای پایتخت به «جهان‌صنعت» گفت: ارتباطی میان انتشار گاز متان در آرادکوه با آلودگی هوای پایتخت وجود ندارد. زیرا گاز متان، گاز آلاینده نیست بلکه گاز گلخانه‌ای است. محل دفن زباله‌های ما مانند سایت پسماند آرادکوه قدیمی‌اند، به‌طوری که ۶۰ تا ۷۰ سال از زمان احداث آنها گذشته است و تاسیسات لازم برای استحصال گاز از آنها وجود ندارد. بنابراین مراکز دفن قدیمی به‌طور قطع قابلیت دفع گاز متان را دارند و نمی‌توان این موضوع را حاشا کرد. در کشورهای پیشرفته برای طراحی محل دفن پسماند استحصال گاز دارند تا به‌عنوان یک منبع انرژی از آن در نیروگاه‌ها استفاده کنند. اما انتشار این گاز گلخانه‌ای ارتباطی به شدت آلودگی هوای تهران ندارد.

وی افزود: منابع آلودگی هوای اخیر تهران مانند سال‌های گذشته است. با این حال آلودگی نیمه دوم سال همیشه ناشی از اثر سکون و وارونگی هوا بوده است که موجب انباشت آلاینده‌های خودرویی و صنعتی شده و در نتیجه شاهد شرایط اضطرار آلودگی هوا می‌شویم. در سال‌های اخیر هر موقع با کاهش دما مواجه می‌شویم به‌خصوص در مواقعی که سرعت باد برای انتقال هوا مناسب نیست شاخص آلودگی هوا در شهرها افزایش پیدا می‌کند، امسال هم از این مساله مستثنا نیست. بنابراین اگر شدت باد بیشتر باشد، طبیعتا میزان آلودگی هوا نیز کمتر می‌شود.

گل‌علیزاده با اشاره به مصرف ۳ برابری انرژی نسبت به جهان اظهار کرد: این روزها بیش از توان اکولوژیکی شهرها در آنها بارگذاری کردیم: از بارگذاری صنعت گرفته تا جمعیت. با توجه به اینکه مصرف انرژی ایران سه برابر نرمال جهانی است، حدود ۹۴ درصد تولید انرژی هم بر پایه سوخت فسیلی است، در چنین وضعیتی هر چقدر هم انتشار آلودگی استاندارد شود اما اثر تجمیعی آنها در وضعیت وارنگی هوا ما را با آلودگی زیادی مواجه می‌کند. سال گذشته حداکثر ۲۴ هزار خودرو فرسوده از رده خارج شدند درحالی‌که هنوز خیلی از خودروهای ما فرسوده هستند، از ۲۵ میلیون خودروی در کشور چیزی حدود ۷ میلیون خودرو فرسوده داریم و باید از رده خارج شوند، از ۱۰ میلیون موتورسیکلت شماره‌گذاری‌شده نزدیک به ۹۰ درصد آنها موتورسیکلت‌های فرسوده هستند که چندین برابر یک خودروی استاندارد انتشار آلودگی دارند، همچنین تقریبا ۶۰ درصد حمل و نقل عمومی فرسوده است. خودرو که در ترافیک مانده ۵ برابر خودروهای در تردد، آلودگی ایجاد می‌کند. همین مساله سبب شده که هر سال به شدت آلودگی هوا افزوده شود. بنابراین اگر این خودروهای فرسوده از رده خارج نشوند، هر ساله به آلودگی هوای تهران افزوده می‌شود.

این کارشناس حوزه آلودگی هوا ادامه داد: قانون هوای پاک از سال ۹۶ جایگزین قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا شد؛ در این قانون حدود ۱۷۶ تکلیف دستگاه احصا شده است، در این راستا برای تقویت ارزیابی عملکرد، سامانه‌ای طراحی شده که در آن تمام تکلیف بارگذاری شده و دستگاه‌هایی که در این قانون مکلف به اجرا هستند با وظایف خود آشنا شده‌اند و در اختیار دولت و دستگاه‌های نظارتی قرار گرفته‌اند، اما به دلیل عدم تامین اعتبارات این قانون خاک می‌خورد. در پی همین امر منابع انتشار بیشتر شده است، زیرا چند موضوع باید به موازات هم پیش برود؛ یکی اینکه توسعه و نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی انجام شود، تولید و توزیع سوخت استاندارد چه برای خودرو و چه برای صنایع انجام شود، توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر و کاهش وابستگی به نیروگاه‌های سوخت فسیلی در دستور کار قرار بگیرد، علاوه بر خودروها معاینه فنی برای موتورخانه‌های منازل، ساختمان‌های تجاری، ادارات و صنایع انجام شود؛ این اقدامات سبب کاهش مصرف انرژی و آلاینده‌ها می‌شود.

سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط‌زیست با اشاره به جلسه‌ای که با رییس سازمان محیط‌زیست و رییس قوه قضاییه داشتند بیان کرد: در این جلسه سازمان محیط‌زیست مکلف شد که در راستای انجام تکالیف قانون هوای پاک مستندات و گزارش‌های خود را در اختیار سازمان بازرسی قرار دهد که در این بخش اتفاقات خوبی افتاده است و سازمان بازرسی ورود جدی به این مساله داشته است. همچنین در جلسه عنوان شد که دولت نیازمندی‌ها را در لایحه ذکر کند و اعتبارات لازم به آن داده شود. همچنین وزارت کشور در بحث توسعه و نوسازی حمل‌ونقل عمومی خوب کار نکرده و اکنون برنامه‌ای داده که امیدوارکننده است و امیدواریم در کلانشهرها به ویژه پایتخت، توسعه حمل‌ونقل عمومی را بهبود ببخشد. در جلساتی که برگزار شد تاکید کردیم در کلانشهرهایی که آلودگی هوا دارند از جمله اصفهان و تهران، اولویت روی خودروهای الکتریکی باشد نه خودروهای دیزلی. در تهران منابع انتشار آلاینده زیاد است و هر خودرویی که با استاندارد جدید هم وارد چرخه شود یک یا چند واحد آلودگی ایجاد می‌کند، بنابراین هدف این است که این میزان به حداقل برسد.

او ادامه داد: وزارت نفت نیز اعلام کرده تا پایان ۱۴۰۳ کلیه سوخت‌های تولیدی را به استاندارد جهانی برساند. وزارت نیرو در بحث نیروگاه‌های حرارتی تکالیفی دارد؛ ما ۱۶ نیروگاه حرارتی در کشور داریم که این نیروگاه‌ها هم قابلیت مصرف سوخت گاز را دارند و هم سوخت مایع، حدودا ۲۵ درصد برق تولیدی کشور از نیروگاه‌های بخاری است. یکی از دغدغه‌هایی که وجود دارد بحث مصرف سوخت مازوت در کلانشهرها است. در سال‌های گذشته سعی کردیم این مساله را مدیریت کنیم تا در کلانشهرها حداقل مازوت سوزانده نشود. سال گذشته و سال‌های قبل‌تر گفته می‌شد که آلودگی هوای تهران به دلیل مازوت‌ سوزی است اما از سال ۹۱ مخازن نیروگاه بعثت که نیروگاه بخاری است و قابلیت مصرف مازوت دارد، پلمب است و به هیچ وجه سوخت مازوت استفاده نمی‌کند. بنابراین اگر این ۳ اتفاق به خوبی رخ دهد، میزان آلودگی هوا در آینده کمتر می‌شود. هوا مانند آلودگی آب و خاک نیست، می‌شود آن را برطرف کرد، آلودگی هوا راه حل دارد، بنابراین اگر راه‌حل‌های آن انجام شود از بین می‌رود، مگر اینکه یک آلودگی شیمیایی و اتمی ایجاد شود که اثرات آن ماندگار باشد.

بحران مرگ‌های زودرس

مسعود یونسیان، مدیر گروه پژوهشی روش‌شناسی مطالعات و تحلیل داده‌های پژوهشکده محیط‌زیست دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به مرگ‌های زودرس به دلیل آلودگی هوا به «جهان‌صنعت» گفت: متاسفانه تنفس در هوای آلوده برای افرادی که دارای بیمارهایی از جمله قلبی، سرطان ریه و تنفسی حاد و مزمن دارند، منجر به مرگ زودرس می‌شود. معمولا افرادی که در مرز سلامت خود با بیماری قرار دارند، بیشتر احتمال دارد که آلودگی هوا موجب مرگ آنها شود. در چنین شرایطی نمی‌توان مرگ‌های ناشی از آلودگی هوا را شناسایی کرد، چرا که ما بر اساس یک‌سری محاسبات به این تعداد رسیده‌ایم.   به طور مثال اگر ۱۰ واحد به شاخص آلودگی هوا افزوده شود، تعداد مرگ‌و‌میر را در آن ۱۰ واحد ضرب می‌کنیم.

وی افزود: البته گاهی اوقات اگر غلظت آلودگی هوا افزایش عجیبی پیدا کند تعداد بسیار زیادی از افراد که هیچ‌گونه بیماری زمینه‌ای ندارند، نیز فوت می‌کنند. در نتیجه زمانی که غلظت‌ آلایندگی زیاد نیست معمولا افرادی فوت می‌کنند که دچار بیماری زمینه‌ای هستند و ممکن است علت نهایی و مستقیم مرگ آلودگی هوا نباشد. این موضوع در مورد کرونا و عفونت بیمارستانی نیز وجود دارد. از طرفی زمان فوت بیماران زمینه‌ای نیز به جلو می‌افتاد. به همین دلیل نسبت به مرگ زودرس بیماران هشدار می‌دهیم. در هر صورت برای جلوگیری از مرگ‌های زودرس افراد گروه‌های پرخطر باید از تردد در هوای آزاد آلوده خودداری کنند. البته کودکان نیز در این قضیه مستثنی نیستند، چرا که احتمال مرگ در کودکان زیر ۵ سال در کشورهای کم درآمد به علت مواجهه با آلودگی هوا بیش از ۶۰ برابر کشورهای پردرآمد است.

اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژه