هیزم در آتش اعتراضات
ابه گزارش جهان صنعت نیوز: امضاکنندگان پویش تاکید کرده‌اند: «ایرانی‌هایی که به ارگان‌ها و اشخاصِ کشورهای دشمن نامه برای تحریم ایران، حمله هسته‌ای به ایران، حذف ایران از رقابت‌های ورزشی و… می‌نویسند دیگر ایرانی نیستند و باید سلب تابعیت شوند. در این صورت دیگر ایرانی به حساب نمی‌آیند که بخواهند علیه کشورشان از سعودی و صهیونیست‌ها خط بگیرند.» بر همین اساس، محمدصالح جوکار رییس کمیسیون شوراهای مجلس شورای اسلامی گفت: «نه‌تنها در اتفاقات اخیر، بلکه در حوادث و اتفاقات سال‌های گذشته هم تعدادی از ایرانیان خارج‌نشین تمام تلاش خود را برای انجام اقدامات تروریستی و ایجاد ناامنی در کشور به کار گرفته‌اند. این قبیل افراد همواره بنای مخالفت با جمهوری اسلامی را داشتند و در مقابل ملت ایران ایستادند و اقدامات آنها هزینه‌هایی را برای ملت ما در پی داشته است.»
وی تاکید کرد: «این افراد باید بدانند که هزینه این قبیل اقدامات خود را باید بپردازند و خوب است ما نیز از کسانی که در برابر کشور و نظام ما شمشیر کشیده‌اند و دستشان به خون ملت آغشته است، خواستار لغو تابعیت شویم و بازگشت این افراد به کشور قابل قبول نیست. در کنار این افراد ایرانیان مقیم خارج نیز هستند که نه تنها اقدامی علیه امنیت کشور و نظام ندارند بلکه همواره آماده خدمت به کشورشان نیز هستند و اگر بعضا انتقادی هم می‌کنند از سر عناد نیست و ما نیز از بازگشت این افراد به کشور استقبال می‌کنیم.» این در حالی است که به عقیده برخی حقوقدانان سلب تابعیت از ایرانی‌های معترض خارج‌نشین غیرقانونی است، زیرا طبق قانون تابعیت ایرانی‌ها بر اصل خون است. براساس نص صریح قانون اساسی نیز دولت نمی‌تواند از هیچ ایرانی سلب تابعیت کند، مگر اینکه فرد علیه منافع ملی اقدامی انجام داده باشد و آن موضوع در دستگاه قضایی اثبات شود.
سلب تابعیت غیرقانونی است
در همین حال دکتر نعمت احمدی، حقوقدان درخصوص امکان سلب تابعیت از ایرانی‌های خارج‌نشین به «جهان‌صنعت» گفت: کشورها دو معیار سیستم خون یا سیستم خاک را برای تعیین اتباع خود در نظر گرفته‌اند. در قانون مدنی ایران، معیار خون و خاک برای تعیین تابعیت افراد در نظر گرفته شده است. سیستم خون یعنی در این سیستم تابعیت از طریق نسب به طفل تحمیل می‌شود و ما آن را تابعیت نسبی می‌نامیم و این سیستم براساس اماره‌ای است که ظاهرا از نیت افراد استنباط می‌شود یعنی ظن غالب می‌رود که فرزندی که مثلا از پدر و مادر ایرانی متولد شده است بخواهد تبعه ایران باشد. روش دولت‌ها در اعمال این سیستم یکسان نیست؛ گاهی باید هم پدر و هم مادر تابعیت کشوری را داشته باشند تا دولت، فرزند آنها را تبعه خود بدانند اما بعضی از کشورها تابعیت یکی از والدین را برای تحقق تابعیت فرد کافی می‌شمارند و بعضی از کشورها قائل به رجحان تابعیت یکی از والدین شده‌اند و تابعیت دیگری را از این حیث کان لم یکن تلقی کرده‌اند. قانون ما راه‌حل اخیر را پذیرفته است. بنابراین فرزندانی که پدران‌شان ایرانی هستند اگرچه در خارج از کشور ایران متولد شده باشند ایرانی خواهند بود و در اسلوب تابعیت ایران برای مادر سهمی شناخته نشده است. بند ۲ ماده ۹۷۸ قانون مدنی می‌گوید: «کسانی که پدر آنها ایرانی است اعم از اینکه در ایران یا در خارج متولد شده باشند تبعه ایران محسوب می‌شوند.»
وی افزود: به موجب سیستم خاک نیز تابعیت را از روی محل تولد شخص مشخص می‌کنند یعنی هر شخص تابعیت کشور محل تولد خود را دارد. امروزه اکثر دولت‌ها به سیستم خاک عمل می‌کنند و به ندرت کشوری یافت می‌شود که آن را نپذیرفته باشد. باید اضافه کرد که گستره اصل خاک محدود به تولد شخص در یک سرزمین نیست بلکه اقامت او را در یک کشور باید از اجزای اصل خاک دانست و چنانچه شخص در یک کشور به مدت طولانی اقامت کند شرط تحصیل تابعیت آن را به دست می‌آورد. سیستم خاک از ایجاد تابعیت مضاعف و گاهی بی‌تابعیتی جلوگیری می‌کند. طبق ماده ۹۷۶ قانون مدنی امکان سلب تابعیت از هیچ ایرانی وجود ندارد. از آنجایی که اصل تابعیت در ایران بر اساس خون است، بنابراین کسانی که پدر آنها ایرانی است اعم از اینکه در ایران یا در خارجه متولد شده باشند، دارای تابعیت ایرانی هستند. سلب تابعیت آنها نیز به صورت جمعی امکان‌پذیر نیست.
احمدی اظهار کرد: در گذشته مواردی از سلب تابعیت در نتیجه پناهندگی یا به عنوان مجازات برخی جرائم وجود داشت اما امروزه سلب تابعیت از جانب دولت ممنوع است. همچنین موارد دیگری در قانون مدنی درخصوص تابعیت پیش‌بینی شده است که اگر فردی برعلیه منافع ملی اقدامی انجام دهد و آن موضوع در دستگاه قضایی اثبات شود، فرد سلب تابعیت می‌شود. البته تاکنون چنین موردی نداشتیم، زیرا ایران دوتابعیتی‌ها را نمی‌پذیرد، اصل تابعیت تمام ایرانی‌ها بر حسب خون است.
او ادامه داد: در هر صورت به نظرم سخنان این نماینده مجلس غیرقانونی است. همچنین اگر قرار بر سلب تابعیت ایرانی‌های معترض باشد، باید معترضان داخل کشور را نیز بیرون کنند! مگر چنین امری امکان‌پذیر است؟! مسوولان به جای اظهارنظرهای اشتباه صدای مطالبات معترضان را بشنوند. براساس قانون نمی‌توانیم هیچ ایرانی را از ورود به کشورش محروم کنیم. از قضا ایرانی‌های خارج‌نشین نیز از این قانون اطلاع دارند. بنابراین گفته‌های این نماینده مجلس درباره ورود ایرانی‌ها به کشور تاثیری ندارد. آنها می‌توانند به راحتی به کشور وارد شوند.
هیزم در آتش اعتراضات نریزید
دکتر امان‌الله قرایی‌مقدم جامعه‌شناس و استاد دانشگاه با اشاره به پیامدهای سخنانی همچون سلب تابعیت ایرانی‌های خارج‌نشین به «جهان‌صنعت» گفت: اظهارنظرهای اشتباه برخی مسوولان در چنین شرایط حساسی هیزم درون آتش اعتراضات ریختن است. نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که بیان چنین سخنانی ممکن است اقشار بی‌تفاوت جامعه را نیز نسبت به موضوع حساس کند. واقعیت این است که در شرایط کنونی جامعه ایران به مرحله خردگرایی و تجددخواهی رسیده است و برای این هدف تلاش می‌کند. گفته برخی مسوولان درخصوص سلب تابعیت ایرانی‌های معترض خارج‌نشین نه تنها امری اشتباه بلکه غیرقانونی است.
وی افزود: اعتماد همواره به‌عنوان یکی از مهم‌ترین سرمایه‌های اجتماعی مطرح بوده است؛ عنصری که رابطه مستقیم با مشارکت اجتماعی دارد. در صورت بالا رفتن سطوح اعتماد از خانواده و نظام خویشاوندی به مقیاس‌های بالاتری چون اعتماد به دولتمردان و مسوولان، میزان مشارکت مردم هم در بازتولید و ارتقای اعتماد اجتماعی بیشتر خواهد شد و مردم این امر را در قالب بالاتر رفتن صداقت، وفاداری، حسن‌نیت و وظیفه‌شناسی در جامعه نشان خواهند داد. اعتماد عمومی مبنای نظم اجتماعی است به این معنی که مردم قوانین وضع‌شده از سوی مسوولان را پذیرفته و آنها را رعایت می‌کنند و مسوولان برای پاسخ به مطالبات مردمی کوشاترند. در مقابل، اگر این نظم و اعتماد وجود نداشته باشد، عملا هنجار و قوانین، جایگاهی بین مردم نخواهند داشت و مردم به مسوولان اعتماد ندارند در نتیجه شاهد بی‌نظمی اجتماعی خواهیم بود. به همین دلیل است که جوامع مختلف در تلاش برای جلب اعتماد عمومی هستند و این مهم یک اهتمام ویژه و شفاف می‌طلبد، چراکه همان‌طور که مردم تابع قوانین هستند، مسوولان هم باید تابع قوانین باشند و برای مطالبات مردمی و مسوولیتی که برعهده دارند دغدغه‌مند و شفاف باشند. مردم از مسوولان توقع شفافیت دارند تا بتوانند به آنها اعتماد کنند.
این جامعه‌شناس اظهار کرد: طبیعتا ایرانی‌های خارج‌نشینی که چنین سخنانی را می‌شنوند، برای بازگشت به ایران تعلل می‌کنند. حتی اگر نخبه‌ای در این مدت قصد بازگشت به کشور را داشته باشد، با شنیدن چنین بیاناتی می‌ترسد و نخبگان کشور را این‌گونه از دست می‌دهیم. دولت باید جوابگویی مردم باشد نه اینکه هیزم در آتش اعتراضات بریزد. چنین کاری در چنین شرایطی اشتباه است. نباید هیچ ایرانی را از بازگشت به کشور منصرف کرد. برخی ایرانی‌های خارج از کشور سرمایه اجتماعی و علمی کشور هستند پس نباید مانع ورود آنها به کشور شد.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهلینک کوتاه :
