محرمانگی میادین نفت و گاز/روسیه هم مثل چین و فرانسه عمل می‌کند؟
به گزارش جهان صنعت نیوز: در ماه‌های اخیر که تفاهمنامه سرمایه‌گذاری ۴۰ میلیارد دلاری مطرح شده و مقامات وزارت نفت از سرمایه‌گذاری ۵/۴ میلیارد دلاری روس‌ها در نفت و گاز خبر می‌دهند، این سوال مطرح می‌شود که آیا می‌توان چشم بسته به روس‌ها اعتماد کرد و اطلاعات میادین نفت و گاز ایران را در اختیار آنها قرار داد؟ موضوعی که به دو دلیل می‌تواند برای منابع نفت و گاز ایران حساسیت‌برانگیز و شاید خطرناک باشد. نخست آنکه روس‌ها در گذشته نشان داده‌اند که شریک قابل اعتمادی نیستند و از سویی در نفت و گاز رقیب ایران هستند.
استراتژی روسیه به خصوص در دو دهه اخیر نشان داده که روس‌ها همواره تلاش کرده‌اند که مانع صادرات گاز ایران به اروپا شوند. روسیه در خفا جلوی طرح‌های صادرات گاز ایران به اروپا و شرق آسیا را گرفت. طرح خط لوله صلح که قرار بود، گاز ایران را از طریق پاکستان به هند انتقال دهد، نمونه مشخصی از این مخالفت‌های پشت پرده روس‌هاست. در نفت هم روس‌ها در ماه‌های اخیر، به مانعی بزرگ در صادرات نفت ایران در بازارهای خاکستری تبدیل شده‌اند و بازار ایران در چین و هند را تصاحب کرده‌اند.
دومین نکته که باید در نظر داشت نوع همکاری با خارجی‌هاست. تجربه سال‌های گذشته نشان داده که مادامی که ایران به شرکت‌های خارجی اعتماد کرده، اطلاعات میادین نفت و گاز ایران لو رفته و رقبا از این اطلاعات به نفع خود بهره‌برداری کرده‌اند. اتفاقی که برای میدان مشترک گازی پارس‌جنوبی افتاد و پس از آنکه توتال به اطلاعات این میدان دست یافت، پس از خروج از قرارداد فاز ۱۱ پارس‌جنوبی و با وجود امضای قرارداد محرمانگی بین ایران و توتال این شرکت اطلاعات بخش ایران این میدان را در اختیار قطری‌ها گذاشت. نمونه دیگر آن در میدان نفتی آزادگان اتفاق افتاد که چینی‌ها اطلاعات این میدان را با قراردادی مشابه با عراقی‌ها به آن سوی مرزها بردند.
هرچند درباره توتال یا چینی‌ها هنوز هم شبهات زیادی مطرح است و برخی‌ها معتقدند که این مسائل واقعیت ندارد، با این حال چنین تصویری از قراردادهای خارجی برای مطالعه میادین نفت و گاز با پیشینه‌ای که روس‌ها در رابطه و همکاری با ایران داشتند، بیانگر آن است که لازم است محتاطانه‌تر تصمیم‌گیری شود. البته باید در نظر داشت که گزینه دیگری برای سرمایه‌گذاری خارجی در شرایط کنونی هم روی میز نیست.
روسیه همچنان رقیب ماست
«مرتضی بهروزی‌فر» کارشناس انرژی هم در این رابطه به «جهان‌صنعت» می‌گوید: ما چه بخواهیم و چه نخواهیم، اگر شرکتی بخواهد در یک حوزه‌ای فعالیت کند، به اطلاعاتی در مورد حوزه مورد نظر دست پیدا می‌کند که ممکن است بسیار محرمانه باشد، اما اینکه آن شرکت یا کشور بخواهد از این اطلاعات در جای دیگری استفاده کند، بستگی به شرایط دارد و بر مبنای شرایط باید تصمیم‌گیری شود.
او با اشاره به شایعه درز اطلاعات میدان گازی پارس‌جنوبی توسط توتال فرانسه به قطری‌ها گفت: تا جایی که بنده اطلاع دارم چیزی اثبات نشد که اطلاعات را برداشتند و بردند. توتال در ایران فعالیت کرد و جلوی فعالیتش هم گرفته شد. از آن طرف هم با قطری‌ها کار کرد، اما این به این معنا نیست که اطلاعاتی را برداشته و به آنجا برده باشد. این موضوع اثبات نشده است.
بهروزی‌فر در ادامه به تفاهمنامه همکاری ایران و روسیه در حوزه نفت و گاز اشاره کرد و گفت: در رابطه با روس‌ها، هم چنین است؛ اگر آنها قرار است سرمایه‌گذاری کنند، باید اطلاعاتی در رابطه با میادین نفت و گاز داشته باشند. البته اطلاعاتی هم در حین کار به دست می‌آورند که از این اطلاعاتی که ما داریم بدون شک بیشتر خواهد بود.
این کارشناس انرژی با تاکید بر اینکه روسیه رقیب ما در بازار انرژی است، یادآور شد: باید در نظر داشت که روسیه رقیب ایران در نفت و گاز است و هیچ‌وقت هم شریک ما نمی‌شود. نمی‌توان تصور کرد که کشوری که خود یکی از بزرگ‌ترین تولید‌کنندگان نفت و گاز دنیا است، بخواهد به ایران کمک کند تا افزایش تولید نفت و گاز داشته باشید، متاسفانه این موضوع منطقی نیست.
قبل از محرمانگی، بازار مهم است
هرچند محسن خجسته‌مهر مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران گفته است که در تمام قراردادهای نفتی و گازی با پیمانکاران، قرارداد محرمانگی نیز امضا می‌شود و طرفین مقید هستند که از افشای اطلاعات اجتناب کنند، اما مشخص نیست که عامل بازدارنده از افشای
این اطلاعات چیست؟
«محمود خاقانی» کارشناس بین‌الملل انرژی در این رابطه در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» می‌گوید: معمولا در چنین قراردادهایی میزبان، یعنی شرکت ملی نفت ایران، اطلاعات میدان را در اختیار سرمایه‌گذار قرار می‌دهد؛ حالا این چه توتال باشد چه گازپروم. سرمایه‌گذار هم ارزیابی می‌کند که سودش در آن قرارداد چقدر است و بعد تصمیم می‌گیرد که وارد گود شود و آستین‌ها را بالا می‌زند و شروع به فعالیت اکتشاف و توسعه و تولید می‌کند.
او اضافه می‌کند: اطلاعات میادین نفت و گاز ایران را تقریبا همه دارند و این‌طور نیست که محرمانه باشد. اینکه حالا روس‌ها این اطلاعات را به افراد دیگری دادند یا نه، بستگی به این دارد که روس‌ها می‌خواهند خودشان به تنهایی این کار را انجام بدهند و یا اینکه برای خودشان شریکی مدنظر دارند.
مدیرکل پیشین امور خزر و آسیای میانه وزارت نفت با اشاره به حضور روسیه در فاز اول توسعه میدان گازی پارس‌جنوبی اظهارداشت: ما تجربه همکاری با روس‌ها را داریم. فاز یکم پارس‌جنوبی با همکاری گاز پروم و پتروناس مالزی همکاری انجام شد. پس از آن پتروناس تجارب خوبی کسب کرد و در ترکمنستان سرمایه‌گذاری کرد، حتی برای عملیات حفاری در ترکمنستان سکوی به اصطلاح بالارونده ایران را اجاره کرد. بعد سکوی نیمه‌شناور ساخته شد.
او با بیان اینکه روسیه در عراق و دریای خزر قراردادهای مشابه دارد و از سویی تحت تحریم‌های غرب است، تصریح کرد: مساله مهم این است که آیا روسیه منابع لازم برای سرمایه‌گذاری در ایران را دارد؟ باید در نظر داشت که روسیه در حال حاضر با مشکل تحریم نفت و گاز خود روبه‌رو است و باید دید که روسیه چگونه می‌خواهد سرمایه به ایران بیاورد، این پولی که می‌خواهد بیاورد چقدر است و چگونه است؟ چون روسیه درحال حاضر برای تامین سرمایه پروژه‌های خود با مشکل روبه‌رو است.
خاقانی خاطرنشان کرد: وقتی صحبت از سرمایه‌گذاری روسیه در صنعت نفت و گاز ایران می‌شود، باید همه جوانب را با هم بررسی کرد. در حال حاضر اروپا و گروه هفت دنبال آن هستند که سقف قیمتی برای نفت‌خام روسیه در بازار تعیین کنند، این موضوع خود عامل بازدارنده است و ممکن است روسیه را در اجرای تفاهمنامه با ایران دچار مشکل کند.
او اضافه کرد: حتی این احتمال هست که همین سقف قیمت را برای نفت ایران تعریف کنند. فعلا این موارد در میان خریداران عمده در اروپا و آمریکا به طور محرمانه در حال بحث و گفت‌وگو است.
این کارشناس بین‌الملل انرژی با بیان اینکه روس‌ها چندان تمایلی ندارند که گاز و نفت ایران را وارد بازار کنند، گفت: امروز در بازار نفت رقابت‌ها تنگاتنگ شده است. از طرفی چینی‌ها دنبال این هستند که قیمت نفت در بازار پایین باشد. بنابراین همه این موارد نشان می‌دهد که فقط مساله محرمانگی اطلاعات نفت و گاز ایران در اولویت نیست، بلکه آنچه مهم است، حضور ایران در بازارهای جهانی است که به دلیل پیچیده‌تر شدن معادلات نفتی باید همه این موارد به دقت بررسی شود.
لینک کوتاه :
