فرار استار‌تاپ‌ها

به گزارش جهان صنعت نیوز: یکی از مهم‌ترین آمارها در این زمینه به میزان مهاجرت استارتاپ‌ها در دسته کلی ویزای استارتاپ، کارآفرینی، سرمایه‌گذاری یا خوداشتغالی مربوط می‌شود. طبق گزارش رصدخانه مهاجرت ایران، ایرانیان در سه سال گذشته از دو کشور کانادا و بریتانیا، بیش از دو هزار ویزای استارتاپ، کارآفرینی، سرمایه‌گذاری یا خوداشتغالی دریافت کرده‌اند. با توجه به هشدارهای پیشین فعالان عرصه استارتاپی کشور این میزان از مهاجرت دور از انتظار نبوده است. پیش از این، در بررسی مسائل کسب‌وکارها، مدیران و فعالان اکوسیستم استارتاپی کشور موضوع مهاجرت نیروی انسانی و عدم امکان حفظ نیروی متخصص را به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین چالش‌های خود مطرح کرده بودند.

در سه ماه اخیر که اینترنت کشور به عصر نیمه‌تاریک خود رسیده و محدودیت‌ها و اختلالات به اوج رسیده است، این معضل جدی‌تر و پررنگ‌تر هم شده است. در کنار روی آوردن نیروی انسانی به بازار کار خارج از ایران، مسئله مهاجرت یک کسب‌وکار به خارج از مرزهای کشور نیز پررنگ‌تر شده است. در این شرایط، استارتاپ‌هایی که دائماً با محدودیت اینترنت دست به گریبان هستند و روند کارشان مختل شده، زیان مالی دیده‌اند و نیروی کارشان را هم از دست داده‌اند دور از انتظار نیست اگر به خروج از کشور و انتقال کسب‌وکارشان به نقطه دیگری از جهان فکر کنند. در وضعیت ناپایداری اینترنت استارتاپ‌ها توان پیش‌بینی آینده خود را ندارند که باعث می‌شود نتوانند در مورد وضعیت اقتصادی آتی خود حتی یک گمانه‌زنی قابل اتکا داشته باشند. این در حالی است که به گفته برخی از این استارتاپ‌ها شرایط شکل‌گیری، پیش بردن و توسعه کسب‌وکارها در بعضی از کشورهای خارجی که اکوسیستم استارتاپی باثبات‌تری دارند برای این استارتاپ‌ها آینده مطمئن‌‎تری به همراه خواهد داشت.

فرار جمعی مغزها در قالب استارتاپ ایده

در همین خصوص دکتر شهریار شفیعی رئیس هیات علمی آکادمی برند ایران به «جهان صنعت نیوز» گفت: ما با بحث فرار مغزها سال‌ها آشنا بودیم و در این زمینه هم صاحب رکورد هستیم. ولی این داستان فرار مغزها در بسیاری از کشورها وجود داشته است. اما اخیرا حقیقتی که در حال افزایش است پدیده‌ی فرار جمعی مغزها در قالب استارتاپ ایده‌ها است.

وی در ادامه گفت: اما ما باید به این قضیه نگاه عمیق‌تری بیاندازیم. زمانی که یک استارتاپی مهاجرت می‌کند، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ یک استارتاپی که آن را می پذیرند که برود، در واقع ایده ای است که احتمال موفقیت، رسیدن به پول، سرمایه و فناوری در آن بالا است. همچنین تمام این موارد سنجیده می شود و اینطور نیست که در حد یک ایده خام باشد و به سادگی پذیرفته شود. پس زمانی که یک استارتاپ از کشور خارج می شود احتمال سودآوری، فناوری و تولید ارزش افزوده از کشور ما کم و به کشورهای دیگر که رقیب ما هستند، اضافه می شود.

شفیعی در ادامه بیان کرد: دوم اینکه زمانی که از یک استارتاپ ایده صحبت می کنیم، اساسا مهم تر از ساخت ایده، به وجود آوردن یک تیم است. هنگامی که یک استارتاپی را به رسمیت می شناسیم یعنی ما این تیم را به رسمیت شناختیم. حالا در نظر بگیرید که اساسا در ایران چنین فرهنگی تا چه میزان ضعیف است و همین که افراد بتوانند یک تیمی را به وجود آورند، یک دارایی گرانقدر است. پس زمانی که یک استارتاپ مهاجرت می‌کند، یک قسمت از پایل بزرگ‌تر که زمانی که در کنار هم قرار می‌گیرند همدیگر را تشدید می‌کنند، مهاجرت می‌کند.

شهریار شفیعی در ادامه خاطرنشان کرد: همچنین این مهاجرت باعث کاهش هم‌افزایی سیستم می شود. به عنوان مثال زمانی که افراد در یک تیمی با یکدیگر مشارکت می‌کنند، اگر گروهی به فرض ۱۲ نفره باشند و این افراد رو به کاهش باشند و به ۴ نفر برسند دیگر نمی توانند کاری را انجام دهند و زورشان نمی‌رسد. پس هم‌افزایی در یک اکوسیستم بسیار مهم است. وی در پایان گفت: پس ما هم فرار مغزها و ایده‌ها و هم فرار تیم‌ها را داریم و پدیده‌ای که با آن روبرو هستیم، کاهش توان هم‌افزایی سیستماتیک بین استارت‌آپ‌ها و به دست گرفتن اکوسیستم استارت‌آپی است.