غنی‌سازی زمین‌های کشاورزی
در شرایطی که وزارت کشاورزی بر اجرای الگوی کشت از سال زراعی جدید تاکید دارد، کارشناسان معتقدند الزامات عملیاتی شدن این طرح هنوز فراهم نیست که تامین اقتصاد کشاورز و غنی‌سازی اراضی کشاورزی از مهم‌ترین آنهاست.
جلب نظر و اعتماد کشاورزان
بحث اجرای الگوی کشت در سال زراعی جدید از جمله مباحث مورد تاکید دولت و وزارت جهاد کشاورزی است که اگرچه حواشی بسیاری با خود به همراه دارد اما بسیاری معتقدند که این امر یک موضوع حاکمیتی است و تنها وزارت جهاد نباید در این امر دخیل شود، اما به هر حال متولی تولید این وزارتخانه است و به نظر می‌رسد بخشی عظیمی از بار این طرح بر دوش این بخش باشد.
با این وجود کارشناسان زیادی اعلام کرده‌اند که اجرای صحیح طرح الگوی کشت نیاز به یکسری الزامات از جمله جلب نظر و اعتماد کشاورزان کشور دارد تا به این ترتیب تن به کشتی مطابق با خواست وزارت جهاد کشاورزی بدهند و از سوی دیگر نیاز به یکسری داده‌ها و اطلاعات جامع از کلیه کشاورزان، نوع کشت‌ها، میزان کشت، میزان بهره‌وری‌ها و غیره دارد. البته الزاماتی که برای اجرای درست طرح الگوی کشت اعلام می‌شود محدود به همین موارد نیست و پیش‌نیازهای دیگری نیز برای این طرح از سوی کارشناسان و به خصوص فعالان بخش ذکر می‌شود.
پیش‌نیازهای اجرای الگوی کشت هنوز فراهم نشده است
رئیس بنیاد ملی گندمکاران کشور خالی نبودن جیب کشاورز را یکی از اصلی‌ترین پیش‌نیازها در این خصوص می‌داند و می‌گوید: در ابتدا باید بدانیم که اگر طرح و برنامه‌ای از بهترین‌ها باشد مادامی که الزامات فراهم نباشد راه به جایی نمی‌برد.
عطاءلله هاشمی افزود: در واقع باید کلیه الزامات فراهم باشد تا کشاورز الگوی کشت را رعایت کند؛ به این معنا که جیب کشاورز نباید خالی باشد و درآمدشان تضمین شده باشد و گذران زندگی‌شان مطلوب باشد. وی ادامه داد: در غیر این صورت هر طرحی علمی و آرمان‌گرایانه هم باشد اگر الزامات فراهم نشود شکست خواهد خورد.
هاشمی با اشاره به اینکه الزامات و پیش‌نیازهای اجرای الگوی کشت هنوز فراهم نیست، گفت: متاسفانه هنوز نتوانسته‌اند الزامات را آن‌طور که شایسته است فراهم کنند. بنابراین باید مجلس و دولت همگی دست به دست هم بدهند چون الگوی کشت یک سند و یک کار فراقوه‌ای است و هر سه قوه باید دست به دست هم بدهند تا الگوی کشت اجرایی شود.
لزوم اتخاذ سیاست بازرگانی معقول
رئیس بنیاد ملی گندمکاران کشور در پاسخ به این سوال که به‌جز تامین اقتصاد کشاورز چه شرایط دیگری باید فراهم شود تا اجرای الگوی کشت موفق باشد، گفت: مسلما باید بازرگانی داخلی، بازرگانی خارجی، بازاریابی خارجی و بسیاری مسائل دیگر فراهم باشد تا الگوی کشت اجرا شود. به عبارت دیگر همه این موارد در اقتصاد کشاورزی موثر است یعنی برای محصولی که ما کشاورز را ملزم می‌کنیم این محصول را تولید کند مادامی که بازار خارجی و اتخاذ یک سیاست بازرگانی معقول نداشته باشیم در داخل کشور فقط می‌تواند بُرد داشته باشد.
هاشمی ادامه داد: برای موفقیت این طرح باید تمام جوانب از جمله جوانب سیاسی اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی را در نظر بگیریم تا ضمن تامین اقتصادی کشاورز، بتوانیم با بازارسازی برای این محصولات کشاورزی مورد تاکید، فروش آن را نیز تضمین کنیم. در این مسیر باید از تحقیقات علمی جهانی نیز استفاده کنیم.
بسته‌های حمایتی یا سیاست‌های بازدارنده
ابراهیم هزار جریبی مجری طرح پنبه وزارت جهاد کشاورزی نیز در خصوص الزام اجرای الگوی کشت به بازار می‌گوید: تا جایی که بنده می‌دانم برای تمامی محصولات به استان‌ها الگوی کشت ابلاغ شده که محصول پنبه نیز مستثنی از این امر نبوده است، اما اینکه سیاست‌های حمایتی برای پنبه چگونه است هنوز مشخص نشده یعنی برای محصولات پاییزه «گندم، جو، کلزا و چغندر» اعلام شده اما برای محصولات بهاره از جمله پنبه هنوز تصمیمی گرفته نشده است.
هزارجریبی در خصوص الزامات اجرای الگوی کشت نیز اظهار داشت: الگوی کشت چند فاکتور دارد؛ یکی بحث علمی بودن و تشخیص اینکه کدام زراعت برای کدام محصول مناسب است. خوشبختانه این دانش در وزارت جهاد کشاورزی وجود دارد و تحقیقات آن انجام شده و بر آن اساس الگوی کشت را ابلاغ کرده‌اند.
وی ادامه داد: بخش دوم الزامات این است که بسته‌های حمایتی یا سیاست‌های بازدارنده توسط وزارت جهاد کشاورزی در حوزه اختیارات صورت بگیرد که این هم انجام می‌شود.
این مقام مسوول تصریح کرد: با این وجود قسمت مهم‌تر اجرای این طرح، در واقع بسته‌های حمایتی و سیاست‌های بازدارنده توسط وزارتخانه‌هایی غیر از وزارت جهاد کشاورزی است به‌خصوص آب و تخصیص بودجه سازمان برنامه‌و‌بودجه که اگر اینها به موقع صورت بگیرد مسلما احتمال اجرای الگوی کشت به میزان بالایی شدنی است.
فقر زمین‌های کشاورزی کشور
براساس این گزارش همان‌طور که آب نقش حیاتی در کشت محصولات کشاورزی دارد، خاک نیز از مهم‌ترین فاکتورها است و بسیاری معتقدند غنی‌سازی خاک گامی بزرگ در مسیر اجرای موفق الگوی کشت و تامین امنیت غذایی کشور است.
محمدامین آسودار از جمله کارشناسانی است که روی غنی‌سازی زمین‌های کشاورزی برای تحقق این امر بسیار تاکید دارد. وی در این باره می‌گوید: در وهله اول اجرای الگوی کشت با هدف خودکفایی در تولید برخی محصولات است و باید بدانیم که اولا راه خودکفایی در کشت دیم نیست بلکه باید عملکرد در واحد سطح بالا برود. آسودار افزود: با این وجود مساله اینجاست که زمین‌های کشاورزی ایران بسیار فقیر هستند و لذا باید عناصر مورد نیاز را به زمین برگرداند و سپس چشم به طرح‌هایی همچون طرح الگوی کشت داشت.
وی در خصوص اصلی‌ترین عواملی که فقر زمین‌های کشاورزی کشور را رقم زده است گفت: در ابتدا باید بدانیم که کشاورزی ما کاملا سنتی است و فقط استفاده از تراکتور و سمپاش دلیل بر مکانیزه شدن کشاورزی نیست.
وی افزود: از سوی دیگر در دیگر کشورها، شخم و دیسک منسوخ است و باید از مزارع کشور بیرون برود. همچنین گیاه در مزارع ۱۶ عنصر نیاز دارد بنابراین باید بقایای گیاهان در مزارع و باغات حفظ شود و در کنار آن باید از کودهای سبز نیز برای غنی‌سازی خاک استفاده شود تا بتوان به اجرای طرحی مانند الگوی کشت تکیه کرد.
مدیریت در اجرای کشاورزی حفاظتی بسیار ضعیف است
آسودار خاطرنشان کرد: به شدت معتقدیم باید کشاورزی حفاظتی در کشور اجرا شود اما متاسفانه مدیریت در اجرای کشاورزی حفاظتی بسیار ضعیف است. این در حالی است که طرح الگوی کشت به زور اجرا نمی‌شود و باز هم تاکید داریم اول باید زمین را غنی کنیم بعد اجرای الگوی کشت را استارت بزنیم. این فعال بخش با اشاره به اینکه اجرای الگوی کشت با هدف تامین امنیت غذایی کشور و رسیدن به خودکفایی است افزود: عملکرد در واحد سطح پایین است به طوری که در حال حاضر میزان برداشت گندم ۳ و نیم تا ۴ تن در هکتار است که باید به ۸ تن برسد و راه آن فقط غنی‌سازی خاک است.
گفتنی است براساس این گزارش پیش از این فریبرز عباسی معاونت آب و خاک وزارت جهاد ضمن تایید فقیر بودن خاک کشاورزی کشور به بازار گفت: از نظر سطح، محدودیت و کمبود خاک کشاورزی نداریم چون کشوری پهناور هستیم اما با کمبود جدی ماده آلی خاک روبه‌رو هستیم. این در شرایطی است که کارشناسان امر می‌گویند که اولین قدم برای حفظ بقایای گیاه و غنی شدن خاک، رعایت تناوب کشت است؛ به این معنا که هر سال در یک زمین تک‌محصولی کشت نکنیم. از سوی دیگر تا جایی که امکان دارد عملیات خاک‌ورزی باید به حداقل برسد و علاوه بر آن کود حیوانی نیز در کنار کودهای شیمیایی و کودهای سبز به زمین‌های کشاورزی داده شود.
لینک کوتاه :