۲۸ هواپیمای ایران‌ایر در رهن بانک‌ها و ۲۸ فروند دیگر زمینگیر هستند
به گزارش جهان صنعت نیوز: سال‌ها عدم انتشار عمومی گزارشات این شرکت‌ها در خصوص وضعیت خود انتقادات فراوانی را به وجود آورده بود که سرانجام در بهار ۱۴۰۱ بخشی از صورت‌های مالی این شرکت‌ها (مرتبط با سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹) در سامانه کدال قرار گرفت. در بخش نهم این گزارش به بررسی مهم‌ترین نکات صورت‌های مالی یکی دیگر از این شرکت‌ها پرداخته شده است. هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران که به اختصار «هما» نامیده می‌شود، پیش از انقلاب شرکت هواپیمایی ملی ایران نام داشته که در سال ۱۳۶۰ به هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران تغییر نام داده است. این شرکت در سال‌های ۱۳۸۸، ۱۳۹۱، ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ در فهرست واگذاری قرار گرفته که هر بار، از فهرست مذکور خارج شده است. «هما» در مجموع تا پایان سال ۱۳۹۹، ۹۳۳۰ نفر پرسنل رسمی، قراردادی و خدماتی داشته است. بنابر گزارش سازمان حسابرسی، تعداد ۵۵ فروند هواپیما، ناوگان این شرکت را تشکیل داده و در سال مورد اشاره ۲۸ فروند هواپیما زمینگیر بوده‌اند. در یادداشت توضیحی ۳-۲-۱۳ علت زمینگیر بودن این حجم از هواپیماها، ناشی از تحریم‌های آمریکا، کمبود شدید نقدینگی و عدم امکان فراهم کردن به موقع و سریع قطعات و الزامات اوورهال هواپیماها بوده است. همچنین در این گزارش تصریح شده است که تعداد ۲۸ فروند از هواپیماهای خریداری شده این شرکت در قبال تسهیلات مالی دریافتی در رهن بانک‌هاست.
زمینگیر بودن هواپیمای تازه خریداری شده
در اسناد صورت مالی این شرکت آمده است که در سال ۱۳۹۸ سه فروند هواپیمای A-319 خریداری شده است. همچنین در یادداشت مربوط به دارایی‌های این شرکت تعداد کل این نوع هواپیما ۳ فروند قید شده که نشان می‌دهد پیش از این چنین هواپیمایی در ناوگان «هما» حضور نداشته است، اما در صورت‌های مالی همان سال و سال بعد از آن قید شده که یکی از این هواپیماها زمینگیر است. همچنین در لیست موجودی موتورهای یدکی هواپیماهای این شرکت نامی از موتور یدکی این نوع هواپیما ذکر نشده است در حالی که به طور معمول هواپیماها با موتور و قطعات یدکی خریداری می‌شوند.
زیان ۳ هزار میلیارد تومانی
صورت‌های مالی «هما» نشان می‌دهد که این شرکت در سال ۱۳۹۹ نشان‌دهنده زیان خالص ۳۴۰۰ میلیارد تومانی این شرکت است که در میان شرکت‌های دولتی آن را به صورت ویژه‌ای متمایز کرده است. اگرچه حدود ۱۶۵۰ میلیاردتومان از این زیان ناشی از هزینه‌های غیرعملیاتی است، اما زیان عملیاتی این شرکت نیز رقم قابل‌توجهی است. عمده هزینه‌های غیرعملیاتی این شرکت مربوط به بدهی تسهیلات ارزی آن به یک بانک و افزایش معادل ریالی بدهی‌ها به دلیل افزایش شدید قیمت ارز ذکر شده است. برای دستیابی به درک درستی از علت این زیان باید به سراغ یادداشت‌های توجیهی صورت‌های مالی این شرکت رفت. بنابر سند شماره ۵ صورت مالی «هما» در سال ۱۳۹۹، این شرکت نسبت به سال ۱۳۹۸ با افت ۸۰۰ میلیاردی در درآمدهای عملیاتی مواجه بوده است. در توضیح این مهم به تاثیرات شیوع کرونا و مصوبه سازمان هواپیمایی کشور مبنی بر فروش صندلی تا ۶۰ درصد ظرفیت هواپیماها اشاره شده است؛ مصوبه‌ای که از زمان اعلام تاکنون همواره مورد نقد رسانه‌ها در زمینه پایبندی شرکت‌های مختلف به آن بوده است. صورت‌های مالی سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ نشان می‌دهد که تعداد مسافران پروازهای داخلی از حدود ۷/۱ میلیون نفر به حدود ۵/۱ میلیون نفر کاهش پیدا کرده است که موید یک کاهش ۶/۱۳ درصد است؛ یعنی اگرچه این شرکت کاهش درآمدهای خود را به الزام فروش حداکثر ۶۰ درصد از ظرفیت خود مرتبط دانسته، اما تعداد مسافران داخلی آن تنها ۶/۱۳ درصد کاهش یافته است. از سوی دیگر، بنابرآنچه در گزارش حسابرسان آمده است، بیشترین تغییر در درآمدها مربوط به سفرهای خارجی است به گونه‌ای که تنها از قبل کنسل شدن سفر حج در سال ۱۳۹۹ حدود ۲۶۷ میلیارد تومان کاهش درآمد نسبت به سال ۱۳۹۸ رخ داده است. همچنین تعداد مسافران پروازهای خارجی این شرکت با ۸۳ درصد کاهش از ۷۴۴ هزار نفر در سال ۱۳۹۸ به ۱۳۱ هزار نفر در سال ۱۳۹۹ کاهش یافته است. علت سهم بالای پروازهای خارجی از درآمدهای عملیاتی این شرکت در یادداشت ۵-۵ این‌گونه ذکر شده که نرخ برابری ارز دلار برای محاسبه قیمت‌های بلیت پروازهای خارجی تعیین و در حساب‌ها منظور شده است؛ یعنی افزایش نرخ ارز هم منجر به افزایش درآمدهای شرکت شده است و هم موجب جهش هزینه‌های آن نیز شده است. صورت‌های مالی نشان می‌دهد که در دوره زمانی ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹ سود این شرکت ابتدا کاهش و سپس به زیان تبدیل شده است.
هزینه‌های هُما
اگرچه در سال‌های پیش از سال ۱۳۹۹ درآمدهای عملیاتی هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران از هزینه‌های عملیاتی آن بیشتر بوده است، اما نسبت سهم فاکتورهای مختلف در هزینه تمام سال‌ها تقریبا یکسان بوده است.
اسناد مالی این شرکت نشان می‌دهد که حدود ۳۰ درصد از بهای تمام شده درآمدهای عملیاتی به حقوق و مزایای کارکنان اختصاص دارد که در بین شرکت‌های دولتی یکی از کمترین سهم‌هاست، اما از سوی دیگر هزینه‌های مربوط به هندلینگ هواپیما، مسافر و بار و همچنین هزینه‌های لندینگ، پارکینگ، روشنایی و عبور از فضا به دلیل آنچه که افزایش نرخ ارز خوانده شده، با جهش‌های قابل‌توجهی مواجه شده است به گونه‌ای که ۲۸ درصد از هزینه‌های عملیاتی را تشکیل داده‌اند.
در این سال‌ها پاسکاری نام «هما» در لیست شرکت‌های در اولویت واگذاری عمدتا به اسم نیروی انسانی مازاد و ضررده بودن خطوط هوایی شکل گرفته در صورتی که صورت‌های مالی تاثیر شگرف افزایش نرخ ارز و هزینه‌های جانبی در ضررده بودن این شرکت به همراه تحریم‌ها و زمینگیر شدن بسیاری از هواپیماهای آن دارد.
لینک کوتاه :