معاون ارزی اسبق بانک مرکزی در گفتگو با «جهان صنعت نیوز»:رانت ارزی بانک مرکزی برای صادرکنندگان

به گزارش جهان صنعت نیوز: بانک مرکزی دو هدف اساسی را با اجرای این سیاست دنبال می کند؛ نخست آنکه با پر کردن شکاف حدود ۸ هزار تومانی قیمت دلار نیمایی و دلار بازار آزاد در پی بالا بردن انگیزه صادرکنندگان برای بازگشت ارز به چرخه اقتصادی است. دوم آنکه با تزریق ارزهای صادراتی به بازار ارز تلاش می کند بر فشار تقاضای دلاری بازار غلبه کند. سیدکمال سیدعلی، معاون ارزی اسبق بانک مرکزی اما معتقد است که «با شرایط کسری بودجه فعلی و افزایش پایه پولی اینکه انتظار داشته باشیم بانک مرکزی جلوی افزایش قیمت ارز را بگیرد انتظار بجایی نیست».
از شروع التهابات قیمتی در بازار ارز حدودا دو ماه می گذرد. در این فاصله زمانی دلار دو بار سقف شکنی کرده و با عبور از کانال قیمتی ۳۷ هزار تومان توانسته همه رکوردهای قبلی خود را جابجا کند. در این میان بانک مرکزی بعد از چند هفته تعلل وارد عمل شد و با اقداماتی از قبیل انتشار اوراق ارزی و حمایت های ویژه از صادرکنندگان تلاش کرده به مدیریت بازار ارز بپردازد. اما این سیاست ها خروجی مشخصی نداشته اند و دلار کماکان روند افزایشی خود را ادامه داده است. ناکام ماندن سیاست های قبلی بانک مرکزی موجب شده که سیاست گذار بار دیگر به سیاست ارزپاشی و عرضه سنگین ارز در بازار روی بیاورد. این بار اما ارزپاشی نه مستقیما از سوی بانک مرکزی بلکه قرار است از طریق صادرکنندگان انجام گیرد.
بانک مرکزی در تصمیم جدید خود اعلام کرده که حواله ‌های ارزی صادرکنندگان را تبدیل به اسکناس کرده و در بازار عرضه می کند. این سیاست مصداق ارزپاشی به روش غیرمستقیم است. برخی نسبت به این سیاست ابراز نگرانی کرده و از هدررفت منابع ارزی در شرایط تحریمی سخن گفته اند. از نگاه کارشناسان، افزایش قیمت ارز ریشه اقتصادی و سیاسی دارد و تا زمانی که اقداماتی اساسی برای جبران کسری بودجه، کنترل رشد نقدینگی و تورم صورت نگیرد، حراج ذخایر ارزی منجر به افزایش تنگنای ذخایر ارزی بانک مرکزی و جهش ناگهانی قیمتها در آینده نزدیک خواهد شد.
بانک مرکزی نمی تواند دلار را به نرخ چند ماه قبل برگرداند
سیدکمال سیدعلی، معاون اسبق ارزی بانک مرکزی در خصوص وضعیت بازار ارز و تصمیمات سیاستی بانک مرکزی به «جهان صنعت نیوز» گفت: به میزانی که حجم نقدینگی بالا می رود و در عین حال تولید به اندازه کافی صورت نمی گیرد، تورم افزایشی می شود و افزایش نرخ تورم نیز نیرو محرکه رشد قیمت دلار می شود. در اقتصادی که سه سال متوالی تورم های ۴۰ درصدی داشته نمی توانیم انتظار داشته باشیم که نرخ ارز افزایشی نشود. سوال این است که آیا فروش نفت در دوره کنونی بیشتر شده و حجم منابع ارزی کشور افزایش پیدا کرده که انتظار داشته باشیم بانک مرکزی بتواند بازار ارز را مدیریت کند؟ واقعیت این است که نه دولت نفت بیشتری فروخته و نه درآمد ارزی بیشتری نصیب وی شده است بنابرین بانک مرکزی نمی تواند دلار را به نرخ چند ماه قبل برگرداند.
وی اظهار کرد: تا همین دو ماه گذشته امیدها به احیای برجام کمرنگ نشده بود و در همین راستا نیز معامله گران بازار ارز چشم انداز قیمت دلار را کاهشی می دیدند. در نتیجه سرمایه گذاری چندانی در بازار ارز صورت نمی گرفت و خروج سرمایه نیز اتفاق نمی افتاد. اما در دوره فعلی و در سایه تنش های سیاسی میزان خروج سرمایه از کشور تشدید شده است.
سیدعلی در رابطه با سیاست جدید بانک مرکزی برای تبدیل حواله های ارزی صادرکنندگان به اسکناس نیز گفت: واقعیت این است که به دلیل شرایط این روزهای کشور صادرکنندگان ارز خود را به موقع وارد چرخه اقتصادی نمی کنند. بانک مرکزی با سیاست جدید خود در حقیقت تلاش می کند که به صادرکنندگان امتیاز بدهد تا انگیزه کافی برای بازگشت ارز به کشور داشته باشند. در حال حاضر ارز نیمایی شکاف قیمتی ۸ هزار تومانی با ارز بازار آزاد دارد و صادرکنندگان تمایلی برای عرضه ارز خود در سامانه نیما ندارند. بنابراین سیاست جدید بانک مرکزی به صادرکنندگان انگیزه می دهد تا ارزهای خود را وارد چرخه اقتصادی کنند تا امکان عرضه آن در بازار ارز از سوی سیاست گذار نیز وجود داشته باشد.

سیدعلی ادامه داد: واقعیت این است که براساس محاسبات اقتصادی سه سال اخیر، نرخ ارز باید افزایشی می شد. حال که برجام نیز به بن بست خورده و امیدی به احیای آن نیست، انتظارات تورمی نیز بیشتر شده و قیمت ارز را بالا برده است. بنابراین هرچند این انتظار وجود داشت که برجام و مذاکرات بازار ارز را کاهشی و قیمت دلار را وارد مسیر نزولی کند اما چون هم طرف ایرانی و هم طرف غربی علامت خوبی در خصوص برجام ارائه نمی کنند دلار افزایشی شده است.
به باور وی، بانک مرکزی با توجه به مشکلات ناشی از کمبود ذخایر ارزی در تلاش است با سیاست های گوناگون صادرکنندگان را به بازگشت ارز به کشور تشویق کند. برای این منظور نیز ناچار است به صادرکنندگان امتیازات تشویقی بدهد. اینکه بانک مرکزی اعلام کرده حواله های ارزی صادرکنندگان را تبدیل به اسکناس می کند نیز نمونه ای از این مشوق هاست. با توجه به فاصله قیمتی هشت هزار تومانی نرخ نیمایی با نرخ بازار متشکل، صادرکنندگان با وجود مشوق های جدید بانک مرکزی می توانند از رانت ارزی عظیمی برخوردار شوند.
معاون ارزی اسبق بانک مرکزی خاطرنشان کرد: در روزهایی که اختلاف نرخ نیمایی با نرخ بازار آزاد حدود ۳ هزار تومان بود صادرکنندگان در بازگشت ارز به چرخه اقتصادی تعلل نمی کردند اما اکنون که این فاصله قیمتی به هشت هزار تومان رسیده صادرکنندگان انگیزه ای برای بازگشت ارز به کشور با نرخ نیمایی ندارند. در این شرایط سیاست گذار یا باید نرخ دلار نیمایی را به نرخ دلار بازار آزاد برساند که در این حالت احتمال رشد بیشتر قیمت دلار آزاد وجود دارد و یا اینکه اقدام به توزیع رانت ارزی در میان صادرکنندگان کند و نسبت به آینده بازار ارز امیدوار باشد. در هر صورت نباید فراموش کنیم که رشد قیمت دلار ریشه سیاسی و اقتصادی دارد و با این اقدامات نمی توان جلوی رشد قیمت ارز را گرفت.