برگشت به اقتصاد کوپنی

به گزارش جهان صنعت نیوز:  شش ماه از جراحی اقتصادی دولت و حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی می گذرد. دولت پیش از حذف ارز ترجیحی و در روزهایی که برای پایان دادن به تخصیص ارز یارانه ای مقدمه چینی می کرد، کالابرگ الکترونیک را سیاستی جبرانی برای معیشت مردم و به ویژه دهک های کم برخوردار می دانست. با گذشت بیش از یک سال اما این سیاست هنوز در در ابهام است و مشخص نیست که دولت چه مدت دیگر می تواند به پرداخت یارانه نقدی به اقشار جامعه ادامه دهد.

رئیس سازمان برنامه و بودجه از جمله افرادی است که بارها در این خصوص سخن گفته و از دلایل تاخیر در راه اندازی کالابرگ الکترونیکی پرده برداشته بود. وی اخیرا در خصوص تداوم و یا عدم تداوم پرداخت یارانه نقدی در بودجه سال آینده گفته بود «هنوز به این مرحله نرسیده ‌ایم و فعلا کار بر روی منابع و مصارف در حال انجام است. باید درآمدها و منابع و حقوق ‌ها و… مشخص شود و بحث یارانه ‌ها در تبصره ۱۴ مورد بررسی قرار می ‌گیرد، ولی به احتمال زیاد همین میزان یارانه برای سال آینده ادامه داشته باشد».

وی همچنین در مورد احتمال منتفی شدن کالابرگ گفته بود « بر روی سامانه باید کار شود و سامانه آمادگی پیدا کند و به شکل نمونه در یک استان و یا شهری اجرایی شود، اگر موفقیت‌آمیز باشد و مردم استقبال کنند، حتما در لایحه بودجه ۱۴۰۲ لحاظ خواهد شد». آنطور که مشخص است دولت خود نیز در خصوص پرداخت و یا عدم پرداخت یارانه نقدی و جایگزینی آن با کالابرگ مردد است.

پیشتر برخی از نماینده های مجلس عنوان کرده بودند که دولت منابع مالی کافی برای اعطای کالابرگ را ندارد.  جعفر قادری، عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس اخیرا در انتقاد به عدم اجرای طرح کالابرگ، اعلام کرده بود که علت وقفه در انجام این طرح، نبود منابع مالی است نه زیرساخت. همه اینها در حالی است که احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد در نشست خبری جدید خود گفته که هیچ مشکلی از نظر هزینه برای اجرای کالابرگ نداریم و تنها مساله دولت تلاش برای فراهم کردن همه زیرساختهای لازم بوده است.

وی همچنین از اجرای آزمایشی این طرح در یکی از استانهای جنوبی کشور خبر داده و گفته که در صورت موفقیت آمیز بودن آن، اقدام به اجرای آن در کل کشور خواهیم کرد. در هر صورت باید دید که آیا این طرح طبق وعده دولت به مرجله آزمایشی می رسد یا خیر. با توجه به اینکه معیشت اقشار ضعیف جامعه نیز در سایه رشد تورم در معرض خطر جدی قرار دارد باید دید که آیا این طرح می تواند برای جبران رفاه از دست رفته آنان کارآمد باشد.

کوپنی کردن اقتصاد نتیجه سوءمدیریت دولت است

در این راستا، مرتضی افقه، اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز به «جهان صنعت نیوز» گفت: پیش از آنکه بخواهیم در مورد تصمیم دولت برای اعطای کالابرگ الکترونیک صحبت کنیم باید به این مقوله بپردازیم که مقامات دولتی شرایط را به گونه ای مدیریت کرده اند که ۶۰ میلیون نفر از جمعیت ۸۵ میلیون نفری ایران زیر خط فقر قرار دارند و می توانند مشمول دریافت سبد خانوار باشند. این مساله به این معناست که همه مشمولان دریافت سبد خانوار فقیر مطلق هستند و نمی توانند نیازهای اساسی خود را تامین کنند.

به گفته وی، در شرایطی که اقشار جامعه از تامین نیازهای اساسی و ضروری خود بازمانده اند دولت باید ورود کند و با ابزارهای موجود به حمایت از آنها بپردازد. یکی از این ابزارها اعطای کالابرگ الکترونیک و درحقیقت کوپنی کردن اقلام مصرفی است. این موضوع هرچند در دستور کار دولت مردان قرار دارد اما اینکه بعد از گذشت ۳۰ سال از زمان جنگ کشور را به گونه ای مدیریت کرده ایم که به اقتصاد کوپنی برخورده ایم نشانه خوبی نیست. به این ترتیب می توانیم بگوییم که کوپنی کردن اقتصاد نتیجه سوءمدیریت دولت است.

افقه ادامه داد: با همه اینها اعطای کالابرگ به اقشار مختلف جامعه یکی از راه هایی است که می تواند از صدمات جدی تر به افراد زیر خط فقر جلوگیری کند و نیازهای لازم برای بقای حیات این اقشار با نرخ پایین تر را تامین کند.

این اقتصاددان در بخش دیگری از صحبت های خود گفت: اینکه بعد از گذشت یک سال و با وجود تاکید مقامات دولتی هنوز طرح کالابرگ الکترونیک به نتیجه نرسیده از ناکارآمدی ساختارهای دولتی حکایت دارد که قابل انتظار هم بود. جایگزینی این طرح با یارانه نقدی به این معناست که دولت منابع لازم را از محل پرداخت یارانه های نقدی تامین می کند و این نشان می دهد که دولت در تامین هزینه هایش برای این منظور ناتوان مانده و به دنبال اعطای کالابرگ است.

به باور افقه، حمایت از اقشار جامعه چه به صورت پرداخت یارانه نقدی باشد چه اعطای کالابرگ برای دولت هزینه دارد. از یک طرف به دلیل تحریم دولت توان فروش بالای نفت ندارد و از سوی دیگر نیز درآمدهای بودجه ای دولت مانند مالیات و یا واگذاری دارایی ها و سایر درآمدها به دلیل کاهش تولید و تداوم بی تدبیری ها و تحریم ها چندان قابل تحقق نبوده است. به این ترتیب این سیاست اگر به مرحله اجرا هم برسد باز هم برای دولت بار هزینه ای خواهد داشت.

وی در خصوص اثربخش بودن این سیاست در معیشت اقشار جامعه نیز گفت: به دلیل تنگنای بودجه ای دولت، امکان اینکه مقامات دولتی بتوانند اقلام زیادی را با نرخ کوپنی در اختیار مردم قرار دهند ضعیف است. بنابراین جایگزینی کوپن با یارانه نقدی تغییر جدی در معیشت مردم ایجاد نمی کند با این حال شاید دهک اول که در شرایط بحرانی قرار دارد از سیاست اعطای کالابرگ نفع ببرد اما برای دهک های متوسط چندان تاثیرگذار نخواهد بود.

اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژه