روان درمانی دلار در ساختمان شیشه ای
با سیاست‌های تحت فرمان محمدرضا فرزین، نرخ دلار توافقی از تابلوی معاملات صرافیها برچیده شد، بازار متشکل ارزی تک‌نرخی شد، قیمت ارز صرافی ملی به نرخ بازار آزاد رسید و مبنای سیگنال‌دهی به معامله‌گران قرار گرفت.
به گزارش جهان صنعت نیوز: به دنبال نرخ‌سازی بانک مرکزی، انتظارات کاهشی در میان معامله‌گران تقویت شده و اسکناس آمریکایی تا کانال ۴۱ هزار تومانی پایین آمده است. برخی می‌گویند حمله روانی بانک مرکزی به بازار ارز هرچند دلار را وارد مسیر نزولی قیمتی خود کرده اما عقب‌نشینی اتحادیه اروپا از تروریستی اعلام کردن سپاه یکی از دلایل اصلی سکته دلار از روز سه‌شنبه عنوان شده است.
اما عده‌ای بر این باورند که نرخ‌سازی بانک مرکزی دست‌کم برای مدتی می‌تواند فضای بازار ارز را ساکت و افق دید خریداران و فروشندگان را نسبت به آینده قیمت دلار تا پایان سال محدود کند.
برگشت از سقف تاریخی
بازار ارز از روز سه‌شنبه و با اقدامات جدید بانک مرکزی وارد مسیر جدیدی شده است. دلار که در آستانه نشست اتحادیه اروپا و رای‌گیری برای قرار دادن نام سپاه در لیست گروه‌های تروریستی توانست کانال‌شکنی کند و به سقف قیمتی ۴۵ هزار تومانی برسد، طی چند روز گذشته عقبگرد قیمتی داشته و وارد مسیر کاهشی شده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد مقامات دولتی در واکنش به سرعت گرفتن رشد قیمت دلار در روزهای گذشته ابتدا گفتمان سیاستی خود را تغییر و با به کار بردن گزاره‌هایی از قبیل «نرخ دلار بازار آزاد غیرواقعی است»، «وضعیت ذخایر ارزی کشور مطلوب است»، «دارایی‌های ارزی بلوکه شده کشور آزاد شده است» و همچنین «نرخ‌سازی در بازار ارز» حمله روانی خود را به بازار شروع کردند. در ادامه نیز رییس بانک مرکزی دست به کار شد و از اقدامات جدیدش برای مدیریت نرخ ارز رونمایی کرد.
تغییر جهت‌گیری بازار ارز
اولین اقدام در راستای تغییر جهت‌گیری بازار ارز با انتشار یک توئیت از سوی رییس بانک مرکزی پی گرفته شد. محمدرضا فرزین روز سه‌شنبه و در پیامی توئیتری از ورود بانک مرکزی به بازارارز و نرخ‌سازی این نهاد خبر داد. این پیام توئیتری نیز در ادامه با سیاست‌هایی از قبیل حذف نرخ توافقی ارز از تابلوی معاملات صرافیها و تک‌نرخی شدن قیمت ارز در بازار متشکل ارزی همراه شد.
هرچند این سیاست بدون اطلاع قبلی موجب سردرگمی صرافیها شد اما بانک مرکزی به سرعت دست به کار شد و در بخشنامه‌ای خطاب به صراف‌ها اعلام کرد که نرخ اعلامی در بازار متشکل ارزی از این پس مبنای خرید و فروش مردم و صراف‌ها قرار می‌گیرد. رییس بانک مرکزی دیروز نیز در توضیح این مساله در یک پیام جدید توئیتری نوشت: «بانک مرکزی با حذف دلار توافقی به دنبال برچیدن رانت به وجود آمده بوده است. از این به بعد تمام صرافیها بدون انجام ثبت‌نام، ارز خود را دریافت کنید؛ به نرخ تابلو، بدون صف.»
مشاور ارزی رییس‌کل بانک مرکزی نیز برای ارائه توضیحات بیشتر در خصوص سیاست‌های بانک مرکزی دیروز اعلام کرد که هدف بانک مرکزی سامان دادن به بازار ارز است. وی در این خصوص گفت: «بانک مرکزی با هدف سامان دادن به بازارارز، دو اقدام انجام داده است؛ به صرافان در سراسر کشور اجازه داده شده است، بتوانند در بازارارز نسبت به خرید و فروش ارز اقدام کنند. با توجه به اینکه هدف اصلی رییس‌کل بانک مرکزی و سیاست جدید بانک مرکزی، ایجاد بازار مبادله ارز و طلا است، برای برطرف شدن نیازهای ارزی مردم تا زمان راه‌اندازی این بازار، با اختیار دادن به صرافیها و آزادسازی خرید و فروش ارز سعی شده بخشی از نیازهای ارزی مردم جبران شود.»
حذف رانت‌های پشت دلار توافقی
مشاور ارزی بانک مرکزی اما در صحبت‌های روز گذشته خود به مساله نرخ توافقی ارز اشاره کرد و گفت: «این نرخ نه تنها با بازار غیررسمی کشور بلکه با واقعیت‌های اقتصادی نیز تطابق نداشت. از طرفی وجود فاصله بین نرخ توافقی و بازار غیررسمی موجب شکل‌گیری رانت شده بود و امکان دسترسی افرادی که نیازمند واقعی ارز بودند، محدود شده بود. بانک مرکزی در تصمیم جدید خود، ضمن از بین بردن بازار توافقی، نرخی را تعیین می‌کند که رانت را از بین ببرد. البته سیاست بانک مرکزی پذیرش این نرخ به عنوان نرخ رسمی ارز کشور نیست و از این به بعد بانک مرکزی در این بازار با قدرت حضور پیدا خواهد کرد. بانک مرکزی قطعا با ورود با قدرت بیشتر در بازار ارز، اجازه شکل‌گیری این نرخ‌ها که از نظر بنیان‌های اقتصادی نیز صحیح نیست را نمی‌دهد.»
وی این را نیز گفته که «با تسهیل‌گری‌ای که انجام شده، صرافان می‌توانند در بازار ورود داشته باشند و بانک مرکزی نیز در کنار صرافیها، نرخ‌سازی خواهد کرد و به این صورت نخواهد بود که بانک مرکزی هر نرخی که در بازار شکل بگیرد را بپذیرد. به ثبات رساندن بازار ارز باید گام‌به‌گام انجام شود، گام اول احیای ثبات بازار ارز از روز سه‌شنبه کلید خورده است و با شکل‌گیری زیرساخت‌های مورد نیاز، بانک‌مرکزی در گام‌های بعدی بازار ارز را به ثبات می‌رساند.»
بررسی‌ها نشان می‌دهد که حذف نرخ‌های چندگانه ارزی از روی تابلوی معاملات بازار متشکل و یکی کردن نرخ معاملاتی فعالان بازار با استقبال گرم بازار مواجه شده به طوری که قیمت دلار از روز سه‌شنبه چند پله قیمتی پایین آمده و به کانال ۴۱ هزار تومانی رسیده است. با این حال رویکرد بانک مرکزی در قیمت‌گذاری ارز موجب شده کشف قیمت دلار مبتنی بر میزان عرضه و تقاضا در بازار باشد و در نتیجه احتمال جابه‌جایی نرخ‌ها در یک روز وجود دارد. آن‌طور که به نظر می‌رسد سیاست حراج ساعتی بانک مرکزی در بازار ارز از نوع سیاست هلندی است که در آن عرضه ارز از قیمت‌های بالا آغاز و به تدریج به سمت پایین متمایل می‌شود. در این مدل سیاستی، عرضه‌‌کننده این امکان را دارد که کالای خود را نزدیک به قیمت حداکثری بازار به فروش برساند. اعطای مجوز خرید و فروش ۵۰۰۰ یورویی به صرافیها نیز موضوعی است که به عملیاتی شدن سیاست جدید حراج ارز در بازار کمک می‌کند.
خوب و بد سیاست‌های بانک مرکزی
مدافعان سیاست‌های اخیر بانک مرکزی می‌گویند که مداخله این نهاد در بازار ارز می‌تواند جلوی سقف‌شکنی دوباره دلار را بگیرد. از نگاه آنان، حذف نرخ دلار توافقی و برچیده شدن رانت‌هایی که در پس آن شکل می‌گرفت می‌تواند اقدامی موثر برای کنترل نرخ ارز باشد. کارشناسان نیز می‌گویند که تاکتیک‌های ارزی بانک مرکزی تا اینجای کار با استقبال بازار مواجه شده و باعث پایین آمدن دلار از سقف قیمتی روزهای گذشته‌اش شده است.
اما از نگاه آنان این اقدامات به تنهایی نمی‌تواند به تعادل قیمت ارز در بازار کمک کند چه آنکه سایه اخبار سیاسی و تنش‌های ایران با غرب همچنان بر سر بازار ارز سنگینی می‌کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد پارلمان اتحادیه اروپا هفته گذشته در پی تصویب قطعنامه‌ای بود که بر اساس آن نام سپاه پاسداران در لیست گروه‌های تروریستی قرار گیرد. این موضوع در ابتدا توانست دلار را در مسیر صعودی قرار دهد اما به تعلیق درآمدن این تصمیم توانست بر انتظارات معامله‌گران ارزی بازار تاثیر بگذارد. بر همین اساس نمی‌توان نقش خبرهای سیاسی در عقب‌نشینی دلار در روزهای گذشته را نادیده گرفت.
به تازگی نیز خبرهای جدیدی در خصوص روابط ایران و غرب منتشر شده است. جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در نشستی خبری درباره ادامه مذکرات برجام گفت: «در مورد ایران مشکلاتی مانند سرکوب تظاهرات، تظاهرکنندگان، مجازات اعدام، ارسال سلاح به روسیه و دستگیری دوتابعیتی‌ها وجود دارد. البته درباره همه اینها بحث شده است. یک مجموعه عوامل است که مسائل و پیشرفت در مذاکرات برای توافق هسته‌ای را پیچیده کرده، در این لحظه می‌توانم بگویم مذاکرات نمرده اما بی‌تحرک است.»
هرچند بازار ارز مدت‌هاست در معرض خبرهایی از این دست قرار دارد اما به نظر می‌رسد میزان تاثیرپذیری معامله‌گران از این نوع خبرها بسیار زیاد است. بر همین اساس کارشناسان همچنان تاکید می‌کنند که تصمیمات اخیر ارزی بانک مرکزی نوعی حمله روانی به بازار بوده و برای مدت کو‌تاهی می‌تواند فضای بازار را آرام کند، اما آنچه در بلندمدت برای بازار و قیمت دلار می‌تواند تعیین‌کننده باشد، سرنوشت تحریم‌ها و شرایط اقتصادی کشور است.
اخبار برگزیدهطلا و ارز
لینک کوتاه :