سایه نرخ ارز بر قیمت کالاهای اساسی

به گزارش جهان صنعت نیوز:  در این باره برخی از کارشناسان با انتقاد شدید از شرایط پیش آمده و بی‌ثباتی نرخ ارز اعلام می‌کنند که دولت به گونه‌ای رفتار می‌کند که انگار هیچ اتفاقی رخ نداده است و ما هیچ چیزی برای از دست دادن نداریم. این در حالی است که افزایش قابل توجه نرخ ارز همین حالا تمامی بازارهای کشور را متاثر کرده و حتی باعث توقف توزیع برخی کالاها به بازار شده که می‌تواند زمینه افزایش قیمت هرچه بیشتر کالاها را به دنبال داشته باشد؛ موضوعی که می‌تواند نارضایتی کارگران و اقشار ضعیف جامعه را از شرایط اقتصادی تشدید کند و معیشت آنها را به طور جدی‌تری تحت تاثیر قرار دهد. در واقع تغییر نرخ ارز نه تنها بر روند تولید و واردات کالاهای اساسی تاثیر می‌گذارد و افزایش قیمت در بازار را به دنبال دارد بلکه اقتصاد کشور را بی‌ثبات می‌کند و حتی موجب ظهور دوباره رانت می‌شود. این در حالی است که همین حالا بخش خصوصی از ارز نیمایی چندان بهره‌مند نمی‌شود و بیشتر شرکت‌های خصولتی از ارز نیمایی بهره‌مند می‌شوند. در این خصوص صاحب‌نظران اقتصادی پیش از این اعلام کرده بودند که هر چقدر اختلاف قیمت بین نرخ دلار در بازار آزاد و سامانه نیما افزایش یابد، دوباره شاهد ایجاد رانت در اقتصاد کشور شبیه به سناریوی ارز ۴۲۰۰ تومانی در دولت قبل خواهیم بود. البته تا پیش از این امیدواری‌هایی نسبت به تحقق برجام وجود داشت و با توجه به این مساله منتظر بودیم تا پس از تحقق برجام، قیمت نرخ دلار در بازار آزاد به نرخ سامانه نیما نزدیک‌تر شود اما متاسفانه مذاکرات بین‌المللی به نتیجه نرسید و در نهایت شاهد اختلاف قابل توجه نرخ ارز آزاد با نیمایی هستیم.
در این باره کارشناسان اعلام می‌کنند تا زمانی که نرخ ارز به ثبات نرسد، فعالان اقتصادی توان تصمیم‌گیری جدید ندارند و حتی تصمیمات روزمره نیز ممکن نخواهد بود. در این خصوص مهراد عباد عضو اتاق بازرگانی نیز اخیرا اعلام کرد که فاصله ۱۰ هزار تومانی نرخ ارز آزاد با نیمایی نشانه خوبی برای آینده تجارت نیست. اگر بنا باشد فعالان اقتصادی یک عامل را به عنوان پیش‌نیاز اصلی فعالیت‌های خود معرفی کنند، آن خواسته ثبات است. تا زمانی که شرایط به ثبات نرسد و اوضاع به شکلی نباشد که امکان تحلیل و پیش‌بینی آینده وجود داشته باشد، عملا صحبت از فعالیت اقتصادی و توسعه تجارت ممکن نیست.

انگار چیزی برای از دست دادن نداریم!

رئیس مجمع عالی واردکنندگان گفت: بنگاه‌های اقتصادی و تولیدکنندگان بست نشسته‌اند و فروش کالاهای تولیدی را تقریبا قطع کرده‌اند، چراکه تصویر روشنی از آینده ندارند و نمی‌دانند که چه خواهد شد.
علیرضا مناقبی در پاسخ به این پرسش که آیا نوسان‌های نرخ ارز در واردات کالاهای اساسی تاثیری می‌گذارد؟ گفت: تغییر نرخ ارز نه تنها بر روند واردات کالاهای اساسی تاثیر می‌گذارد بلکه اقتصاد کشور را بی‌ثبات می‌کند، چراکه در شرایط فعلی فعالان اقتصادی ریسک خرید و فروش کالا را نمی‌پذیرند. این فعال اقتصادی با اشاره به نابسامانی نرخ ارز در دولت سیزدهم گفت: در دولت‌های گذشته اگر برابری نرخ ریال با ارز عدد کوچکی تغییر می‌کرد، صدای اعتراض همه اعم از مردم و فعالان اقتصادی بلند می‌شد که ارزش سرمایه‌های ملی کم شده است؛ اما نمی‌دانم چرا در یک سال و نیم گذشته که نرخ ارز حدود ۳۰ درصد افزایش پیدا کرد صدایی از کسی شنیده نمی‌شود؟ انگار که هیچ اتفاقی رخ نداده و ما هیچ چیزی برای از دست دادن نداریم.

صادرات با قیمت پایین

رئیس مجمع عالی واردکنندگان با بیان اینکه مسوولان درباره چرایی نوسان‌ نرخ ارز اظهار نظر نمی‌کنند، گفت: دلار نیمایی برای واردات کالاهای اساسی در نظر گرفته می‌شود. به عنوان مثال ما با این ارز یک کالای اساسی مانند آرد را وارد و بعد از تبدیل آن به کالاهای نهایی مانند ماکارونی آن را صادر و این ادعا را مطرح کنیم که عدد صادرات ما افزایش پیدا کرده است اما با این کار در واقع شیره جان مردم را می‌گیریم، چراکه صادرات با قیمت پایین انجام داده‌ایم و ضربه دیگری به اقتصاد کشور وارد می‌کنیم.
وی با انتقاد از شیوه فروش ارز به مردم، گفت: نمی‌دانم چه منطقی پشت این موضوع است که با هر کد ملی به مردم ارز می‌دهند و از آنجایی که فاصله نرخ ارز در بازار آزاد زیاد شده است مردم در مقابل صرافی‌ها صف کشیده‌اند. نمی‌دانم تیم اقتصادی دولت پیش خود چه فکر کرده است. آیا درباره مسائل اساسی که مردم باید چه کنند روزه سکوت گرفته است؟

مردم جیب‌هایشان برای خرید خالی است

مناقبی تاثیر نوسان‌های نرخ ارز بر روند فعالیت تولیدکنندگان را منفی توصیف کرد و گفت: تولیدکنندگان باید نقدینگی خود را چند برابر کنند. به عنوان مثال اگر تا دیروز یک تولیدکننده کالایی را ۱۰۰ هزار تومان خریداری می‌کرد، با افزایش ۳۰ درصدی نرخ ارز باید همان کالا را امروز ۱۳۰ هزار تومان خریداری کند یعنی باید ۳۰ درصد نقدینگی مازاد نسبت به گذشته داشته باشد. پیامد این موضوع چیزی جز افزایش قیمت تمام‌شده کالاها نیست. تولیدکننده باید کالای تولیدشده را بفروشد، این در حالی است که مردم جیب‌هایشان برای خرید خالی است. در حال حاضر بیش از ۸۰ درصد مردم توانایی تامین ضروریات زندگی را ندارند.
وی در پاسخ به این پرسش که شما به عنوان فعال اقتصادی چه پیشنهادی برای کنترل نوسان‌های نرخ ارز به دولت پیشنهاد می‌دهید؟ اذعان کرد: دولت باید دست از لجاجت بردارد، به مردم اعتماد کند و کار آنها را به خود آنها واگذار کند. در حال حاضر اقتصاد کشور به دست عده‌ای خاص افتاده است و مردم از چرخه اقتصادی بیرون رانده شده‌اند. افرادی که امروز کار اقتصادی می‌کنند جزو مردم هستند اما در دسته بنگاه‌های اقتصادی شناسنامه‌دار نیستند و همان دولتی‌ها کار اقتصادی را دنبال می‌کنند. رئیس مجمع عالی واردکنندگان اقتصاد ایران را اقتصاد سیاسی دانست و افزود: اگر نسنجیده حرف بزنیم و ارتباط و تعامل درستی با دنیا نداشته باشیم و برای همه چوب بلند کنیم و بخواهیم فراتر از مناسبات جهانی عمل کنیم، نتیجه این می‌شود که مردم گرفتار برای پیشبرد امورات زندگی با دشواری زیادی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. وی ادامه داد: نمی‌گویم که حاکمیت همه اعتقادات و باورهایش را کنار بگذارد اما باید نحوه تعامل با دنیا را در نظر بگیرد؛ در اقتصاد چیزی غیرممکن نیست. ما چندین سال است که تحریم هستیم و برای تامین مایحتاج خود و برای دور زدن تحریم‌ها بهای اضافه پرداخت می‌کنیم در حالی که دور زدن تحریم به معنی پرداخت پول اضافه از جیب مردم است؛ تا زمانی که رانت در کشور برقرار است اوضاع اقتصادی اصلاح شدنی نیست.

اگر اقتصاد به ثبات نرسد، همه متضرر می‌شوند

رئیس مجمع عالی واردکنندگان در پاسخ به این پرسش که فکر می‌کنید نرخ ارز همچنان رو به جلو باشد، گفت: این روزها قدرت تحلیل از همه گرفته شده است و نمی‌توان پیش‌بینی از آینده ارائه داد؛ اما این گمانه که همچنان روند افزایشی باشد مطرح و غیرمحتمل نیست اما این سخن من نباید این‌گونه معنی شود که من در بوق می‌کنم که قیمت ارز بالا برود. وی بالا رفتن نرخ ارز برای صادرات را مثبت ندانست و افزود: نوسان نرخ ارز جز اینکه تولیدکننده و آحاد مردم را گرفتار کند چه نتیجه دیگری دارد؟ نمی‌توان منافع عمومی را به خاطر منافع عده‌ای خاص تحت‌الشعاع قرار بدهیم؛ همان‌گونه که کشور نیاز به تولید و صادرات دارد به همان میزان نیز نیازمند واردات است هیچ کشوری نمی‌تواند همه مایحتاجش را خود تولید و صادر کند. این فعال اقتصادی همچنین به ایلنا گفت: این دیدگاه که افزایش نرخ ارز باعث افزایش صادرات می‌شود از پایه غلط است مگر تا به امروز این کار انجام شده است؟ وقتی ارز بالا برود قیمت تمام‌شده محصولات بالا می‌رود و با افزایش قیمت تمام‌شده توان صادرات تقلیل پیدا می‌کند و تولیدکننده توان تولید کالای باکیفیت که برای صادرات مقبول باشد را از دست می‌دهد. به طور کلی باید گفت اگر اقتصاد به ثبات نرسد، همه متضرر می‌شوند.
شرکت‌های خصولتی از ارز نیمایی بهره می‌برند
در این باره همچنین یک کارشناس اقتصادی با بیان این نکته که بخش خصوصی از ارز نیمایی خیلی بهره‌مند نمی‌شود، اظهار کرد: بیشتر شرکت‌های خصولتی از ارز نیمایی بهره‌مند می‌شوند.

سیروس درویشی ادامه داد: به دلیل فاصله ارز نیمایی با ارز آزاد و فرآیند پیچیده و سخت آن برای دریافت ارز نیمایی تاکنون خیلی مورد توجه برای تولیدکنندگان بخش خصوصی قرار نگرفته است.
او با بیان اینکه افزایش قیمت ارز همواره مبنای سیاسی دارد، افزود: وقتی جو کشور ملتهب می‌شود اغلب مردم سرمایه خود را از بخش دولتی مثل بورس و بانک خارج کرده و تبدیل به سکه یا ارز می‌کنند.
وی ضمن یادآوری این مطلب که بازار بورس به شدت ضربه خورده و تراز آن منفی است، گفت: روزانه بالای هزار میلیارد تومان از بورس خارج شده و تبدیل به دلار می‌شود. درویشی با بیان اینکه همواره با افزایش تقاضا عرضه محدود می‌شود، افزود: معمولا افزایش نرخ دلار بار روانی و سیاسی دارد و این اتفاقات اخیر باعث شده تا افراد سپرده در بانک و سهام بورس را تبدیل به دلار کنند. وی با بیان اینکه اقتصاد پایه و اساس امنیت است، افزود: اگر امنیت نباشد هیچ توسعه‌ای نخواهیم داشت. تا زمانی که ارتباط ما با دنیا قطع باشد و امید ما برای توافق برجام به حداقل رسیده باشد نرخ ارز و سکه نیز افزایش یافته و ارزش ریال کاهش می‌یابد. در این بین همچنین شاهد این هستیم که طبقات فرودست نسبت به بحرانی‌ شدن بیشتر وضعیت معیشت خود نگران هستند و همواره این سوال‌ها در ذهن آنان مطرح می‌شود که آیا اقلام خوراکی و ضروریات زندگی بازهم افزایش نرخ خواهد داشت؛ آیا با گران شدن کالاهای واسطه‌ای و مواد اولیه تولید که همگی وارداتی‌ هستند و قیمت‌شان به قیمت ارزهای خارجی گره خورده، بازهم شاهد گران‌تر شدن کالاهای مورد نیاز زندگی از قبیل لوازم خانگی، خودرو و سایر اقلام خواهیم بود؟
بنابراین در شرایط فعلی علاوه بر اینکه فعالان اقتصادی و اهالی تولید تکلیف خود را نمی‌دانند و از بابت نوسانات نرخ ارز دچار شوک و نگرانی شده‌اند ۸۰ درصد مردم که به سختی روزگار می‌گذرانند نیز از بابت این موضوع و اثرات آن بر افزایش قیمت‌ها دچار نگرانی شده‌اند. موضوعی که به نظر می‌رسد دولت باید با مشورت فعالان بخش خصوصی، فکری برای آن کند.