آیا ماده ۵ ناتو فعال می‌شود؟
به گزارش جهان صنعت نیوز: البته روز گذشته خبرگزاری رویترز به نقل از دو منبع آگاه اعلام کرد که جو بایدن به کشورهای عضو ناتو اعلام کرده حادثه موشکی لهستان ناشی از اصابت موشک‌های پدافند هوایی اوکراین بوده که در خاک لهستان سقوط کرده است.
با این حال در همین رابطه لهستان بلافاصله با احضار سفیر روسیه، جنگنده‌های خود را نیز به صورت گسترده‌ای به پرواز درآورده است. با این حال وزارت دفاع روسیه در بیانیه‌ای تاکید کرده که، هیچ حمله‌ای به اهداف نزدیک به مرز اوکراین- لهستان انجام نشده و تصاویر منتشرشده از بقایای این اصابت موشکی هیچ نشانه‌ای از وجود تسلیحات روسی را نشان نداده‌اند. در این بیانیه همچنین آمده است تمامی اظهارات رسانه‌های لهستانی درباره اصابت موشک‌های روسی، یک اقدام تحریک‌آمیز عمدی به منظور تشدید تنش‌ها هستند.
از سوی دیگر وزارت دفاع آمریکا نیز با انتشار یک بیانیه تاکید کرده که لوید آستین وزیر دفاع آمریکا به همتای لهستانی خود در مورد تعهد راسخ واشنگتن به دفاع از لهستان و آمادگی پنتاگون برای کمک به لهستان در هرگونه تحقیقات درباره این رویداد اطمینان خاطر داد. آنها همچنین توافق کردند تا گام‌های بعدی را با یکدیگر و با متحدانشان در ناتو هماهنگ کنند.
ادامه واکنش‌های بین‌المللی
گفتنی است در پی بروز این اتفاق، آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل اصابت دو موشک به خاک لهستان را نگران‌کننده خواند و گفت: بدون شک اجتناب از تشدید جنگ در اوکراین امری ضروری و حیاتی است.
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا نیز در توئیتی نوشت: امروز صبح از بالی با «زبیگنیو راو» وزیر امور خارجه لهستان و «دیمیترو کولبا» وزیر امور خارجه اوکراین پیرامون انفجار در شرق لهستان صحبت کردم. همزمان با ادامه روند تحقیقات، ما متعهد شدیم تا طی روزهای آتی نسبت به این مساله با یکدیگر هماهنگ باشیم تا بدین ترتیب نسبت به گام‌های مناسب بعدی تصمیم‌گیری کنیم. این در حالی است که سخنگوی وزارت خارجه چین روز گذشته به خبرنگاران اعلام کرد: در شرایط کنونی، همه طرف‌های ذی‌ربط باید آرامش خود را حفظ کنند و برای جلوگیری از تشدید اوضاع، خویشتنداری کنند. موضع چین در قبال بحران اوکراین ثابت و روشن است و اولین اولویت گفت‌وگو و مذاکره برای حل مسالمت‌آمیز بحران است.
- رویترز به نقل از دو منبع آگاه اعلام کرد که بایدن به اعضای ناتو گفته موشک‌های اصابت‌شده مربوط به پدافند هوایی اوکراین بوده که در خاک لهستان سقوط کرده است
از سوی دیگر در حالی دونالد ترامپ حمله موشکی صورت‌گرفته را به روسیه مرتبط دانسته که «رجب طیب‌اردوغان» رئیس‌جمهوری ترکیه تاکید کرده که به اظهارات روسیه مبنی بر اینکه موشک‌های روسی به خاک لهستان اصابت نکرده احترام می‌گذارد و معتقد است مسکو «هیچ ربطی به آن ندارد».
«ریشی سوناک» نخست‌وزیر بریتانیا نیز در تماسی تلفنی به آندری دودا، رئیس‌جمهوری لهستان پیشنهاد کمک در تحقیق درباره موشک‌های اصابت‌شده به خاک لهستان را داد. دولت بریتانیا اواخر روز سه‌شنبه گفت: «رئیس‌جمهور دودا تلاش‌های تحقیقاتی لهستان را به‌روزرسانی کرد و نخست‌وزیر هرگونه کمکی را که برای مشخص کردن فوری آنچه رخ داده است، ارائه کرد.»
اظهارات دوپهلوی بایدن
در این رابطه، روزنامه نیویورک‌تایمز گزارش داد: یک روز پس از حمله موشکی به لهستان و نگرانی‌هایی که در خصوص گسترش ابعاد جنگ در اوکراین و سرایت آن به سایر نقاط اروپا ایجاد شد، اعضای ناتو قصد دارند جلسه‌ای را در بلژیک به منظور بررسی ابعاد این ماجرا برگزار کنند.
اما مساله مهم در این خصوص موضع‌گیری جو بایدن است. هر چند همان‌طور که به نقل از خبرگزاری رویترز اعلام شد که بایدن به اعضای ناتو گفته موشک‌های اصابت‌شده به لهستان برای پدافند هوایی اوکراین بوده، اما پیش از این او که به منظور شرکت در اجلاس سران جی۲۰ به اندونزی سفر کرده به صراحت گفت بعید می‌داند این موشک‌ها از روسیه شلیک شده باشد. در واقع از اظهارات بایدن مشخص نشده که منظور وی این است که این موشک‌ها از خاک روسیه شلیک نشده اما می‌تواند توسط نظامیان روسیه از خاک اوکراین پرتاب شده باشد.
ماده ۴ و ۵ ناتو چیست؟
مساله مهم از سوی ناظران این است که اگر موشک‌های اصابت‌شده به لهستان از طرف روسیه باشد، این اولین بار است که مسکو یکی از اعضای ناتو را هدف حمله قرار می‌دهد.
طبق گفته مقامات لهستانی، آنها اکنون در حال بررسی این موضوع هستند که آیا نیاز به استفاده از ماده ۴ و ۵ منشور ناتو برای مقابله با چنین فرآیندی خواهند بود یا خیر؟
ماده ۴ ناتو زمانی مورد استناد قرار می‌گیرد که یکی از اعضای این سازمان احساس تهدید کند. در واقع ماده ۴ فرآیندی است که منجر به مشورت میان اعضای ارشد ناتو شده و گامی به منظور فراهم کردن پاسخ این سازمان به تهدید صورت گرفته است.
- حال سوال مهم این است که حمله موشکی به لهستان می‌تواند منجر به فعال شدن مکانیسم ماده ۵ ناتو شود؟ به گفته کارشناسان هنوز برای ارزیابی این موضوع زود است
این ماده زمانی در دستور کار قرار می‌گیرد که یکی از اعضای ناتو، تمامیت ارضی، استقلال سیاسی یا امنیت خود را در خطر ببیند. مطابق با قوانین ناتو به محض استناد به این ماده، موضوع در سازمان مورد بحث قرار گرفته و تمامی سناریوهای محتمل بررسی می‌شوند. این ماده از زمان تاسیس ناتو در سال ۱۹۴۹ به این سو، تنها هفت بار مورد استناد قرار گرفته که آخرین بار آن در ماه مارس و همزمان با حمله روسیه به اوکراین توسط کشورهای بلغارستان، چک، استونی، لتونی، لیتوانی، لهستان، رومانی و اسلواکی مطرح شد. ترکیه نیز در سال ۲۰۱۵ و دو بار در سال ۲۰۱۲ به ماده ۴ استناد کرده است.
در همین رابطه لازم به ذکر است که ماده ۴ مقدمه‌ای برای استناد به ماده ۵ یعنی تعهد به اتحاد دسته جمعی است. در واقع مفاد مندرج در ماده ۵ ناتو، سنگ‌بنای اتحاد نظامی این سازمان را تشکیل می‌دهد. این ماده به این معنی است که اگر هر یک از اعضای ناتو مورد حمله قرار بگیرد، تمامی اعضای آن ملزم هستند در قبال این قضیه وارد عمل شوند. هر چند که این پاسخ می‌تواند لزوما نظامی نباشد، اما تعیین نوع واکنش متناسب با مشورت‌های صورت گرفته میان اعضای ناتو تعیین خواهد شد. اولین استناد به این ماده در سال ۲۰۰۱ و همزمان با حمله به برج‌های دوقلوی آمریکا در نیویورک صورت گرفته که منجر به حمله آمریکا و متحدانش در ناتو به افغانستان شد.
حال سوال مهم این است که حمله موشکی به لهستان می‌تواند منجر به فعال شدن مکانیسم ماده ۵ ناتو شود؟ به گفته کارشناسان هنوز برای ارزیابی این موضوع زود است، زیرا ابعاد حمله به لهستان همچنان به طور کامل مورد بررسی قرار نگرفته و متغیرهای زیادی نیز در آن دخیل هستند. در واقع تفاوت‌های زیادی وجود دارد میان اینکه چنین حمله‌ای هدفمند صورت گرفته یا ناشی از اصابت موشک‌های سرگردان بوده است. هر چند که پیگیری‌های لهستان در این باره می‌تواند در تحت فشار گذاشتن سایر اعضای ناتو برای فعال کردن یا نکردن ماده ۵ نیز از اهمیت زیادی برخوردار باشد.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهسیاسیلینک کوتاه :