محارب کیست؟
به گزارش جهان صنعت نیوز: به نوشته رسانه قوه قضاییه، او سوم مهر ماه بازداشت و نخستین جلسه دادگاهش ۱۰ آبان برگزار شد و در نهایت «۲۹ آبان ماه و بر اساس مستندات متقن پرونده و اظهارات شهود حاضر در صحنه، حکم بدوی این پرونده صادر می‌شود که براساس آن محسن شکاری به اتهام محاربه به مجازات اعدام محکوم» شد.
دادگاه انقلاب تهران براساس شواهد موجود علت محارب تشخیص دادن محسن شکاری را کشیدن سلاح به قصد جان و ایجاد رعب و وحشت و سلب آزادی و امنیت مردم و همچنین جرح عمدی با سلاح سرد به مامور حافظ امنیت حین انجام وظیفه و مسدود کردن خیابان ستارخان تهران و اخلال در نظم و امنیت جامعه اعلام کرده بود.
نهایتا پس از تایید در دیوان عالی کشور، این حکم سحرگاه ۱۷ آذر ماه اجرا شد. در مبحث «محاربه» نظرات زیادی وجود دارد.
شان نزول آیه محاربه
جرم محاربه بر اساس آیه ۳۳ سوره مائده تبیین شده است. «اِنَّما جَزاءُ الَّذینَ یُحارِبونَ اللهَ وَ رَسوُلَهُ و یَسعَونَ فی الاَرضِ فَسادا آن یُقَتَّلوُا اَو یُصَلَّبوُا اَو تُقَطَّعَ اَیدیِهم وَ اَرجُلُهُم مِن خِلافٍ او یُنفَوا مِنَ الاَرضِ ذلِکَ لَهُم خِزیٌ فی الدُّنیا وَ لَهُم فِی الآخِرَه عَذابٌ عَظیم»؛ «جزای کسانی که با خدا و پیامبرش جنگ می‌کنند و در زمین به فساد می‌کوشند، آن است که کشته شوند یا بر دار گردند یا دست‌ها و پاهایشان یکی از چپ و یکی از راست بریده شود یا از سرزمین خود تبعید شوند. اینها رسوایی‌شان در این جهان است و در آخرت نیز به عذابی بزرگ گرفتار آیند.»
شأن نزول این آیه به ماجرایی در زمان پیامبر اسلام بازمی‌گردد که افرادی از یک قوم بیمار بودند. آنها نزد پیامبر(ص) رفتند. پیامبر آنها را به محل نگهداری شترهای زکاتی فرستاد تا از شیر آنها برای خوراک خود استفاده کنند. هنگامی که آنها بهبود یافتند و رفع بیماری از آنها شد، سه نفر از نگهبانان شترها را کشتند.
پیامبر اسلام(ص) وقتی این خبر را دریافت کردند، امیرالمونین(ع) را برای دستگیری آنها فرستادند و نهایتا بنا به روایات آنها در بیابانی نزدیک یمن سرگردان شده بودند که امام علی(ع) آنها را نزد حضرت محمد(ص) برد. هنگامی که آن افراد نزد پیامبر آمدند، آیه ۳۳ سوره مائده بر ایشان نازل شد.
مرحوم هاشمی‌شاهرودی: کسانی که علیه حکومت تلاش می‌کنند، مصداق محارب نیستند
برداشت‌های مختلفی از سوی فقها درباره مصادیق محاربه بیان شده است. یکی از این برداشت‌ها از آن مرحوم هاشمی‌شاهرودی رئیس اسبق قوه قضاییه و از فقهای سابق شورای نگهبان است.
پس از اعتراضات آبان ۹۸ و صدور برخی احکام، آیت‌الله کاظم قاضی‌زاده، مدرس دروس خارج فقه حوزه علمیه قم گفته بود: «موضوع آیه ۳۳ سوره شریفه مائده موضوع خاص و دقیقی است. بنابراین نمی‌توانیم هر موضوعی را که در قرآن کریم برای گروهی خاص مطرح‌شده توسعه بدهیم و از نظر خودمان به افراد دیگر هم سرایت بدهیم. آیت‌الله مومن در مقاله‌ای به دنبال آن بودند که برخلاف بیشتر فقها که «مجموع محاربه و فساد» را یک موضوع می‌دانند، بگویند محاربه و فساد هرکدام به‌تنهایی موضوع این آیه شریفه است و با توسعه عنوان فسادگستری حکم آیه را به براندازان حکومت اسلامی تسری دهند.» او در ادامه گفته بود که «آیت‌الله شاهرودی در یک مقاله نقدی مفصل نسبت به مطالب آقای مومن، همان نظریه مشهور فقها را تایید و تصریح کردند این آیه به کسانی اختصاص دارد که با ترساندن مردم، به قتل و جرح و بردن مال مردم و غارت کردن آنها تلاش می‌کنند و کسانی که علیه حکومت و در راه براندازی دولت تلاش می‌کنند، مصداق محارب شناخته نمی‌شوند.»
قاضی‌زاده همچنین با شااره به اعتراضات سال ۹۸ گفته بود: «افراد حاضر در خیابان را باید در سه گروه تفکیک کرد که هر کدام حکم متفاوتی نسبت به یکدیگر دارند:
گروه اول کسانی بودند که در روزهای اول برای یک امر اجتماعی، در خیابان‌ها حاضر شدند و اعتراض داشتند. بالاخره در شرایط حاضر به خاطر فقر شدیدی که مشکلات اقتصادی بر اقشار متوسط و پایین جامعه تحمیل کرده، به همراه شنیدن یک‌باره خبر افزایش قیمت بنزین، افرادی آمدند و اعتراض کردند. همان‌طور که می‌دانید اعتراض حتی در مواردی امر پسندیده‌ای است و بعضا مصداق امر به معروف و نهی از منکر است و در کلمات مسوولان کشور به مشروعیت اعتراض در دولت اسلامی تصریح شده است. این گروه غالب، جزو معترضان بودند و کسانی نبودند که سلاحی در برابر حکومت در دست بگیرند.طبعا این گروه مجازاتی برای کارشان نمی‌شوند و بالعکس باید دولت و مجلس زمینه‌های لازم برای امکان تحقق بدون هزینه برگزاری تظاهرات و اعتراضات آرام مخالفان تصمیم‌های حاکمیت را فراهم کنند.
گروه دوم کسانی بودند که حالا در حین اعتراض، عصبانی بودند و سنگی هم در دست گرفتند و از روی غفلت شیشه مرکز دولتی‌ای را شکاندند، و بعضا به خاطر برخورد ماموران، به عصبانیت کشیده شده‌اند. این گروه به دنبال مخالفت با نظام و یا ضربه به اقتصاد و به دنبال ترساندن مردم نبودند و در حقیقت می‌خواستند اعتراض خودشان را با صدای بلندتری برسانند. این گروه هم مصداق محاربه و فساد نبودند. و گرچه غفلت و عصبانیت آنان خسارت‌هایی را به بار آورده است ولی شایسته است حاکمیت با توجه به مجموعه شرایط حاکم بر آن روزها و قصور و تقصیری که خود حاکمیت داشته شرایط این دسته معترضان را درک کند و با دیده اغماض به عفو یا حداقل مجازات بسنده کند.
گروه سوم که کارشان بسیار زشت بوده و محکوم است، کسانی بودند که اموال عمومی را عمدتا با سازماندهی آتش زدند و به مراکز دولتی و حتی خصوصی حمله کردند و با سلاح سرد و احیانا سلاح گرم با ماموران امنیت برخورد کردند. گرچه در برخی از موارد عنوان باغی و تجاوزکار به حاکمیت اسلامی بر این گروه صدق می‌کند و طبعا احکام «باغی» را دارند، اما مصداق آیه شریفه مذکور نیستند و آنچه به عنوان محارب در فقه تعریف شده بر ایشان صدق نمی‌کند و اصولا ترساندن مردم در کار آنها نبوده یا تحققش مشکوک است. لذا می‌شود گفت که استفاده سیاسی از آیه سوره مائده، خطای فاحش است و هیچ‌یک از این سه گروه، مصداق این آیه شریفه نیستند.»
تشکر احمد خاتمی از قوه قضاییه برای اعدام محسن شکاری
از سوی دیگر این اعدام با واکنش‌های گسترده‌ای در داخل و خارج از کشور روبه‌رو شد. ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهوری در مراسمی با عنوان «آیین تجلیل از خانواده‌های معظم شهدای مدافع امنیت» که در مسجد سلمان ریاست‌جمهوری برگزار شد، بر «محاکمه و شناسایی قاتلان شهدای مدافع امنیت» تاکید کرد.
او در این سخنان، تاکید کرده که شناسایی، محاکمه و مجازات اغتشاشگران و عوامل شهادت نیرو‌های حافظ امنیت با قاطعیت از سوی دستگاه‌های ذی‌ربط پیگیری خواهد شد.
احمد خاتمی عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه کشور در یک سخنرانی که خبرگزاری حوزه آن را منتشر کرده، از قوه قضاییه بابت اعدام محسن شکاری تشکر کرده است: «ما تشکر می‌کنیم از قاطعیت قوه قضاییه که در همین روزها اولین اغتشاشگر را به حکم قانون پای چوبه دار فرستاد تا بدانند قانون در این کشور حکمفرماست. اغتشاشگران می‌خواستند به اقتدار پلیس تعرض کنند و برخی بسیجیان عزیز را شکنجه کردند و به شهادت رساندند؛ همه هدف اینها از بین بردن اقتدار نظام بود.»
واکنش خارجی‌ها و پاسخ ایران
اما در خارج از مرزها، وزارت امور خارجه آلمان در پی اجرای حکم اعدام محسن شکاری سفیر ایران در برلین را فراخوانده است.
«آنالنا بربوک» وزیر امور خارجه آلمان هم در پی اجرای این حکم، در صفحه توئیترش مدعی شد: «محسن شکاری به دلیل مخالفت با دولت در رویه‌ای نابکارانه محکوم و اعدام شد اما تهدید اعدام میل مردم برای دستیابی به آزادی را خفه نخواهد کرد.»
به گزارش ایسنا «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه آمریکا در صفحه توئیترش در این باره نوشت: اعدام محسن شکاری برای ما تکان‌دهنده بود. پیام ما به حاکمیت ایران واضح است: به این سرکوب بی‌رحمانه پایان دهید. ما به پاسخگو کردن رژیم ایران ادامه خواهیم داد.
«رابرت مالی» نماینده ویژه آمریکا در امور ایران هم در پیامی توئیتری مدعی شد: اعدام محسن شکاری پس از محاکمه‌ای ساختگی، پیشروی در تلاش‌های این رژیم برای سرکوب عقاید مخالف است. ما به همکاری و هماهنگی با متحدان شرکایمان برای مقابله با نقض حقوق بشر توسط ایران ادامه خواهیم داد.
«جیک سالوان» مشاور امنیت ملی آمریکا نیز در این باره در صفحه توئیترش نوشت: اعدام غیرعادلانه و بی‌رحمانه محسن شکاری تلاشی برای ترساندن مردم شجاع ایران است. با خانواده او ابراز هم‌دردی می‌کنیم. ما رژیم ایران را به خاطر خشونت بی‌رحمانه‌ای که علیه مردم خودش به کار می‌بندد، پاسخگو می‌کنیم.
«جوزف بورل» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در این باره در صفحه توئیترش نوشت: از اعدام محسن شکاری در شوک هستیم که اولین مورد مرتبط با اعتراضات در ایران بود. ما با وزرای اتحادیه اروپا در شورای روابط خارجی در این باره بحث خواهیم کرد. بورل افزود: اتحادیه اروپا با اعدام تحت هر شرایطی مخالف است.
پنی ونگ وزیر امور خارجه استرالیا نیز پنجشنبه شب در این باره در صفحه توئیترش نوشت: استرالیا عمیقا از گزارش‌ها درباره اعدام امروز یکی از معترضان برآشفته است. از ایران می‌خواهیم فورا اعدام‌ها را متوقف کند و از طرق چندجانبه و با شرکایمان به همکاری ادامه می‌دهیم تا ایران را پاسخگو کنیم.
در واکنش به این اظهارات، وزارت خارجه ایران اعلام کرد که جمهوری اسلامی «در مقابله با اغتشاشات، نهایت خویشتنداری را به خرج داده و برخلاف بسیاری از رژیم‌های غربی که حتی معترضان مسالمت‌جو را نیز بدنام و با خشونت سرکوب می‌کنند، از روش‌های متناسب و استاندارد ضداغتشاش بهره گرفته است. همین امر برای روند قضایی نیز صادق است. اما امنیت عمومی، خط قرمز است. حمله مسلحانه و تخریبگری قابل تحمل نیست، حتی برای آن دسته از رژیم‌های غربی که فرصتی یافته‌اند تا ریاکارانه برای ایران خطابه بخوانند. غرب باید به جای نمایان کردن عدم صداقت خود، از میزبانی، پشتیبانی و تشویق تروریست‌ها دست بردارد.»
با وجود این واکنش‌ها، تعداد افراد دیگری نیز ذیل حکمی مشابه قرار دارند؛ در پرونده‌های دیگر ولی با همین اتهام: «محاربه».
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهسیاسیلینک کوتاه :