نظام بانکی هوشمند؛ وعده‌ای در مسیر تحقق
به گزارش جهان صنعت نیوز: هوشمندسازی عملیات اجرایی شبکه بانکی برای اشراف بر آنچه در نظام بانکی کشور می‌گذرد، از حلقه‌های مفقوده حکمرانی اقتصادی ایران بوده است. این مهم از میانه دهه ۸۰ که بانک‌های خصوصی متولد شدند اهمیتی مضاعف پیدا کرد. برای دستیابی به این هدف، برنامه‌هایی در ابتدای دهه ۹۰ مورد توجه بانک مرکزی قرار گرفت و در قالب ایده‌ای با عنوان «پروژه ۱۴۰۰» مطرح شد و حتی در سال ۹۳ به امضای رئیس‌جمهور رسید، بااین‌حال فرآیند طی‌شده و به طور ویژه بحران موسسات پولی و اعتباری در اواسط دهه ۹۰، نشان داد بانک مرکزی در رسیدن به اهداف ترسیم‌شده چندان موفق نبوده است. این بحران در نهایت با تزریق ۳۰ هزار میلیارد تومان پول پرقدرت جمع شد؛ ولی عوارض آن تا سال‌ها ادامه داشت. البته در سال‌های بعد گام‌هایی در این راستا برداشته شد، اما تا نقطه نهایی راه زیادی باقی مانده بود.
رویکرد جدید
دولت سیزدهم رویکردی تحولی را در این زمینه آغاز کرد. «علی صالح‌آبادی» رئیس‌کل بانک مرکزی، سال گذشته تصریح کرد که اصلاح در نظام بانکی به این معناست که بانک‌ها باید انضباط بیشتری داشته باشند، در واقع نظارت بانک مرکزی بر بانک‌ها هوشمند و سیستمی خواهد شد.
صالح‌آبادی بارها بر این موضوع تاکید کرد که «نظارت باید به‌صورت سیستمی باشد، زیرا چشمی اصلا امکان‌پذیر نیست.» وی همچنین با بیان اینکه «در بانک مرکزی در حال تعبیه سامانه‌های نظارتی هستیم»، گفت: «از طریق سامانه‌هایی که داریم و همچنین رصد جریان وجوه به گونه‌ای عمل خواهیم کرد که هدایت اعتبار به سمت بخش واقعی تولید سوق پیدا کند و سرمایه‌ها به سمت فعالیت‌های غیرمولد نرود.»
در مسیر هوشمندسازی «تمام اطلاعات»
«مهران محرمیان» معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی هم اسفندماه پارسال درباره آخرین اقدامات صورت گرفته برای نظارت سیستمی در شبکه بانکی کشور با هوشمندسازی سامانه‌ها خبر داد که «هم اکنون در مرحله هوشمندسازی تمام اطلاعات هستیم.» وی با اشاره به ضرورت رصد جریان وجوه تصریح کرد: «در مرحله هوشمندسازی، با استفاده از هوش انسانی و در نهایت تبدیل آن به هوش ماشینی، اشکالات را شناسایی کرده و تحلیل‌هایی ارائه می‌دهیم تا منجر به سیاستگذاری مناسب شود.»
بر اساس اظهارات مسوولان بانک مرکزی، تاکنون بیش از ۹۲ سامانه نظارتی هوشمند در بانک مرکزی فعال است که برخی از آنها در گذشته وجود داشته و در این مدت تقویت شده و برخی دیگر هم در یک سال اخیر آغاز به کار کرده است.
تحول در اجرای قانون چک
یکی از محور‌های رویکرد جدید دولت سیزدهم در زمینه هوشمندسازی فرآیند‌های صدور و تایید چک و رهایی از مشکلات قدیمی همچون چک‌های برگشتی، رفع سوءاثر و… بوده است. تازه‌ترین اقدام بانک مرکزی در این حوزه معرفی سامانه چکاد (چک امن الکترونیکی) است که روز شنبه ۲۱ آبان‌ماه در مراسمی با حضور رئیس‌کل این بانک و وزرای اقتصاد و صمت رونمایی شد.به گفته صالح‌آبادی؛ پیش از این دریافت‌کننده چک باید برای وصول پول خود به دنبال صادرکننده آن می‌رفت، اما با این اقدام صادرکننده چک به دنبال وصول به‌موقع چک خود است تا از مشکلاتی که در پی برگشت خوردن چک برایش به وجود می‌آید، جلوگیری کند.
توسعه و ارتقای سامانه صیاد
چک الکترونیکی نخستین اقدام صورت‌گرفته در این زمینه نیست. گام نخست راه‌اندازی سامانه صیاد و یکپارچگی صدور چک‌ها در شبکه بانکی است. بانک مرکزی این سامانه را هم ارتقا داده و در یک سال اخیر علاوه بر تجهیز درگاه‌های بانکی شامل اینترنت‌بانک و موبایل‌بانک بانک‌ها، اپلیکیشن‌های پرداخت و همچنین زیرساخت پیامکی، با تجهیز بیش از ۸۵ درصد خودپرداز‌های شبکه بانکی به سامانه صیاد، امکان عملیات ثبت، تایید، انتقال و استعلام چک از طریق خودپرداز‌ها را فراهم کرده است.
سامانه محچک
بانک مرکزی امسال یک گام بلند دیگر در این حوزه برداشت و سامانه محچک (مسدودسازی حساب صادرکننده چک برگشتی) را راه‌اندازی کرد که در صورت برگشت خوردن چک، مبلغ موردنظر را در همان حساب و در صورت نیاز در سایر حساب‌های صادرکننده در سایر بانک‌ها و موسسات اعتباری مسدود می‌کند. علاوه بر این امکان رفع سوءاثر در زمانی بسیار کوتاه‌تر از گذشته فراهم شده است.
سفته و برات الکترونیک
سامانه مدیریت یکپارچه سفته و برات الکترونیک بهمن‌ماه سال قبل رونمایی شد که با این خدمت جدید، خرید سفته و برات به صورت الکترونیکی، غیرحضوری و ۲۴ساعته اجرایی می‌شود.
این سامانه در راستای ارائه خدمات سریع و دقیق به مردم و قطع زنجیره‌های واسطه در ارائه اوراق، جلوگیری از وقوع جرائمی مانند جعل و سوء‌استفاده‌های احتمالی از اوراق ذکرشده و اصالت و اعتباربخشی با امضای دیجیتال با همکاری بانک مرکزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی راه‌اندازی شده است.
گسترش پوشش امضای الکترونیک
در دولت سیزدهم اقدامات متعدد دیگری هم در زمینه هوشمندسازی نظام بانکی انجام شده که همگی در کنار هم منجر به تکمیل ساختار نظارت یکپارچه بانک مرکزی خواهند شد. توسعه و فراگیر کردن سامانه‌های نظام مدیریت داد‌ه‌ها (نماد) و سامانه نظام هویت‌سنجی الکترونیکی بانکی (نهاب) از این جمله است.این سامانه‌ها یک زیرساخت یکپارچه، متمرکز و درعین‌حال امن را در اختیار بانک‌ها و مشتریان قرار داده‌اند. با استفاده از امضای الکترونیک افراد بدون مراجعه حضوری و در منزل می‌توانند از خدمات بانکی استفاده کنند و به کمک این سامانه گامی دیگر بر توسعه زیرساخت‌ها برای ایجاد بانک‌های بدون شعبه برداشته می‌شود.
ساماندهی کارتخوان‌ها
اقدام برجسته دیگر دولت در این حوزه که با همکاری تنگاتنگ بانک مرکزی و سازمان امور مالیاتی رخ داد، بررسی ۱۹ میلیون درگاه پرداخت اینترنتی و کارتخوان موجود در کشور و از مدار خارج‌کردن موارد غیرمجاز بود. پس از این اقدام بزرگ بانک مرکزی میلیون‌ها کارتخوان که پرونده مالیاتی نداشتند کنار رفته و هم‌اکنون ۸ میلیون ابزار پرداخت فعال در کشور به پرونده مالیاتی متصل هستند. این امر در کنار ایجاد فضای شفافیت مالی، با شناسایی بیش از ۵/۲ میلیون مودی جدید به جلوگیری از فرار مالیاتی و شناسایی مودیان مالیاتی کمک می‌کند و موجب افزایش درآمد مالیاتی دولت می‌شود.
اتصال به پنجره واحد دولت الکترونیک
بانک مرکزی در سال جاری به پنجره واحد خدمات دولت الکترونیک متصل شد و برخی خدمات پرکاربرد خود را از این طریق در دسترس مردم قرار داد.
این چهار خدمت شامل استعلام تمام حساب‌های یک فرد در تمام بانک‌های کشور، استعلام چک‌های برگشتی که رفع سوءاثر نشده، نمایش حساب‌های مسدود شده فردی که در شبکه بانکی چک برگشتی دارد و لیست تسهیلاتی که یک فرد از شبکه بانکی دریافت کرده است.
لینک کوتاه :