کاهش مراودات تجاری با افغانستان
به گزارش جهان صنعت نیوز: تا قبل از روی کار آمدن دولت طالبان، مرزهای شرقی و گمرک دوغارون با ازدحام عجیبی برای صادرات کالاهای ایرانی همراه بود که حتی تردد ۷۰۰ کامیون در طول روز قادر به کاهش صف‌های طولانی در این مرز شرقی نبود. اما با روی کار آمدن طالبان به دلایل متعدد از روند تردد این کامیون‌ها و کالاهای صادراتی به مرور زمان کاسته شد تا آنجا که تعداد کامیون‌های صادراتی از ۷۰۰ خودرو در روز به تعداد ۱۷۰ کامیون رسید و این موضوع گواه این است که تمایل افغانستان برای خرید و واردات کالاهای ایرانی بسیار کم شده است.
این موضوع در حالی اتفاق می‌افتد که از آن سو در مرزهای مشترک افغانستان با پاکستان، شاهد افزایش تردد کامیون‌های حامل کالاهای صادراتی هستیم و لذا واضح است که افغانستان از سطح مراودات تجاری با ایران کاسته و بر مراودات تجاری با کشور پاکستان افزوده است.
کاهش ۵۰ درصدی صادرات
تعطیلی بانک‌ها با ورود طالبان به کابل، خروج سرمایه‌داران از این کشور، کاهش قدرت خرید مردم و برخی از دلایل دیگر مانند گران تمام شدن کالاهای ایرانی همگی دست به دست هم داده تا مراودات تجاری افغانستان با ایران رو به کاهش برود.
همین مسائل در کنار عواملی چون تنش‌های گاه‌و‌بی‌گاه مرزی به دلیل ناآگاهی طالبان از قوانین، موجب کاهش چشمگیر صادرات ایران به افغانستان شد به گونه‌ای که تاکنون به دلیل تردد‌های غیرمجاز‌ها بار‌ها مرزبانان ایران و افغانستان دچار تنش شده و این درگیری‌های موقتی و سطحی با تعطیلی گمرک دوغارون و یا کندی تردد کامیون‌های صادراتی همراه بوده است.
رئیس هیات اجرایی اتاق مشترک ایران و افغانستان شعبه مشهد در این خصوص اظهار می‌کند: باوجود افزایش تردد کامیون‌ها در مرز دوغارون نسبت به سال گذشته، صادرات به این کشور در این مدت روندی کاهشی داشته است.
هادی نبی‌زاده می‌گوید: اگر چه اکنون در افغانستان نقدینگی چندانی موجود نیست؛ اما هنوز مصرف‌کننده است، بنابراین کشور ما نیز باید مانند کشورهایی چون ترکیه و پاکستان برنامه‌های زیرساختی برای رشد صادرات به این کشور داشته باشد.
وی یکی از دلایل کاهش صادرات به افغانستان را گران شدن کالاهای ایرانی در این کشور دانسته و می‌افزاید: در گذشته تعرفه‌های گمرکی کالاهای صادراتی ایران واقعی نبود و کالا ارزان‌تر به افغانستان می‌رفت؛ اما با روی کار آمدن طالبان، این حکومت تعرفه‌های واقعی را در افغانستان اعمال کرد و در نتیجه کالاها بسیار گران شد.
رئیس هیات اجرایی اتاق مشترک ایران و افغانستان شعبه مشهد اذعان می‌کند: البته افغانستان و پاکستان در زمینه تعرفه‌های متقابل به توافق رسیدند و تردد کامیون‌های خود را به دو تا سه برابر در روز افزایش دادند.
وی با بیان اینکه این تعداد خودرو از روزی ۴۰۰دستگاه به ۱۲۰۰ دستگاه افزایش یافته است ابراز کرد: این موضوع گواه این است که افغانستان برای تامین نیازهای خود از محصولات کشور پاکستان بیشتر استقبال کرده و پاکستانی‌ها نیز درصدد به دست گرفتن بازارهای هدف ایران هستند.
هزینه‌های سربار برای صادرکنندگان
هادی نبی‌زاده با اشاره به هزینه‌های سرباری که به فعالان حوزه صادرات تحمیل می‌شود، گفت: اکنون دولت دستور داده تا صادرکنندگان ارز را برگردانند در حالی که امکان تبادل ارزی در آن کشور وجود ندارد، از طرفی، ما فاقد تعرفه ترجیحی با افغانستان هستیم، لذا دولت باید تدبیری برای انتقال ارز و حذف هزینه‌های سربار بیندیشد.
وی از تعهدات ارزی صادرکنندگان به عنوان یکی از مشکلات تجار در مراوده با افغانستان نام برد و تاکید کرد: ما الزام داریم که ارز حاصل از صادرات را به کشور برگردانیم و در افغانستان، این کار حتما باید از طریق واسطه صورت گیرد؛ بنابراین انتقال و جابه‌جایی هر دلار به بانک ایران، بین ۲۰۰۰ تا ۳۵۰۰ تومان هزینه دارد و این مساله نیز موجب افزایش قیمت کالای ایرانی در افغانستان می‌شود.
رئیس هیات اجرایی اتاق مشترک ایران و افغانستان شعبه مشهد، معتقد است بهبود وضعیت صادرات به افغانستان در گرو مذاکرات دو کشور است و یکی از مسائلی که در این مذاکرات باید مدنظر قرار گیرد، توافقات در حوزه تعرفه‌های ترجیحی و تخفیفی است.
راهبردهای افزایش تعاملات تجاری
رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صمت خراسان رضوی نیز در خصوص راهبردهای افزایش تعاملات تجاری با افغانستان می‌گوید: سرمایه‌گذاری مشترک با کشورهایی مانند هند و چین در مناطق آزاد یا در استان خراسان رضوی به منظور تامین نیاز داخل کشور و همچنین صادرات به افغانستان یکی از این راهکار‌ها در راستای توسعه تجارت با این کشور است.
محمدعلی امیرفخریان اذعان می‌کند: هرچند آمار صادرات کالا به افغانستان در هفت ماه ۲۷ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته، اما روند کاهشی صادرات طی ۲ ماهه اخیر کمتر شده است، به طوری که میزان صدور کالا از استان به افغانستان در مهرماه امسال ۳۵ میلیون دلار بوده که در مقایسه با مهرماه سال گذشته ۲۲ درصد رشد داشته است به این معنا که روند صادراتی استان به صورت ماهانه مثبت و امیدبخش است.
وی می‌افزاید: البته کل میزان صادرات کالای ایران به افغانستان در این مدت ۳۹۹ میلیون دلار بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۶۴ درصد کاهش نشان می‌دهد.
وی خاطرنشان می‌کند: در ماه‌های ابتدایی سال گذشته هنوز دولت مرکزی افغانستان مستقر بود اما در مهرماه پارسال دولت طالبان در افغانستان استقرار یافت و صادرات به آن کشور کاهش یافته بود، اکنون ما به شرایط واقعی تجارت خراسان‌رضوی بعد از حکومت طالبان در افغانستان رسیده‌ایم. لذا بررسی آمار صادرات از این پس می‌تواند تاثیر اقدامات موثر انجام‌شده در انجام مراودات با کشور افغانستان را نشان دهد.
وی ادامه می‌دهد: با توجه به اینکه احساس برد-برد در روابط اقتصادی دو کشور برای ما اهمیت زیادی دارد، می‌توان با سرمایه‌گذاری در افغانستان برای مواردی مانند صنایع تبدیلی، شیرینی‌جات، نوشیدنی‌ها، تابلو برق، آسانسور و پله‌برقی، آب معدنی و استخراج معادن (که این کشور ظرفیت آن را دارد)، به منافع برد-برد و بلندمدت رسید.
وی بیان می‌کند: در همین راستا به دنبال توسعه صادرات اقلامی هستیم که ظرفیت حضور بیشتر ما را در بازار این کشور دارد؛ مانند لباس و پوشاک مردانه، دیگ‌های بخار، ماشین‌آلات صنعتی، فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی، اقلام ضدعفونی‌کننده، انرژی الکتریکی، دارو، سیمان، روغن‌های معدنی، لباس‌های ورزشی، آهن‌آلات، آنتی‌بیوتیک‌های درمانی، واکسن، کیف و کفش، ماشین‌آلات کشاورزی، مواد شوینده، تجهیزات مورد نیاز مرغداری‌ها، فرش‌های ماشینی، موکت و مواردی از این قبیل.
امیرفخریان درباره ظرفیت‌های واردات از افغانستان گفت: اقلامی چون پنبه، برخی حبوبات، بادیان و رازیانه، تمرهندی، حبوبات خشک، ضایعات آهن، سنگ‌های معدنی گرانبها و سنگ‌های استخراج‌شده معادن افغانستان، می‌توانند بخشی از نیاز ما را تامین کنند لذا با تهاتر کالا نیز می‌توان توسعه تجارت با افغانستان را رقم زد.
وی با اشاره به اینکه امضای موافقتنامه همکاری با افغانستان در حوزه حمل‌ونقل می‌تواند درآمدهای ترانزیتی را برای دو کشور به دنبال داشته باشد، تصریح کرد: تخفیف‌های متقابل یا کاهش عوارض تردد یا حذف عوارض متقابل یکی از موارد بسیار موثر در ارتقای تجارت ما با افغانستان است.
بازیگران اصلی تجارت در منطقه
مبادلات تجاری بین ایران و افغانستان با وجود تلاش‌های متعدد برای ارتقای آن کاهش یافت. ایران تلاش کرده است تا کالاهای صادراتی را متنوع کند، بازارهای مرزی را تقویت کند و سرمایه‌گذاری‌های ایرانیان در صنایع کوچک و متوسط در افغانستان را افزایش دهد.
ایران همچنین تلاش کرد تا توافق ایران، هند و افغانستان برای بهره‌برداری از بندر چابهار برای صادرات کالا به افغانستان را تسریع بخشد. با این حال، پس از خروج آمریکا از افغانستان، صادرات ایران به این کشور به سیر نزولی خود ادامه داد.
اهمیت افغانستان برای ایران بخشی از نقشه تجاری است که شامل قدرت‌های کلیدی منطقه‌ای، یعنی چین، هند و پاکستان است و لذا روابط تجاری ایران و همسایه شرقی آن نشان‌دهنده وضعیت اقتصادی ایران است. تلاش برای بازگشت به توافق هسته‌ای، لغو تحریم‌ها و جوان‌سازی اقتصاد ایران، شرط لازم برای ارتقای روابط اقتصادی با افغانستان است.
برای ایران، چین و پاکستان بازیگران اصلی شکل‌دهنده تجارت با افغانستان هستند. با وجود اختلافات مرزی بین افغانستان و پاکستان، ظهور طالبان به عنوان متحد پاکستان، موانع تجاری بین دو کشور را برطرف خواهد کرد. مبادلات تجاری بین دو طرف رشد خواهد کرد و بخش بزرگی از تجارت بی‌نظم پایان خواهد یافت. بر این اساس، ایران باید تا حد امکان قدرت خود را برای رقابت با طرف پاکستانی در جبهه‌های اقتصادی یا سیاسی حفظ کند.
تلاش برای حل موانع موجود در مسیر تجارت تهاتری
در حالی افغانستان مراودات تجاری خود با ایران را کاهش داده و بر مراودات تجاری با کشور پاکستان افزوده است که مسوولان کشور برای حل موانع موجود در مسیر تجارت تهاتری ایران و پاکستان تلاش می‌کنند. در همین راستا رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران با تاکید بر لزوم توسعه مراودات تجاری ایران و پاکستان و به‌ویژه اجرای توافقات مرتبط با تجارت تهاتری، گفت: اقتصاد ایران و پاکستان به‌واسطه هم‌جواری دو کشور، مکمل یکدیگر هستند و ظرفیت‌های قابل‌توجهی برای همکاری در این عرصه دارند که استفاده از آنها به جهش مبادلات دوجانبه منجر خواهد شد.
غلامحسین شافعی در دیدار با سرکنسول پاکستان در مشهد، افزود: در طول دو سال گذشته دولت اقدامات جدیدی در راستای توسعه مراودات اقتصادی با پاکستان به انجام رساند و تلاش‌هایی نیز در زمینه تجارت ترجیحی و سوق یافتن به‌سوی تجارت آزاد در دستور کار قرارگرفته است؛ هرچند هنوز در پیاده‌سازی این برنامه‌ها مشکلاتی وجود دارد و تعاملات اقتصادی آن‌چنان‌که شایسته بوده، محقق نشده است.
شافعی با اشاره به اینکه به‌تازگی موضوع تجارت تهاتری نیز در مذاکرات ایران و پاکستان مطرح شده و مورد موافقت دو کشور قرار گرفته است، گفت: در همین رابطه اتاق‌های زاهدان از سوی ایران و اتاق بازرگانی کویته از سوی پاکستان برای برگزاری نشست‌های مشترک باهدف توسعه تعاملات تجاری و کمک به رفع موانع در مسیر همکاری‌های دوجانبه و تسهیل در دستیابی به موافقتنامه تهاتری تعیین شده‌اند؛ اما این تلاش‌ها نیز به‌کندی در جریان هستند و دغدغه ما نیز ثمریابی همکاری‌ها در زمان کوتاه‌تری است.
ضرورت بهبود وضعیت زیرساخت مرزهای دو کشور
رئیس اتاق ایران در بخش دیگری از سخنان خود، به مسائل مرتبط با حوزه حمل‌ونقل و ترانزیت به‌عنوان برخی از مشکلات موجود بین دو کشور اشاره کرد و افزود: ارتباط تجاری دو کشور در حمل‌ونقل زمینی و ریلی با مشکلاتی روبه‌رو است. رانندگان ایرانی به‌منظور تردد در پاکستان اغلب با مشکلات جدی مواجه می‌شوند. علاوه بر آن، زیرساخت‌های گمرکی مرز دو کشور نیز دچار مشکلاتی است و هر دو طرف در جهت بهبود این زیرساخت‌ها می‌بایست اقدامات جدیدی به عمل آورند. او پیگیری این موضوعات را از سوی سرکنسول پاکستان در مشهد خواستار شد.
شافعی در ادامه با اشاره به اثرگذاری تحولات سیاسی منطقه بر اقتصاد ایران و پاکستان، گفت: سیاستگذاری‌ها و تعاملات اقتصادی این دو همسایه باید متناسب با تحولاتی که در منطقه در جریان است، دستخوش تغییر و ارتقا شود. در حال حاضر جنگ اوکراین و روسیه، مسیر حرکت ناوگان‌های تجاری را تغییر داده و ظرفیت جدیدی را برای انتقال کالاها به منطقه هند و چین و شرق آسیا، از مسیر ایران و پاکستان فراهم کرده است که دو کشور باید فرصت مذکور را مغتنم بدانند و اقدامات موثری را در این رابطه صورت دهند.
تاکید بر اهمیت حضور تجار پاکستان در نمایشگاه‌های ایران
در ادامه این نشست، محمد شهریار، سرکنسول پاکستان در مشهد، گفت: بر این باورم که روابط اقتصادی، سیاسی و فرهنگی دوجانبه بین دو کشور در حال تقویت است و استحکام هر چه بیشتر این روابط باید در اولویت دو طرف باشد. در همین راستا، آماده هرگونه پیگیری امور در کنسولگری پاکستان در مشهد هستیم.
شهریار در خصوص مشکلات حمل‌ونقلی و چالش‌های رانندگان دو کشور تصریح کرد: به گفته رئیس اتاق کویته، رانندگان پاکستانی در موضوع اخذ ویزا برای تردد در ایران با مشکلاتی مواجه‌اند و امیدواریم در مذاکراتی که از این به بعد خواهیم داشت، راه‌حلی در خصوص مسائل پیش روی رانندگان دو کشور و به‌طورکلی حوزه حمل‌ونقل بیابیم. تاکید ما نیز بر توسعه مناسبات اقتصادی با تمرکز بر ظرفیت‌ها و نیازهای دو همسایه است.
او در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اهمیت حضور تجار پاکستان در نمایشگاه‌های اقتصادی که در مشهد و یا دیگر نقاط کشورمان برپا می‌شوند، اظهار کرد: حضور در چنین رویدادهایی، به ارتقای تعاملات فعالان اقتصادی و تجار دو کشور منجر می‌شود. درخواست ما این است که اطلاعات و دعوت‌نامه‌های مربوط به این قبیل نمایشگاه‌ها و رویدادهای اقتصادی، حداقل دو ماه پیش از برگزاری آن به کنسولگری پاکستان در مشهد ارائه شود تا فرصت لازم برای انجام مقدمات جهت حضور تجار پاکستانی، فراهم باشد. ما نیز برای هرگونه همکاری و هماهنگی در این زمینه اعلام آمادگی می‌کنیم.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهلینک کوتاه :