سیاست خارجی و بازارها 

محمدصادق جنان‌صفت *

سیاست خارجی یا همان دیپلماسی ایران اکنون چه وضعیتی دارد‌؟ به نظر می‌رسد می‌توان قدم به قدم و با جداسازی‌های ویژه پیش رفت. آیا ایران با همسایه‌های خود مناسبات راهبردی و بر پایه دادوستد آزاد و برد- برد دارد‌؟ به نظر می‌رسد نظام سیاسی ایران جز مناسبات ویژه و البته مبهم و از نظر کارشناسان باخت- برد با روسیه با هیچ کدام از همسایه‌ها صمیمیت قابل اعتنایی ندارد. آیا ایران با پاکستان و گروه طالبان و ترکمنستان و آذربایجان‌، عراق و ترکیه و دیگر کشورها مناسبات عادی دارد‌؟ به نظر می‌رسد نمی‌توان دشواری‌هایی که ایران با هرکدام از همسایه‌ها دارد را نادیده گرفت و از کنار واقعیت‌های سخت بی‌اعتنا گذر کرد و خوش‌بین بود که انشاء‌الله مشکلی نیست. واقعیت این است که ایران با آذربایجان در وضعیت دشواری قرار دارد و در درون عراق نیز کل قدرتمندان با ایران نیستند و نیز کشورهای حاشیه خلیج‌فارس نیز با ایران مناسبات دوستانه پایداری ندارند.

از سوی دیگر ایران با کشورهای زیرمجموعه غرب که بخش اصلی قدرت اقتصادی و نظامی و سیاسی جهان را در اختیار دارند نیز نه تنها مناسبات دوستانه ندارد بلکه با نیرومندترین آنها سرشاخ شده و باور دارد آنها  با نظام سیاسی ایران در حالت جنگی هستند. تازه‌ترین ادعاهای کشورهایی مثل عربستان و نیز اوکراین و برخی سخنان مقام‌های آذربایجانی نشان می‌دهد سیاست خارجی ایران راه ناهمواری برای زندگی عادی ایرانیان از ناحیه بیرون کشور دارد. این وضعیت بسیار پیچیده در سیاست خارجی و نیز اعتراض‌های داخلی و شرایط ویژه در مناسبات با شهروندان جوان و زنان پیامدهای منفی بر بازارها داشته و خواهد داشت.

بازار مسکن شاید به همین دلایل است که راکد شده و شهروندانی که در این بازار فعالیت داشتند به بازارهای با قدرت بالاتر نقدشوندگی مثل بازار سکه و طلا و ارز روی آورده‌اند‌. تقویت نسبی بازارهای یادشده در برابر بازار سرمایه و بازار کالا و بازار مسکن می‌تواند التهاب‌آفرین بوده و شهروندان کم‌درآمد را نیز به سوی افزایش پس‌انداز به شکل دلار و سکه و طلا ترغیب کند. نیک می‌دانیم بازار سرمایه را نمی‌توان با چند تصمیم تاکتیکی دولتی و حمایتی سرپا نگه داشت. بازارهای مهم در ایران با زلزله تازه‌ای روبه‌رو شده و در صورتی که سیاست خارجی با همین دست فرمان جلو برود بیشتر ملتهب و بی‌قرار خواهند شد. برآیند این دگرگونی‌ها بی‌اعتمادی کامل به بازار کالا و کار و نیز به بازار پول می‌شود. در نهایت این وضعیت می‌تواند اقتصاد را وارد دور تازه‌ای از افزایش قیمت اکثریت کالاها کرده و بر شتاب تورم بیفزاید.