مصلحتی که در نظر گرفته نشد

توران ولی‌مراد *

قاعدتا در چنین بحث مهمی، عقل و عدالت حکم می‌کند مصلحت کودک و مادر در اولویت قانونگذاری باشد. وقتی طفل در وجود مادر رشد می‌کند پس در هر کجای دنیا که به دنیا آید، باید تابعیت مادر را داشته باشد مگر آنکه مادر تابعیت خود را از کشورش لغو کند. بنابراین طفل مادر ایرانی اعم از اینکه پدر طفل ایرانی یا غیرایرانی باشد، باید تابعیت ایران را داشته باشد. اما قانون اعطای شناسنامه به فرزندان زنان ایرانی و مردان خارجی یک ایراد اساسی وارد است. در این قانون مشخصا از عبارت ازدواج شرعی استفاده شده است که به پدر حتی با ازدواج موقت نیز اقامت دائمی داده شود. این موضوع برای دختران ایرانی تحقیر‌کننده و غیرمنطقی است. طبق این قانون هر مردی بخواهد اقامت ایران را بگیرد می‌تواند با زن ایرانی ازدواج کند و پس از بارداری و به دنیا آمدن فرزند، اقامت بگیرد. این امر باعث افزایش ازدواج اجباری دختران در قبال دریافت پول از سوی پدر می‌شود. در مناطق مرزی که هم فقر فرهنگی و هم فقر اقتصادی وجود دارد، این موارد رایج است. در واقع خانواده، دختر خود را با پولی اندک به فردی از اتباع می‌فروشند. در این قانون امتیاز فقط برای مرد غیرایرانی است که اقامت دائم ایران را بگیرد و از نظر من این مورد باید از قانون فعلی حذف شود. بنابراین اعطای اقامت به مرد غیرایرانی در ازدواج موقت اصلا معنی ندارد. اینکه یک نفر می‌خواهد ازدواج موقت کند، مختار است اما قرار نیست به آن مرد امتیازی ویژه داده شود. خود این امتیاز باعث طمع‌ورزی بیشتر می‌شود که با ازدواج موقت و بدون داشتن مسوولیت تامین مخارج و نفقه زن و به صرف پدر شدن، اقامت دریافت کند. در عقد دائم، محدودیت سنی برای ازدواج دختران وجود دارد اما در عقد موقت هیچ کنترلی وجود ندارد و به راحتی می‌توان دختران زیر سن بلوغ را به عقد خود درآورد و پس از بارداری و تولد فرزند به صرف پدر شدن اقامت گرفت. این موضوع امتیاز قطعا باید از قانون فعلی حذف شود. به نظرم فقط مردان غیرایرانی باید دارای اقامت شوند که با زن ایرانی عقد رسمی و دائمی کرده باشند. علاوه بر آن مخارج زندگی را تامین کنند و مسوولیت خانواده خود را بر عهده بگیرند. باید اعطای اقامت به مردان اتباع که با زنان ایرانی ازدواج کرده‌اند را مشروط به این موارد کرد تا دست زن باز گذاشته شود. اگر روزی این مرد به زن خرجی نداد و او را از لحاظ مالی تامین نکرد، بتواند از او شکایت کند و اقامت او لغو شود؛ در غیر این صورت مرد به راحتی می‌تواند پس از ازدواج با زن ایرانی و پدر شدن، اقامت را بگیرد و زن خود را طلاق دهد. این مرد باید برای بچه‌ها پدری و برای همسر خود شوهری کند تا اقامت داشته باشد. چنین موضوعی بسیار دردآور است.

* مدیر شورای همکاری‌ها و شبکه ایران زنان