جذابیت مرزهای ایران برای روسیه و طالبان
به گزارش جهان صنعت نیوز: همین چند روز پیش طالبان اعلام کرد که قصد دارد صادرات زغال‌سنگ را به ایران آغاز کند اما نکته مهم این است که مقصد نهایی ایران نیست. در واقع زغال افغانستان به دلیل اینکه حرارتی است و در ایران طرفدار ندارد به کشورهای دیگر از جمله چین، اندونزی و استرالیا صادر می‌شود و در این بین ایران نقش واسطه را ایفا می‌کند. البته ایران همین نقش را برای روسیه هم ایفا می‌کند. بر اساس آمارها هرچند بخشی از بار زغال‌سنگ تولیدی روسیه در اصفهان تخلیه می‌شود اما حجم بیشتری از طریق بندرعباس به هند و پاکستان فرستاده می‌شود.
آنچه مسیر ایران را برای طالبان و روسیه جذاب می‌کند، افزایش قیمت جهانی زغال و نرخ دلار است. این در حالی است که قیمت زغال ایران به دلیل قیمت‌گذاری دستوری یک‌سوم قیمت جهانی است و در ایران با چالش‌های جدی‌ای روبه‌رو است. تا جایی که گفته می‌شود قیمت زغال ایران روند کاهشی داشته و قیمت‌ها نسبت به سال قبل ۱۰ درصد هم کمتر شده است. امروز با اینکه قیمت زغال وارداتی به ایران در هر تن ۶۲۳ دلار است اما قیمت زغال داخلی تنی ۱۱۶ دلار است! این تفاوت چشمگیر، کنترل قیمت‌ها از سوی دولت، افزایش نرخ تورم و هزینه‌ها برای فعالان زغال همه باعث شده که به تدریج شاهد کاهش تولید باشیم و این واحدها رو به زوال بروند. این در حالی است که ایران تولید‌کننده زغال بوده و چیزی حدود ۱۴ میلیارد تن ذخیره قطعی دارد.
جذابیت مرزهای ایران
به تازگی سرپرست وزارت صنعت و تجارت طالبان گفته که می‌خواهیم قرارداد صادرات زغال‌سنگ به ایران را با مقامات آن کشور امضا کنیم. در همین خصوص مسوولان در وزارت صنعت و تجارت طالبان اعلام کرده‌اند که به زودی صادرات زغال‌سنگ را به کشور ایران آغاز می‌کنند. نورالدین عزیزی گفته که با مقامات ایرانی صحبت کرده است، چراکه جهت رونق صنعت و تجارت تلاش دارند صادرات افغانستان را گسترش دهند. سرپرست وزارت صنعت و تجارت همچنین گفته که مشکلات بانکی برای سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های اقتصادی حل شده است.
در این خصوص دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران به «جهان‌صنعت» گفت: افغانستان تولید زغال را مدت‌هاست در برنامه خود دارد و همواره در این حوزه از سیستم سنتی پیروی کرده است. به هر حال آنچه امروز موضوع را برای طالبان متفاوت و جذاب کرده، افزایش نرخ دلار است. او تصریح کرد: در حال حاضر قیمت جهانی زغال افزایشی شده و این مساله باعث شده آنها هم به فکر توسعه صادرات این ماده معدنی بیفتند.
سعید صمدی با بیان اینکه تا قبل از این هم شاهد صادرات زغال افغانستان به ایران بوده‌ایم، خاطرنشان کرد: صادرات زغال افغانستان موضوع عجیبی نیست. از آنجاکه این کشور بندر آزادی ندارد و افغان‌ها هم در این حوزه حرفه‌ای نیستند، بنابراین از گذشته ناچار بوده‌اند که زغال خود را به ایران صادر کنند. آنها در این حوزه هزینه‌های جانبی از جمله تزانزیت را هم تقبل می‌کنند. اما الان با توجه به افزایش قیمت‌ها آنها به فکر توسعه صادرات افتاده‌اند.
افزایش قیمت زغال جهانی
صمدی تصریح کرد: تا قبل از حمله روسیه به اوکراین زغال حرارتی تنی ۸۰ دلار بود اما امروز به تنی ۲۵۰ دلار رسیده که عدد قابل‌توجهی برای طالبان است. به این ترتیب امروز صادرات این ماده معدنی برای طالبان اقتصادی و مقرون به صرفه شده و عمدتا به این جهت و به منظور صادرات مجدد در پی صادرات این ماده معدنی به ایران هستند. به این صورت که ایران نقش واسطه را ایفا کرده و در این عرصه مصرف‌کننده زغال افغانستان نیست.
وی با اشاره به اینکه زغال افغانستان پس از ورود به ایران به دیگر کشورها صادر می‌شود، خاطرنشان کرد: زغال‌سنگ افغانستان حرارتی است و به همین خاطر در ایران مصرف چندانی ندارد. بنابراین از طریق ایران به دیگر کشورها ازجمله چین، اندونزی و استرالیا صادر می‌شود.
مشکلات زغال‌سنگ ایران
دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران درباره این سوال که امروز زغال ایران از چه موضوعی رنج می‌برد، گفت: این روزها به دلیل قیمت‌گذاری دستوری که روی زغال صورت گرفته است زغال ایران بین یک‌دوم تا یک‌سوم قیمت جهانی قیمت دارد. به این ترتیب شاهد هستیم که قیمت زغال ایران نسبت به سال قبل ۱۰ درصد کاهشی شده است، در حالی که فعالان این عرصه همچون دیگر حوزه‌ها با افزایش نرخ تورم و هزینه‌ها روبه‌رو هستند؛ موضوعی که باعث کاهش تولید خواهد شد.
او در ادامه از عواقب سیاست‌های دولت سخن گفت و اظهار کرد: متاسفانه وقتی تورم افزایشی و نرخ زغال هم واقعی نشود شاهد خواهیم بود که بسترها فراهم نمی‌شود و پروژه‌ها در حالت توقف به سر می‌برند.
صمدی با اشاره به آمارها گفت: در ۶ ماهه نخست سال حدود ۴۵۷ میلیون دلار به میزان ۷۳۳ هزار تن زغال وارد کشور شده است. ضمن اینکه قیمت زغال وارداتی در هر تن ۶۲۳ دلار است. این در شرایطی است که قیمت زغال داخلی ۳ میلیون و پانصد هزار تومان است که می‌شود تنی ۱۱۶ دلار! او تصریح کرد: وقتی متوجه عمق ماجرا می‌شویم که بدانیم ما تولید‌کننده زغال هستیم و چیزی حدود ۱۴ میلیارد تن ذخیره قطعی داریم.
دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران با اشاره به اینکه قیمت زغال نسبت به نرخ جهانی تفاوت فاحشی دارد، تصریح کرد: قیمت‌ها از سال قبل به هم خورده است و در شرایط عادلانه‌ای به سر نمی‌برد. او با اشاره به اینکه می‌توان به کدال ذوب‌آهن استناد کرد، ادامه داد: این درحالی است که انتظار می‌رود مسوولان در این زمینه چاره‌اندیشی کنند. در واقع همین‌طور که از خودرو حمایت می‌کنند از زغال هم حمایت کنند؛ چون ما زغالمان را به یک‌سوم قیمت جهانی می‌فروشیم.
تسهیلات ۳۰۰ میلیارد تومانی برای ایمنی و تجهیز معادن
اما در کنار بحث قیمت‌گذاری دستوری یکی از مشکلاتی که در معادن زغال کشور همواره مورد بحث بوده، موضوع ضعف ایمنی است. در این خصوص رئیس صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی گفت: این صندوق، ۳۰۰ میلیارد تومان برای حمایت از اکتشاف، افزایش ایمنی و تجهیز معادن زغال‌سنگ در نظر گرفته که به معدنکاران فعال در این عرصه پرداخت می‌شود.
فرید دهقانی درباره نحوه ارائه این تسهیلات افزود: با توجه به ماهیت معادن زغال‌سنگ، تسهیلات یارانه‌دار و دارای یارانه سود تسهیلات است که علاوه بر منابع داخلی بانکی، توسط صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی نیز پرداخت می‌شود.
وی اضافه کرد: یکی از فعالیت‌های معدنی حائزاهمیت در کشور، معادن زغال‌سنگ است که باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد، زیرا در سال‌های گذشته با توجه به پایین بودن قیمت زغال‌سنگ، فعالیت در این معادن، برای معدنکاران صرفه اقتصادی نداشت.
دهقانی گفت: هم‌اکنون با افزایش قیمت جهانی زغال‌سنگ و رشد نرخ ارز، بسیاری از این معادن، از صرفه اقتصادی برای معدنکاری و استخراج برخوردار شدند، اما مهم‌ترین موضوعی که در این معادن باید مورد توجه قرار گیرد، مساله ایمنی معادن توسط معدنکاران است.
رئیس صندوق بیمه سرمایه‌گذاری فعالیت‌های معدنی افزود: این صندوق برای افرادی که در عرصه تولید زغال‌سنگ فعالیت می‌کنند یا می‌خواهند فعالیتی را آغاز کنند به منظور تجهیز و افزایش ایمنی معادن زغال‌سنگ، حمایت‌های ویژه‌ای را در نظر گرفته ضمن اینکه در کنار این موضوع، همسان با دیگر معادن در زمینه بهره‌برداری، ارائه خدمات گذشته نیز تداوم دارد.
ایران، پل ترانزیتی زغال‌سنگ روسیه
در ارتباط با بحث جذابیت مسیرهای ایران برای طالبان باید گفت که مرزهای ایران برای روسیه نیز جذاب است. این کشور تا پایان سال ۱۴۰۱ یک‌میلیون تن زغال‌سنگ و ۳۰۰ هزار تن کودشیمیایی را از مسیر ایران ترانزیت می‌کند. با انعقاد قرارداد ترانزیت یک‌میلیون تن زغال‌سنگ از کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (سی‌ای‌اس) از طریق مرز ریلی سرخس ایران مقرر است تا زغال‌سنگ تولیدی و همچنین محصولات شیمیایی از این گذرگاه مرزی به کشورهای هند و پاکستان منتقل شود.
عمده زغال‌سنگی که قرار است از طریق ایران و مرز ریلی سرخس ترانزیت شود، متعلق به کشور قزاقستان است اما سایر کشورهای حوزه «سی‌ای‌اس» مانند روسیه نیز در این قرارداد حضور دارند.
مقصد اصلی محموله زغال‌سنگ صادراتی قزاقستان، کشورهای هند و پاکستان است و محموله پس از ورود به ایران از طریق ناوگان جاده‌ای و مرزهای زمینی جنوب غرب کشور به پاکستان وارد شده و همچنین پس از بارگیری در کشتی از طریق بنادر جنوبی به هند منتقل می‌شود.
کشورهای مستقل مشترک‌المنافع شامل برخی از جمهوری‌های مستقل اتحاد جماهیر شوروی سابق است که در یک پیمان همکاری امنیتی و اقتصادی تشکیل شده‌اند و در حال حاضر جمهوری‌های آذربایجان، ارمنستان، ازبکستان، بلاروس، تاجیکستان، روسیه، قرقیزستان، قزاقستان و مولداوی عضو این اتحادیه هستند و ترکمنستان از سال ۲۰۰۵ میلادی به عنوان عضو همکار با کشورهای مستقل مشترک‌المنافع مشارکت دارد.
در همین حال نخستین محموله ترانزیتی زغال‌سنگ و کود شیمیایی روسیه طی هفته گذشته وارد پایانه ریلی منطقه ویژه اقتصادی سرخس در استان خراسان‌رضوی شد و از آنجا به سمت مقاصد بعدی خود حرکت کرد. محموله نخست کود شیمیایی با یک قطار ۲۵ واگنی و محموله زغال‌سنگ با قطار ۲۰ واگنی روزهای یکشنبه و سه‌شنبه هفته گذشته وارد منطقه ویژه اقتصادی سرخس شد.
لینک کوتاه :