تهران در دود

به گزارش جهان صنعت نیوز: «عابد ملکی» معاون هماهنگی امور استانی استانداری تهران در این باره گفت: «‌تردد حداقلی گروه‌های حساس از جمله کودکان، زنان باردار، بیماران قلبی، عروقی و تنفسی و سالمندان و همچنین استفاده از ماسک‌های مناسب همچون N۹۵ برای این روزها باید مورد توجه قرار گیرد.»

به عقیده کارشناسان محیط زیست، افزایش استفاده از خودروی شخصی طی هفته‌های اخیر تحت تاثیر «کاهش اخیر تقاضای تاکسی‌ آنلاین و ازدحام همیشگی مسافر در مترو» عامل تازه‌ای برای افزایش غلظت ریزذرات آلاینده در هوای تهران شده است. در غیاب داده‌های رسمی معاونت ترافیک شهرداری تهران درباره «نبض تردد‌ها در معابر شهر» یک گزارش رسمی از سوی نهاد پایش آلودگی هوا مشخص می‌کند، «ساکنان تهران در مواجهه بالا با آلودگی» قرار دارند به ‌طوری‌ که طبق جدیدترین ارزیابی‌ها از تبعات آلودگی مزمن، دست‌کم ۲۰ درصد از مرگ‌ومیر افراد بالای ۳۰ سال در مناطق آلوده، متاثر از همین شرایط جوی است. طبق این پایش، حجم آلودگی هوای پایتخت ۶ برابر سقف مجاز است. آلودگی در حالی به آسمان تهران بازگشته که برابر آمار رسمی، سال گذشته نیز تهرانی‌ها بیش‌ از ۳۰ درصد روز‌های سال هوای آلوده تنفس کردند. همچنین بررسی وضعیت هفت‌ماه‌ونیم سپری‌شده از سال جاری نشان می‌دهد تعداد روز‌های نارنجی نسبت به مدت مشابه پارسال تقریبا دو برابر شده است.

افزایش روزهای ناسالم

تهرانی‌ها پارسال در فاصله هفت‌ماه و ۲۱روز نخست سال ۴۶ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس داشته‌اند که این میزان امسال به ۸۷ روز افزایش پیدا کرده است.

افزون بر این تعداد روز‌های قرمز (هوای ناسالم برای همه با شاخص کیفیت هوای ۱۵۱ تا ۲۰۰)، بنفش (هوای بسیار ناسالم با شاخص ۲۰۱ تا ۳۰۰) و قهوه‌ای (هوای خطرناک با شاخص بیش از ۳۰۰) در تهران نیز در مدت سپری‌شده از سال ۱۴۰۱ نسبت به ایام مشابه پارسال افزایش قابل توجهی داشته است.

امسال در کمتر از هشت ‌ماه اخیر دو روز بنفش و دو روز قهوه‌ای در پایتخت ثبت شده است. اگرچه این چهار روز فوق‌العاده آلوده نشات‌گرفته از انتشار ریزذرات معلق در جو با منشأ طبیعی (بیابان‌های واقع در کشور‌های همسایه نظیر عراق و عربستان) بود، اما صرف نظر از شدت گرفتن این پدیده در سال جاری، روز‌های بسیاری نیز هوا برای همه یا برای گروه‌های ناسالم حساس بود که در عمده این روز‌ها آلاینده اصلی هوا ذرات معلق با قطر کوچک‌تر از
 ۵/ ۲ میکرون (  PM  ۲/۵) بود.

در یک نگاه کلی، ارتباط مستقیم افزایش تعداد روز‌های آلوده تهران در سال جاری نسبت به سال ۱۴۰۰ با وضعیت غیر قابل تحمل حمل‌ونقل عمومی برای مسافران درون‌شهری انکارناپذیر است.

تراکم مازاد مسافر در اتوبوس‌ها و قطار‌های مترو به‌ویژه در ساعات پیک جابه‌جایی مسافران و ازدحام غیر قابل تحمل مسافران در این ناوگان نشات‌گرفته از کمبود شدید ناوگان حمل‌ونقل عمومی در تهران از یکسو و هزینه پایین استفاده از خودروی شخصی برای سفر‌های روزمره با توجه به قیمت‌گذاری غیربازدارنده برای محدوده‌های طرح ترافیک و پایین بودن هزینه سوخت از سوی دیگر عواملی هستند که زمینه‌ساز افزایش سفر‌های روزانه با خودروی شخصی شده‌اند.

اما در روز‌های اخیر یک اتفاق دیگر نیز ترافیک تهران را شارژ کرده و آن کاهش مسافران تاکسی‌های آنلاین است. هنوز آمار رسمی در این ارتباط منتشر نشده است، اما تحقیقات میدانی نشان می‌دهد مسافران در چند هفته اخیر تردد با خودروی شخصی را ترجیح داده‌اند، زیرا هزینه سفر با ناوگان شخصی به درون محدوده‌های ترافیکی تفاوتی با کرایه سفر با تاکسی‌های دربستی آنلاین نداشته است. سپس، این انتخاب بیش از هر چیز نشات‌گرفته از ضعف در ناوگان حمل‌ونقل عمومی در خطوط موجود است؛ موضوعی که انتظار می‌رفت در فرصت کرونایی سال‌های ۹۹ و ۱۴۰۰ تا حدودی رفع و رجوع شود، اما این ‌طور نشد. در هر صورت عملکرد مسوولان در آلودگی هوای سال گذشته تهران نشان از شکست دولت برای کنترل آلودگی هوا است، زیرا در سال‌های ۹۹ و ۱۴۰۰ که به‌ دلیل قرنطینه و رواج دورکاری و از همه مهم‌تر غیرحضوری شدن مدارس و دانشگاه‌ها، آمار سفر‌های خودرویی نیز کاهشی بود، برخلاف تصورات در این دو سال هیچ دستاوردی در حوزه بهبود کیفیت هوا حاصل نشده است. براساس گزارش رسمی شهرداری تهران، در سال ۹۸ یعنی پیش از شیوع کرونا در کشور، تهرانی‌ها در ۳/‌۷۲ درصد از روز‌ها شرایط مطلوب کیفیت هوا را تجربه کردند، اما این میزان در سال اول شیوع بیماری و شروع دورکاری‌ها به جای بهبود، تنزل پیدا کرد و به ۴/‌۶۶ درصد رسید.

عدم اجرایی نشدن قانون هوای پاک

از سویی پنج سال است که قانون هوای پاک تصویب شده اما هنوز بسیاری از مواد آن اجرایی نشده است؛ همچنین دستگاه‌هایی مکلف هستند که هر یک به‌ تناسب وظایف خود، اقداماتی را برای کنترل آلودگی هوا در کشور اجرایی کنند اما نه تنها اقدامی انجام نشده است بلکه موادی که باید به تسهیل تنفس مردم کمک کنند بیشتر در حد نوشته روی کاغذ باقی مانده‌اند، این در حالی است که کیفیت هوای تهران وضع خوبی ندارد و روز‌به‌روز بدتر هم می‌شود.

«داریوش گل‌علیزاده» سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست به تکالیف قانون هوای پاک اشاره ‌کرد و به «جهان‌صنعت» گفت: تکالیف اصلی قانون هوای پاک براساس نظر نخبگان و افراد باسابقه به این شرح است؛ اول بحث اسقاط وسایل نقلیه فرسوده که حدود ۹/۱۰ درصد، استانداردسازی سوخت مصرفی وسایل نقلیه حدود ۸/۱۰ درصد، بهینه‌سازی مصرف سوخت خانگی و صنایع ۵/۱۰ درصد‌، توسعه و نوسازی ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی ۲/۹ درصد، تامین مالی و ارزیابی عملکرد مبتنی بر بودجه ۲/۷ درصد و تجهیز نیروگاه‌ها به سیستم‌های کنترلی ۲/۷ درصد، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر ۱/۶ درصد و استانداردسازی سوخت مصرفی نیروگاه‌ها ۹/۵ درصد سهم در آلودگی هوا داشته‌اند.

وی افزود: به نظرم برای رهایی از چنین وضعیتی باید ابزار اجرای قانون هوای پاک فراهم شود، بیشتر هم از جنس هزینه است، یعنی نیاز به منابع مالی دارد. از توسعه حمل‌ونقل عمومی گرفته تا تجهیز نیروگاه‌ها و از رده خارج کردن خودروهای فرسوده نیاز به پول دارد. با دست خالی نمی‌شود آلودگی هوا را حل کرد. برای نجات کلانشهرها از آلودی هوا باید سایر شهرها توسعه پیدا کنند تا مهاجرت از آنها شکل نگیرد. وقتی مهاجرت به شهرهای بزرگ نباشد مصرف انرژی در این شهرها کاهش پیدا می‌کند و با یک مدیریت مستمر می‌شود آلودگی هوا را کنترل کرد.

دریافت ۵۰ هزار میلیارد تومان تاکنون

یکـی از دغدغه‌های همیشگی برخی مسوولان در اجـرای قانـون هوای پاک، عدم تامین منابع مالی برای اجرای بندهای این قانون اسـت که به گفته «علی سلاجقه» رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در راستای اجرای قانون هوای پاک با وزیر کشور جلسات زیادی داشته‌ایم و در نهایت موفق به دریافت ۶۲ حکم به مبلغ ۵۰ هزار میلیارد تومان شده‌ایم که ۲۸ حکم برای منابع متحرک، هشت مورد مربوط به منابع ساکن و ۲۶ حکم مربوط به برنامه‌های عمومی بود و براساس آن دستگاه‌های متولی مشخص و وظایف آنها نیز تعیین شده است. در این راستا وظیفه هر دستگاه، زمان اجرا، روش کار و محل تامین اعتبار به‌طور کامل دیده و دستگاه قضایی نیز وارد کار شده است. تاکنون ۳۵ حکم نهایی شـده است. سامانه نظارت بر اجرای قانون هوای پاک به بهره‌برداری رسیده است و با استفاده از این سامانه کار پایش اجرای این احکام را انجام می‌دهیم.

وی ادامه داد: نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی، خارج کردن خودروها و موتورسیکلت‌های فرسـوده و ارتقای سـوخت نیازمند اعتبار اسـت که در احکام ۶۲ گانه به این بخش پرداخته شده است.

وجود گاز متان در جنوب تهران، منطقی است

«محمدصادق حسنوند» رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه علوم‌پزشکی تهران در رابطه با آلوده بودن هوا در پایتخت و بسیاری از کلانشهرها گفت: برای تشخیص آلودگی هوا دو شرایط وجود دارد، نخست اینکه ما اطلاعات را از ایستگاه‌های سنجش و پایش و گاهی هم براساس دید افقی و مشاهدات این موضوع را دریافت می‌کنیم.

وی افزود: براساس داده‌ها و گایدلاین‌های سازمان جهانی بهداشت، سال گذشته در بیش از ۷۰ درصد روزهای سال غلظت آلایندگی ذرات PM. 2/5 بیشتر از استانداردهای جهانی بوده است و با توجه به اینکه کار خاصی هم برای کاهش این آلایندگی‌ها انجام نشده است روزها همچنان آلوده است.

حسنوند در ادامه با بیان اینکه در مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه علوم‌پزشکی تهران هر ساله برآورد اثرات منتسب به آلودگی هوا بر شهروندان انجام می‌شود، گفت: این برآوردها هم برای شهر تهران و هم برای تمامی کشور انجام می‌شود و گزارش‌های آن به نهادها و مراکز مرتبط  ارسال می‌شود. براساس آخرین برآوردهای این مرکز، برای شهر تهران در سال ۱۴۰۰ حدود ۴ هزار و ۵۰۰ نفر مرگ منتسب به آلودگی هوا برای ذرات PM2/5 داشته‌ایم. رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوا دانشگاه علوم‌پزشکی تهران گفت: بسیاری از مطالعات نشان داده است که آلودگی هوا موجب بیماری‌های تنفسی، قلبی و عروقی، بروز دیابت و ایجاد بیماری‌های زمینه‌ای می‌شود. از سوی دیگر مواجهه افراد با هوای آلوده موجب حساس‌تر شدن افراد به بیماری‌هایی مانند کرونا شده است. میزان مرگ افراد به دلیل کرونا در مناطقی که هوای آلوده‌تری داشته‌اند بیشتر بوده است. گزارش‌های این مساله هم منتشر شده است.وی ادامه داد: اگر یک روز نسبت به روز قبل ۵ میکروگرم به غلظت آلاینده‌ها در هوا افزوده شود، ۱۵ تا ۲۰ درصد حملات آسم در افراد افزوده می‌شود. این حملات آسمی ممکن است در سیستم بیمارستانی ثبت نشود به این دلیل که بسیاری از افراد در زمان این حملات ممکن است با اسپری تنفسی، التهاب خود را کاهش دهند. او افزود: در بیماری‌های قلبی و عروقی نیز اگر امروز بر غلظت آلاینده‌ها افزوده شود ممکن است اثر آن یکی دو روز دیگر مشخص شود، لذا به ازای افزایش هر ۵ میکروگرم غلظت آلاینده‌ها، در یک بازه تاخیری ۴۸ساعته حدود ۱۲ درصد بر حملات قلبی و سایر مشکلات قلبی و عروقی افزوده می‌شود. حسنوند ادامه داد: از سال ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۱ دوباره میزان دی‌اکسید گوگرد در هوا یک روند افزایشی را به واسطه استفاده از سوخت مازوت در صنایع و نیروگاه‌ها را نشان می‌دهد. با وجود این میزان افزایش همچنان میزان دی‌اکسید گوگرد در هوا، کمتر از میزان استاندارد آن است. سوختن گوگرد از دو طریق می‌تواند به افراد آسیب بزند؛ نخست دی‌اکسید گوگرد تولید شده به صورت مستقیم می‌تواند به دستگاه تنفسی افراد آسیب بزند و دوم اینکه دی‌اکسید‌ گوگرد در هوا با نیتروژن ترکیب و ذرات ریزی را تشکیل می‌دهد که به آن ذرات ثانویه می‌گویند. این ذرات ثانویه می‌تواند وارد دستگاه گردش خون شده و موجب بیماری‌های تنفسی، قلبی‌، عروقی، مرگ و حتی سرطان شود. گفتنی است هوای آلوده کلانشهرها و روزهای متداول آلوده در تهران به‌ویژه در فصل‌های سرد سال نشان می‌دهد که اراده‌ای برای اجرای قانون هوای پاک و رفع آلودگی هوا در بسیاری از تقاط کشور وجود ندارد و قانون هوای پاک هنوز نتوانسته آسمان آبی و پاک را به شهرهای ایران هدیه دهد. چه بسا تنفس در این هوای آلوده منجر به مرگ زودرس ایرانی‌ها نیز می‌شود. این در حالی است که قانون هوای پاک همچنان خاک می‌خورد.

 

اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژه