نکات پیشگیری از حوادث ناشی از مسمومیت با گاز منوکسیدکربن

احمدرضا پرنده *

با توجه به فرا رسیدن فصل سرد همه مردم برای گرم کردن منزل، کارگاه، اماکن عمومی و… از وسایل گازسوز استفاده می‌کنند.  متاسفانه در اکثر پرونده‌های بررسی‌شده حوادث، علل فوت ناشی از مسمومیت با گاز منوکسیدکربن از غیر ایمن بودن سیستم‌های بخاری‌های گازسوز و اجاق‌های گاز مشهود بوده است.

عواملی مانند خارج شدن لوله دودکش از پشت بخاری، خارج شدن لوله از محل زیر دودکش سقف، عدم وجود کلاهک در پشت‌بام، مسدود بودن لوله‌های دودکش به  دلایلی همچون لانه کبوتران، ریختن شن و سیمان ناشی از کار بنایی و بعضا باریک بودن قطر لوله دودکش، کمبود اکسیژن ناشی از بسته بودن تمامی پنجره‌ها و روزنه‌ها، استفاده همزمان چندین بخاری و آبگرمکن‌های دیواری که  باعث مصرف زیاد اکسیژن و تولید منوکسیدکربن بیشتر می‌شود‌، استفاده از اجاق‌های گاز به ‌جای وسایل گرمایشی که بسیار خطرناک و حادثه‌سازه هستند، استفاده از کپسول گاز پیک‌نیک در اتاقک کامیون‌ها‌، تریلر‌ها و خودروها که  تا به حال باعث فوت تعداد زیادی شده است.

علائم تماس طولانی با منوکسید‌کربن، سردرد، گیجی و خواب‌آلودگی است و فرد مسموم دچار تهوع، استفراغ و تپش قلب می‌شود. تماس با مقادیر بالای گاز منو‌کسید‌کربن  می‌تواند سبب کاهش هوشیاری و مرگ شود.

مسمومیت با منوکسیدکربن یکی از مرگبارترین انواع مسمومیت‌ها است. برای پیشگیری از بروز آن توصیه‌های ایمنی در مورد استفاده از وسایل حرارتی را باید  رعایت  کنیم، به همین منظور مواردی از پیشگیری به هموطنان عزیز توصیه می‌شود:

۱- در هنگام استفاده از بخاری‌های نفتی و گازی، جهت پیشگیری از مسمومیت با گاز منوکسیدکربن‌، اطمینان از نصب صحیح و کارکرد مناسب دودکش‌ها الزامی است به همین منظور نکات زیر را باید مدنظر داشت:

۱- قرار دادن یک شعله در محل دودکش چنانچه شعله به داخل کشیده شد مسیر باز است.

۲- می‌توانند با استفاده از یک طناب و بطری از پشت‌بام، بطری را به داخل لوله دودکش هدایت کنند و از باز بودن مسیر دودکش مطمئن شوند.

۳- باید لوله دودکش به پشت بخاری محکم شده باشد و از محکم شدن دودکش بخاری به محل اتصال زیر سقف ساختمان اطمینان حاصل کنند.

۴- کلاهک اچ پشت‌بام را هر چند وقت یک بار بازدید کنند.

۵- هنگام روشن کردن بخاری دقت کنند که شعله آن آبی باشد، چرا که نشانه سوختن صحیح گاز است.

۶- در هنگام استفاده از بخاری حتما به فکر تامین اکسیژن مورد نیاز وسایل گازسوز باشند تا اکسیژن محیط تامین شود.

۷- از خوابیدن نزدیک وسایل گازسوز بپرهیزند، چرا که در حوادث مواردی دیده شده که افراد در کنار بخاری خوابیده‌اند و در خواب پای آنها با بخاری برخورد کرده و باعث جدا شدن دودکش از بخاری و همین امر باعث مرگ وی شده است.

۸- اگر مالک هستند و منزل و محلی را اجاره می‌دهند حتما موارد ایمنی دودکش‌ها را چک کنند و پس از حصول اطمینان آن محل را به مستاجر بسپارند.

۹- اگر مستاجر هستند حتما موارد پیش‌گفته را چک کنند.

۱۰- به ایمنی خود بخاری از جمله ترموکوبل توجه کنند، کار این قطعه در بخاری این است که اگر بخاری به هر دلیلی خاموش شد بلافاصله ورود گاز به بخاری را قطع ‌کند. دقت داشته باشند که در صورت معیوب بودن این قطعه، اگر بخاری روشن باشد و به دلیلی ازجمله قطع گاز شهری بخاری خاموش شود با وصل گاز شهری، گاز به داخل بخاری ورود می‌کند و چند لحظه بعد شاهد انفجار منزل خواهیم بود.

۱۱- هرگز برای گرمایش داخل خودرو یا حمام از کپسول گاز پیک‌نیک و وسایل گازسوز استفاده نکنند، چرا که بعد از چند لحظه دچار حالت تهوع و بعد بیهوشی می‌شوند و فرد  ظرف چند دقیقه فوت می‌کند.

به هموطنان عزیز توصیه می‌شود علاوه بر نکات پیشین به موارد زیر نیز توجه ویژه داشته باشند:

۱- برای خرید و نصب وسایل گازسوز حتما به مراکز مجاز دارای مجوز مراجعه کنند.

۲- از نصب آبگرمکن دیواری و پکیج در واحد ساختمانی کوچک اکیدا خودداری کنند.

۳- هرگز به جای آب‌گرمکن مخزنی آب‌گرمکن دیواری نصب نکنند. حتما به نقشه گاز منزل که توسط شرکت گاز تایید شده توجه داشته باشند.

۴- در هنگام استحمام و روشن بودن پکیج یا آبگرمکن به تامین اکسیژن توجه کنند و از باز بودن یک پنجره اطمینان حاصل کنند.

۵- ضمنا هنگام روشن بودن بخاری اکسیژن محیط کم می‌شود، به تامین اکسیژن  محل توجه شود و مطمئن باشند که دودکش‌ها به خوبی نصب شده باشند در غیر این صورت هم اکسیژن خانه کم می‌شود و هم منوکسیدکربن وارد محیط  می‌شود که بسیار خطرناک است.

توصیه می‌شود با جدی گرفتن هشدارهای مربوط به استفاده درست از وسایل گرمایی، خانواده خود را از معرض «مرگ خاموش» مصون نگه دارید.

* مدیرکل بازرسی کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی

اخبار برگزیدهیادداشت