احیای برجام و فرصت‌های اقتصادی ایران در سال ۱۴۰۲
احیای برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) و موارد مرتبط با آن، این روزها مجددا تیتر اول بسیاری از معتبرترین خبرگزاری‌ها و مهم‌ترین رسانه‌های داخلی و خارجی است.
آندره گالستیان *
احیای برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) و موارد مرتبط با آن، این روزها مجددا تیتر اول بسیاری از معتبرترین خبرگزاری‌ها و مهم‌ترین رسانه‌های داخلی و خارجی است. سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران در آستانه نشست شورای حکام آژانس، حاکی از اهمیت زیاد این موضوع است. رافائل ماریانو گروسی در این سفر با مقامات بلندپایه کشورمان، دیدار خواهند کرد و به گفت‌وگو و تبادل نظر می‌پردازند. مذاکرات در چنین سطوح عالی و برجسته‌ای، حاکی از احتمال احیای برجام در آینده نزدیک است که می‌تواند آثار اقتصادی چشمگیر، مهم، سریع و گسترده‌ای بر کشور داشته باشد. نشست شورای حکام آژانس بلافاصله پس از گفت‌وگوهای مدیرکل آژانس با مقامات ارشد ایران و از ششم تا دهم ماه جاری میلادی در مقر آژانس در وین، برگزار و گزارش گروسی استماع خواهد شد.
احیای برجام، آثار مثبت اقتصادی فراوانی بر کشور خواهد گذاشت. بدیهی‌ترین تاثیر احیای برجام در تسهیل صادرات نفت و گاز ایران و افزایش میزان این صادرات، نمایان خواهد شد. عرضه کافی نفت و گاز و ثبات انرژی در جهان، بحث مهم و پیچیده‌ای است که پس از شروع جنگ روسیه و اوکراین، بر اهمیت آن افزوده شده است و طبیعتا افزایش صادرات ایران در شرایط کنونی، می‌تواند ارزآوری مناسبی برای کشور به ارمغان آورد و باعث ثبات بازار ارز در کشور شود. در زمان نگارش این مقاله (روز پنجشنبه) که هنوز گروسی به تهران نیامده، قیمت ارز در بازار غیررسمی، ریزش معنادار و قابل توجهی داشته و به عبارت دیگر، بازار واکنش نشان داده است. طبیعی است که این ریزش، دلایل متعددی دارد که باید در مقاله‌ای جداگانه به آن پرداخت، اما نمی‌توان تاثیر سفر گروسی به تهران و افزایش امیدها به احیای برجام را نادیده گرفت.
یکی از شاخصه‌های مهم برای پیشرفت اقتصاد هر کشوری، پیش‌بینی‌پذیر بودن اقتصاد آن کشور است و در این زمینه، ثبات نسبی نرخ ارز، اهمیت زیادی دارد. با تسهیل و افزایش صادرات نفت و گاز و افزایش مناسب درآمدهای ارزی کشور، شاهد ثبات نرخ ارز و حفظ ارزش پول ملی خواهیم بود که باعث پیشرفت و شکوفایی هر چه بیشتر اقتصاد کشور خواهد شد. تثبیت نسبی نرخ ارز باعث کنترل مطلوب نرخ تورم خواهد شد و امکان برنامه‌ریزی اقتصادی بلندمدت برای بازرگانان و دستاندرکاران امور صنعتی را با سهولت بیشتری امکان‌پذیر خواهد کرد و بر همین اساس، چرخه تولید و تجارت، به صورت روان‌تر و با کارایی بیشتر به حرکت درخواهد آمد. بدیهی است که این امر، فرصت‌های شغلی فراوان‌تری را به وجود خواهد آورد و بر اثر آن، میزان بیکاری، روندی نزولی خواهد داشت.
از دیگر آثار احیای برجام، برقراری ارتباطات مناسب و گسترده بین بانک‌های کشورهای مختلف جهان و همچنین موسسات مالی بین‌المللی با بانک‌ها و موسسات مالی ایرانی است. با دسترسی کامل به سوئیفت، واردات آن دسته از مواد اولیه صنایع و همچنین ماشین‌آلات صنعتی و قطعات یدکی مورد نیاز که در داخل کشور تولید نمی‌شوند یا تولید آنها ناکافی است، با سرعت و سهولت بیشتری امکان‌پذیر خواهد شد و بر اثر آن، تولیدات صنعتی کشور می‌توانند با تنوع بیشتر، قیمت پایین‌تر، کیفیت بالاتر، استمرار مطلوب‌تر، ثبات بهتر و در نهایت، به صورت رقابت‌پذیرتر عرضه شوند. با تولید محصولات صنعتی متنوع‌تر، امکان صادرات گسترده‌تر محصولات گوناگون نیز به وجود خواهد آمد و ارزآوری بیشتری برای کشور، محقق خواهد شد.
در زمینه صادرات، توجه به این نکته حائز اهمیت است که با وجود تحریم‌ها و عدم ارتباطات گسترده بین بانک‌های ایرانی و خارجی و به‌ویژه، با عدم دسترسی به سوئیفت، مشکلاتی برای صادرکنندگان به وجود آمده است که با رفع موانع فوق‌الذکر، امکان دسترسی به بازارهای متنوع کشورهای گوناگون جهان، تسهیل خواهد شد و بازگشت ارز به کشور نیز با سرعت و سهولت بیشتری به انجام خواهد رسید.
سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی در ایران نیز از مباحثی است که با احیای برجام، روندی سریع و صعودی خواهد داشت. جذب هر چه بیشتر سرمایه‌های خارجی باعث بزرگتر شدن اقتصاد ایران خواهد شد و می‌تواند به صورت مفید و موثری، زمینه‌های جدید همکاری‌های اقتصادی بین ایران و سایر کشورها را افزایش دهد و باعث پیشرفت سریع‌تر، بالندگی بیشتر، رشد پایدارتر و گسترش مستمر اقتصاد کشور شود.
با احیای برجام، صدور خدمات فنی و مهندسی به صورت سهل‌تری امکان‌پذیر خواهد بود و شرکت‌های ایرانی، امکان همکاری با طیف گستردهتری از شرکت‌های خارجی را خواهند داشت و در ضمن، امکان انجام پروژه‌های مشترک به صورت بیشتر و بهتر، امکان‌پذیر خواهد شد. طبیعی است با انجام پروژه‌های مشترک با شرکت‌های خارجی و به‌ویژه با شرکت‌های چندملیتی، امکان انتقال تکنولوژی از خارج به داخل کشور نیز به صورت گستردهتری متصور خواهد بود.
در بهره‌برداری از معادن و همچنین در بخش کشاورزی نیز می‌توان از مزایای احیای برجام و لغو تحریم‌های مرتبط، جهت اکتشافات نوین و بهره‌برداری‌های بهینه از معادن و همچنین رشد، گسترش و مکانیزاسیون مناسب در بخش‌های گوناگون کشاورزی، حسن استفاده را کرد.
آزاد شدن منابع بلوکه‌شده ایران، یکی دیگر از مواردی است که با احیای برجام، امکان‌پذیر خواهد بود. طبیعی است از این منابع می‌توان برای کمک به رفع نیازهای کشور، سرمایه‌گذاری برای توسعه بیشتر و نوسازی مستمر صنایع، توانمندسازی مطلوب‌تر شرکت‌ها و موسسات خدماتی، آموزش بیشتر بازرگانان و بنگاه‌های بازرگانی، شتاب افزون‌تر صادرات و بزرگتر شدن سریع‌تر اقتصاد کشور، به نحو احسن، استفاده کرد.
با توجه به موارد فوق، به صورت خلاصه می‌توان بیان کرد که با در نظر گرفتن گشایش‌های اقتصادی متصور در عرصه بین‌المللی برای کشورمان و با رفع موانع روابط بانکی با سایر کشورها و امکان دسترسی به بازارهای متنوع جهانی، احیای برجام می‌تواند فصل نوینی را در زمینه رشد، گسترش، شکوفایی و بالندگی اقتصادی برای ایران به ارمغان آورد. در این فرآیند، کاهش هزینه‌های مرتبط با روابط بازرگانی ایران با سایر کشورها، حضور بیشتر سرمایه‌گذاران خارجی در کشور، امکان همکاری با شرکت‌های گوناگون بین‌المللی و همچنین حضور پررنگ‌تر، بیشتر، موثرتر و کارآمدتر صاحبان کسب‌و‌کار، بازرگانان، دستاندرکاران امور خدماتی و صنعتگران ایرانی در پهنه جهانی، از موارد قابل توجه است. توجه به این نکته نیز حائز اهمیت است که ایران دومین دارنده منابع گاز طبیعی جهان پس از روسیه و چهارمین دارنده منابع نفت جهان پس از ونزوئلا، عربستان‌سعودی و کانادا است و برخی برآوردهای جدیدتر نیز حاکی از آن است که ایران، سومین دارنده منابع نفت در جهان پس از ونزوئلا و عربستان‌سعودی است و طبیعتا، کشورمان می‌تواند در زمینه صادرات نفت و گاز و همچنین محصولات متنوع پتروشیمی، جایگاه خود را پس از احیای برجام، به صورت تاثیرگذاری در جهان، ارتقا دهد و میزان ارزآوری خود را به صورت چشمگیری، بهبود بخشد.
* کارشناس اوراسیا
یادداشتلینک کوتاه :
سلام علیکم
ضمن عرض سلام، بهترین مطلبی بود که این اواخر در این مورد خوانده بودم.
توفیقاتتان روزافزون