اکونومیست در مورد روابط چین و ژاپن گزارش داد/آیا وقتی تجارت آتش دعوای سیاسی را خاموش می‌کند؟

به گزارش جهان صنعت نیوز: از آن زمان تاکنون روابط این دو بازیگر مهم اقتصادی آسیا به خوبی و با همزیستی مسالمت آمیز همراه شده است. کمک‌ها و سرمایه‌گذاری ژاپن به چین کمک کرد تا مدرن‌ شود؛ بازار رو به رشد چین هم از لحاظ اقتصادی بسیار به ژاپنی‌ها کمک کرد. در سال گذشته میلادی چین بزرگترین شریک تجاری ژاپن بود. ژاپنی ها نیز به نوبه خود دومین شریک تجاری چین تلقی می‌شوند؛ به طوریکه حجم تجارت دو جانبه کشور به بالاترین سطح خود در طول یک دهه اخیر یعنی ۳۹۱ میلیارد دلار رسید.

با این حال هنوز اختلافات قدیمی دو کشور از جزایر سنکاکو و دیائویو و تایوان گرفته تا خاطره تلخ تجاوز ژاپن به چین در جنگ جهانی دوم، همچنان میان دو طرف حل نشده باقی مانده است. اختلافاتی که از زمان به قدرت رسیدن شی‌جین‌پینگ در چین نیز تشدید شده است.

در این رابطه اکونومیست گزارش می‌دهد: هر دو کشور به یکدیگر به عنوان تهدید بالقوه نگاه می‌گنند. حدود ۹۰ درصد از ژاپنی‌ها نسبت به چین دیدگاه منفی داشته و بیش از ۶۰ درصد چینی‌ها هم همین احساس را نسبت به ژاپن دارند. در واقع اتخاذ سیاست کووید صفر از سوی چین و متوقف شدن مبادلات تجاری میان سرمایه‌گذاران چینی و ژاپنی، اوضاع را از آنچه پیشتر بوده بدتر کرده است. به همین خاطر بود که پنجاهمین سالگرد عادی‌سازی روابط میان دو کشور در ۲۹ سپتامبر بدون هیچگونه هیاهوی خاصی برگزار شد.

شی رئیس جمهوری چین و کیشیدا نخست وزیر ژاپن در آن هنگام با یکدیگر صحبت نمی‌کردند. به همین دلیل است که اکنون تلاش‌های دیپلماتیک برای رفع سوء‌ظن‌های متقابل افزایش چشمگیری داشته است. در همین راستا شاهد بودیم که مشاورین امنیت ملی دو کشور در ماه اوت با یگدیگر دیداری ۷ ساعته داشتند. دیداری که مقدمه ملاقات کوتاهی میان کیشیدا و شی‌جین‌گینگ در حاشیه اجلاس همکاری اقتصادی آسیا- اقیانوسیه در ۱۷ نوامبر شد.

با این حال برخی کارشناسان معتقدند که رویکرد تهاجمی چین منبع اصلی تنش میان دو کشور است. به عنوان مثال شاهد بودیم که پنج موشک چینی در واکنش به سفر نانسی پلوسی به تایوان در منطقه ویژه اقتصادی ژاپن فرود آمد. همچنین تنها چند روز پس از دیدار رهبران دو کشور، کشتی‌های گارد ساحلی چین با سلاح‌های سنگین به سمت آب‌های سرزمینی ژاپن در نزدیکی جزایر سنکاکو/دیائویو حرکت کردند.

از سوی دیگر شاهد هستیم که ژاپن نیز به نوبه خود گام های بی سابقه‌ای برای تقویت نیروهای مسلح خود بر داشته است. در اوایل این ماه، کیشیدا به عنوان نخست وزیر متعهد شد که هزینه‌های دفاعی را طی پنج سال به ۲ درصد تولید ناخالص داخلی برساند، در حالی که در حال حاضر این رقم در حدود ۱ درصد است. استراتژی امنیت ملی جدیدی که اواخر این هفته از سوی ژاپنی‌ها منتشر خواهد شد، چین را یک “چالش” می نامد و جایگزین فرمولی می‌شود که بر همکاری احتمالی تاکید می‌کرد.

 آئویاما رومی از دانشگاه واسدا در توکیو در همین خصوص به اکونومیست می‌گوید: «ژاپن در گذشته تلاش می‌کرد تا با چین دشمنی نکند. اما اکنون روابط دو کشور بر اساس واقعیت‌های واگرایانه پیش می‌رود. ژاپن همچنین در مورد علاقه خود به حفاظت از تایوان پر سر و صداتر شده است.

البته این نکته نباید فراموش شود که در پشت صحنه، هر دو طرف اقداماتی را برای جلوگیری از وخامت اوضاع انجام داده اند. به عنوان مثال، پس از درگیری میان قایق‌های گشتی ژاپنی و کشتی‌های ماهیگیری چینی در اطراف جزایر سنکاکو/دیائویو در سال‌های ۱۲-۲۰۱۰، دولت چین صادرات فلزات کمیاب به ژاپن را ممنوع کرد و مصرف‌کنندگان چینی محصولات ژاپنی را تحریم کردند. اما امروز شاهد هستیم که چین در واکنش به اصطکاک اخیر چنین اقدامی انجام نداده است. کاواشیما شین از دانشگاه توکیو در این رابطه توضیح می‌دهد: سیگنال‌های پکن نشان می‌دهد، آنها علیرغم تنش با آمریکا، ترجیح می‌دهند روابط خود با توکیو را نسبتاً آرام نگه‌دارند. زیرا همزمان با اینکه کشور از محدودیت‌های ناشی از مهار کرونا خارج می‌شود، قطعاً نیاز مبرمی به سرمایه‌گذاری خارجی و فناوری ژاپن برای تداوم رشد اقتصادی خواهد داشت. مشاغل ژاپنی نیز به نوبه خود به بازار چین متعهد می‌مانند. توکورا ماساکازو، رئیس فدراسیون تجارت بزرگ ژاپن، می‌گوید: «جهان بدون چین نمی‌تواند پیشرفت کند و چین نیز نمی‌تواند خود را از جهان جدا کند». چین در سال گذشته ۲۴ درصد واردات و ۲۲ درصد از صادرات ژاپن را به خود اختصاص داده است. (آمریکا ۱۸ درصد از صادرات ژاپن را به خود اختصاص می‌دهد؛ تنها ۹ درصد از صادرات آمریکا به چین می رود.).

با این حال، فشارها بر روابط دوجانبه احتمالاً افزایش خواهد یافت. چین بر این باور است در حالی که می‌تواند چشم به سرمایه‌گذاری ژاپنی‌ها بدوزد، همزمان قادر خواهد بود که بر سر مناقشات ارضی بر توکیو فشار وارد کند. ژاپن نیز می‌خواهد همزمان با افزایش مناسبات امنیتی خود با ایالات متحده، چینی‌ها را از حمله به تایوان منصرف کند.

با این وجود تجارت میان دو کشور چیزی نیست که بتوان آن را انکار کرد. در این رابطه یاماگوچی هیروهید، معاون سابق رئیس بانک مرکزی ژاپن هفته گذشته در مجمع توکیو-پکن (فستیوال سالانه چین و ژاپن) گفت: «هیچ زمانی نبوده که جدا کردن اقتصاد و سیاست به اندازه امروز سخت باشد. زیرا وضعیت ناپایدار بوده و سیاست به روش‌های جدیدی وارد اقتصاد می‌شود.

در اوایل سال جاری بود که پارلمان ژاپن قانون «امنیت اقتصادی» را با هدف حفاظت از فناوری‌های حساس و تقویت زنجیره‌های تامین کالاهای حیاتی تصویب کرد. بیش از نیمی از شرکت های ژاپنی می گویند که قصد دارند وابستگی به چین را در زنجیره تامین خود کاهش دهند. نگرانی در مورد درگیری احتمالی بر سر تایوان دلیل بزرگ چنین رویکردی از سوی ژاپنی‌ها است. بسیاری از شرکت های ژاپنی در حال بررسی راه اندازی زنجیره‌های تامین جداگانه برای خدمت به بلوک‌های چین و غرب هستند. در این راستا، نیکی به عنوان یک روزنامه تجاری، گزارش می دهد که هوندا به طور مخفیانه در حال مطالعه این است که چه چیزی برای مونتاژ خودروهای خود بدون قطعات وارداتی از چین لازم است.

جنگ تجاری مداوم آمریکا با چین، از جمله ممنوعیت اخیر آن در فروش تراشه‌های نیمه رسانا عامل پیچیده دیگری است. یکی از مقامات ارشد ژاپنی می گوید، در حالی که ژاپن به طور قاطعانه در کنار آمریکا در زمینه امنیت قرار دارد، شرکت های ژاپنی در تجارت باید با هر دو طرف بازی کنند. رویکرد آمریکا به چین از نظر بسیاری در توکیو سختگیرانه است. یکی از مشاوران دولت ژاپن می‌گوید: «آمریکا بسیار دور است و می‌تواند از جنگ با چین جان سالم به در ببرد. بنابراین منافع ما دقیقاً با آنها همسو نیست.

با این حال حتی احیای گفتگوهای معنادار بین دو کشور آسان نخواهد بود. دیپلمات های ژاپنی برای گفتگوهای صریح با همتایان چینی خود مشکل دارند. بنابراین اجلاس در سطح رهبران اهمیت بیشتری یافته است. قبل از همه گیری، شی‌جین‌پینگ قرار بود از توکیو بازدید کند. سفیر چین در توکیو اخیراً خواستار اجرای مجدد این طرح شده؛ با این وجود، حتی اگر اینطور باشد، چشم انداز کمی برای عادی‌سازی کامل روابط وجود دارد؛ حتی باید امیدوار بود که اوضاع از این هم بدتر نشود.

 

اخبار برگزیدهسیاسی