ظریف: پرونده هسته ای ایران با پروژه دشمن سازی اسرائیل شروع شد / برجام یک توافق ننگین بود اگر …

به گزارش جهان صنعت نیوز، محمد جواد ظریف، وزیر خارجه پیشین ایران در کلاب هاوس در خصوص برجام و روند پرونده هسته‌ای توضیحاتی را مطرح کرد که در ادامه خلاصه آن را می‌خوانید.

پرونده هسته ای ایران و پروژه دشمن خارجی اسرائیل

در روابط بین الملل دیدگاهی داریم به عنوان امنیت سازی که کم‌تر در ایران مورد توجه قرار گرفته است. طرح برنامه هسته ای ایران، محمل خوبی برای امنیت سازی ایران بوده است. بعد از جنگ عراق علیه ایران، کشور فرصتی برای حضور در جوامع بین الملل پیدا کرد. در حقیقت با توجه به محکومیت عراق در جوامع بین الملل ایران فرصتی برای حضور در دیپلماسی پیدا کرد.

 این موضوع، مطلوب اسرائیل نبود و از همان زمان امنیتی سازی ایران شروع شد. باید توجه داشت که اسرائیل ذاتا نیاز به دشمن خارجی دارد. اسرائیل، ایران را به جای اعراب، دشمن خود قرار داد. در مرحله اول اسرائیل، ایران را در داخل مرزهای خود دشمن کرد و سپس در جوامع بین‌الملل. به طور مشخص اسرائیل حدود سی سال پیش، ادعا کرد که ایران ۶ ماه با بمب هسته‌ای فاصله دارد. حالا پس از چندین سال همچنان این ادعا باقی مانده‌است.

حتی پیش از حمله آمریکا به عراق، اسرائیل اصرار داشت که آمریکا به جای بغداد به تهران حمله کند. آمریکا به دلیل ترس از طولانی شدن جنگ با ایران، با این تصمیم مخالفت کرد. اما همچنان لابی‌های گسترده‌ای برای حمله به ایران ادامه داشت. در آن زمان موضوع نطنز مطرح شد که ایران چند تخلف تکنیکالی هسته ای انجام داده بود اما نه در نطنز.

هر چند آمریکا تصمیم به حمله به عراق گرفت اما موضوع نطنز را نگه داشتند و پس از جنگ عراق آن را در شورای حکام مطرح و ایران محکوم شد.

بنابراین می‌توان گفت که پروژه پرونده هسته ای ایران را اسرائیل آغاز کرد و با همراهی آمریکا در سال‌های گذشته به نتیجه رساند.

دوران احمدی نژاد و اجماع جهانی

باید توجه داشت که تا پایان دوران آقای خاتمی ایران توانست از اجماع جهانی جلوگیری کند. در اینجا آمریکا نقشه خود را تغییر داد و به همکاری با اروپا روی آورد. در این شرایط و با رفتارهای دولت احمدی نژاد این اجماع جهانی متاسفانه شکل گرفت و یکی از قطعنامه‌های سخت تاریخ با همراهی چین و روسیه علیه ایران تصویب شد.

آقای احمدی نژاد پس از ریاست جمهوری به آمریکا آمدند و گفتند که ظریف را از نمایندگی بردارید. در آن زمان گفته شد که این تصمیم باید در تهران گرفته شود که با مخالفت تهران همراه شد و من تا دو سال باقی ماندم. اما عملاً از تصمیم‌های سیاسی کنار گذاشته شدم.

سخنرانی هولوکاست بسیار مهم بود و من و آقای عراقچی در آن جلسه حضور داشتم. زمانی که ایشان این حرف را زد، من به آقای عراقچی گفتم که بیچاره شدیم.

آیا سلاح هسته ای کمکی به تامین امنیت ایران می‌کند؟

دو نظریه در اینجا وجود دارد. نظری که من به آن نزدیک تر هستم و به نظرم رهبری نیز با آن موافق باشند، سلاح هسته ای کمکی به امنیت ایران نمی‌کند بلکه کشور را وارد فرآیند خطرناکی می‌کند. بدون توجه به نظر من، ایران بر اساس فتوای رهبری به دنبال سلاح هسته ای نبوده و تنها ممکن است در حد تحقیقات بوده باشد ولی نه برای تولید.

اصل موضوع به این بر می‌گردد که آیا اسرائیل نگران سلاح هسته‌ای ایران است و یا به دنبال جنگ نامنظم است. اگر اسرائیل نگران سلاح هسته‌ای بود باید موافق برجام باشد. به بیان دیگر،‌ اگر ایران به دنبال سلاح هسته ای بود، برجام یک توافق ننگین بود.

اسرائیل از برجام حمایت نکرد چون هدفش امنیت سازی ایران بود و در این شرایط اگر بگوییم که ما به دنبال سلاح هسته ای می‌رویم در حقیقت در زمین اسرائیل بازی کرده ایم.

رویکرد و نقش جلیلی در مذاکرات هسته ای

نقش آقای جلیلی به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی پر رنگ بود و بر این باور بود که غربی‌ها باید تربیت بشوند. آقای جلیلی در مورد مسائلی مذاکره کرده بودند که ما اجازه ورود به آن‌ها را نداشتیم. از مدیریت جهان تا سوریه و دزدان دریایی سومالی.

ببینید مذاکره محلی برای قانع کردن نیست و باید گوش کنید و نقاط حساس طرف مقابل را بشناسید. من بعید می دانم یک دیپلمات آمریکایی و انگلیسی بعد از یک ساعت مذاکره متنبه شود. مذاکره کننده نیامده است اقناع شود. مذاکره کنندگانی موفق تر هستند که بیش تر گوش می کنند.

متاسفانه این روشی است که دوستان در پیش گرفته بودند و به همین دلیل به نتیجه نرسیدند. این روش مذاکره نیست بلکه روش سخنرانی است.

آغاز مذاکرات هسته‌ای در دولت حسن روحانی

در خصوص مذاکرات هسته ای در دوران ریاست جمهوری حسن روحانی باید دو موضوع را مدنظر قرار دهیم.

موضوع اول اینکه در خصوص مذاکرات مسقط باید توجه داشته باشید که یک سال پیش از ریاست جمهوری روحانی با وجود مخالفت و کارشکنی دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی و مخالفت احمدی نژاد آغاز شده بود. بنابراین شروع مذاکراتی که به توافق برجام انجامید در دولت قبل از حسن روحانی آغاز شده بود. اما مذاکرات به نتیجه نرسیده و مکتوب نشده بود و تنها در حد سخنرانی بود.

نکته دوم به انتخابات سال ۹۲ بازمی‌گردد. هدف سیاسی تحریم، فاصله انداختن میان مردم و دولت است تا با فشار مردم، دولت و حکومت از تصمیم‌های خود عقب نشینی کند. اما انتخابات آن سال نشان داد که مردم از دولت فاصله نگرفتند. این موضوع باعث قوت ما در مذاکرات شده بود. کما اینکه نقش حسن روحانی در غیر امنیتی کردن ایران قابل توجه بود.

ما مذاکرات را در مسقط ادامه دادیم و در کنار مذاکره با آمریکا، مذاکرات ۵+۱ را شروع کردیم. نکته مهم مذاکرات این بود که سطح مذاکرات در سطح معاونین وزرای خارجه شکل گرفت و من گفتم زمانی در مذاکرات حضور پیدا می کنم که وزیر خارجه روبروی من باشد.

در نهایت با تلاش همکاران من، بالاخره توانستیم در پاییز ۱۳۹۲ به توافق ژنو دست پیدا کنیم. باید توجه داشته باشید که ما در این توافق توانستیم غنی سازی را بگیریم. حالا برخی می گویند که غنی سازی را از قبل داشتیم.

ضربه بزرگی که روسیه به برجام زد

بعد از بهمن ماه مذاکرات برای دستیابی به توافق نهایی آغاز شد. در این مرحله روسیه گفت که سوخت دائمی بوشهر را تامین خواهد کرد و همین موضوع منجر شد که سنگ بزرگی در مذاکرات شکل بگیرد و مذاکرات طولانی شود. همین موضوع باعث شد که نتوانستیم به بالاتر از ۶ هزار سو در برجام برسیم. این اولین ضربه بزرگی بود که از روسیه در مذاکرات برجام خوردیم.

در حقیقت مذاکرات را با مشکل بزرگی که روسیه ایجاد کرد شروع کردیم. تا فروردین ۱۳۹۴ بحث ما مربوط به مسائل هسته ای بود و پس از آن راجع به تحریم صحبت کردیم. این در نقطه مقابل افرادی است که می گویند که برجام فقط برای رفع تحریم‌ها بود و موضوعات هسته ای در نظر گرفته نشد.

ظریف در زمان نوشتن برجام خواب بود؟

 می‌گویند ظریف خواب بود و ترامپ برجام را پاره کرد اگر بد بود چرا او از برجام خارج شد. یکی گفته است که یک دیوانه سنگی را داخل چاه انداخت که صد عاقل نمی‌توانند آن را درآورند، پس چرا شما عاقلان همچنان دنبال سنگ همان دیوانه می‌دوید؟

اگر برجام اینقدر خیانتی بدتر از ترکمانچای است، پاره کنید و دفنش کنید و بیندازید کنار، چرا اینقدر اشتیاق به احیای آن دارید؟

آنهایی که می‌گویند من معنی suspend را نمی فهمم، بین خودشان و خدا ظلم می کنند و حق من نیست که حلال کنم این ظلم به مردم است. آنهایی که کشور را به این روز کشیدند روزی محاکمه خواهند شد. می‌گویند ظریف خواب بود و ترامپ برجام را پاره کرد اگر بد بود چرا او از برجام خارج شد. ترامپ از توافق آب و هوایی پاریس هم خارج شد اروپا هم خواب بود؟

ماجرای ساسپنشن در برجام چه بود؟

 ساسپنشن را اروپایی‌ها در لحظه آخر وارد برجام کردند و معاونان من بدون این‌که به من خبر دهند موافقت کردند. برخی از آقایان ادعای سواد دارند. خب قطعنامه های سازمان ملل را بخوانند. خانم شرمن می گفت که جواد ظریف معنی lift  را نمی فهمد.

زبان سازمان ملل یک زبان به خصوص است. هیچ کسی به اندازه من و لاوروف در بین وزرا  زبان سازمان ملل را بلد نیست.  استاد من وقتی پایان نامه دکترای خودم با موضوع تجاوز و دفاع را می‌نوشتم به من می گفت که به زبان انگلیسی بنویس و نه زبان سازمان ملل. خب خانم شرمن که به اندازه من زبان سازمان ملل را نمی فهمد.

همه برجام و صد در صد آن نظر ما نیست. من نگاه برد و باخت به موضوع برجام ندارم. بلکه در حد توان به نکاتی که ما می‌خواستیم دست یافتیم.

ما با غربی‌ها توافق کرده بودیم که دو کلمه در متن برجام به کار نرود. یکی از این‌ها ممنوعیت بود و دیگری ساسپند (تعلیق). من در مجلس گفتم کلمه ساسپنشن نیست و این اشتباه از من بود. علتش هم این بود که ما دستور العمل داده بودیم به همه دوستانی که داشتند ضمائم برجام رو مذاکره می کردند که از برخی عبارات استفاده نشود.

در لحظات آخر مذاکرات برجام، نماینده اروپا گفته بود ما تحریم های ایران را برمی داریم، لغو می‌کنیم یا همان لیفت می‌کنیم اما تصمیمات اتحادیه اروپا که شامل مسائل دیگری است نمی توانیم لیفت کنیم تا زمانی که کل تحریم ها برداشته شود یعنی مثلا تحریم های نظامی تحریم های دیگری که بر اساس قطعنامه شورای امنیت که تا ۵ سال یا ۸ سال بعد هم بود لذا ما این موارد را ساسپند و سپس لیفت می‌کنیم.

خب متاسفانه معاونان من نیز این موضوع اروپایی‌ها را قبول کردند و به من هم نگفتند و هیچ ربطی هم به آمریکایی ها ندارد. براین اساس دوستانی گفتند که ظریف برجام را نخوانده است. اگر برجام خوب نبود چرا ترامپ نتوانست به هیچ بندی استناد کند وقتی که می‌خواست از برجام خارج شود. مثلا استناد کند و بگوید که بند ۳۶ ایراد داشت و من از برجام بیرون آمدم. چرا جان بولتون نتوانست استناد کند؟ او که دوسال نماینده آمریکا در سازمان ملل بود. برخی که می‌گویند من نتوانستم در برجام تضمینی بگیرم اما کسی عوام است که بگوید در تعهد بین المللی می‌توان تضمین گرفت. بلکه مسئله این است که منافع خروج باید از مضرات آن کمتر باشد. خب مضرات خروج آمریکا بیشتر بود.

 شهید سلیمانی پیش از ارسال گزارش مذاکرات بُن و عراق به محضر رهبری، متن ارسالی را از روی کامپیوتر من می خواند

در مذاکرات افغانستان در بُن، اگر کمک شهید سلیمانی نبود، ایران حتما نمی‌توانست نقشی داشته باشد. اگر شهید سلیمانی در مذاکرات نبود و من را از پشت صحنه کمک نمی‌کرد، ما نه به مذاکرات بُن می‌رسیدیم و نه در بُن می‌توانستیم موفق باشیم.

در مورد عراق سه دور با آمریکایی‌ها مذاکره کردم، دو دور قبل از جنگ و یک دور بعد از جنگ. این مذاکره هم با اجازه و هماهنگی بود. در بُن سیاست “طالبان خوب” بود که امروز به آن گرفتار شدیم. در مذاکرات عراق بحث “بعث منهای صدام” بود که توانستیم از آن جلوگیری کنیم، در بُن هم توانستیم از طالبان خوب جلوگیری کنیم.  در تمام این مذاکرات کلمه به کلمه مذاکراتی که با آمریکایی‌ها داشتم را با شهید سلیمانی هماهنگ می‌کردم. شهید سلیمانی پیش از ارسال گزارش مذاکرات بُن و عراق به محضر رهبری، متن ارسالی را از روی کامپیوتر من می‌خواند.

کارشکنی عربستانی ها در مذاکرات برجام

عربستان و اسرائیل مخالف برجام بودند. سعودی‌ها به امریکایی‌ها قول دادند قیمت نفت را پایین می‌آورند تا برجام را بهم بزنند. قیمت نفت را پایین آوردند اما تاثیری در توافق ما نداشت.

برجام یک زنجیری از پای ما باز کرد. قرار نبود دویدن به ما یاد بدهد. سعودی‌ها در بانک‌ها و شرکت‌ها سهام خریدند و حضور دارند. برجام قرار نبود ما را وارد بازارهای جهانی کند.

برجام امیدی در مردم ایجاد کرد اما صداوسیما این امید را در مردم از بین برد. در دوران دولت ما کی امید را از بین برد؟ گاندو کوچکترین و پر هزینه‌ترین آن‌ها بود.

در دی‌ماه سال ۹۴، دوران عزاداری عربستان بود‌. عربستان در دنیا منزوی بود. غرب علاقه‌ای به محمد بن سلمان نداشت و فکر می‌کردند بن‌نایف ولیعهد می‌شود اما آماده همکاری با بن سلمان نیز بود‌. سعودی در اوج انزوا بود و ما در جبهه حمله بودیم.

شیخ نمر و ۴۰ نفر را همزمان گردن زدند و فضای تندی علیه آن‌ها ایجاد شد‌. حمله به سفارت سعودی باعث شد در یک شب به کشور مظلوم تبدیل شد و یک ائتلاف ضد ایرانی تشکیل داد. این یک فرصت طلایی برای آن‌ها بود.

حتی آقای جلیلی هم مخالف حمله به سفارت بود و رهبری آن را محکوم کرد. چرا این اتفاق افتاد؟ من به جد معتقدم اگر این اتفاق نمی‌افتاد روابطمان را به راحتی با عربستان عادی سازی می‌کردیم. من به شدت از برقراری رابطه با چشم باز با عربستان استقبال می‌کنم.

آن‌هایی که می‌گویند من فقط به غرب نگاه داشتم باید بدانند که من اولین مقاله خود را در شرق‌الاوسط نوشتم. بیشترین سفرها را به ترکیه و عراق داشتم.

از ۸۵ میلیارد دلار تقاضای سرمایه گذاری فقط ۲ میلیارد دلار جذب شد

منافع اقتصادی در خیلی از تصمیمات وجود دارد اما مشکلات ادراکی مهم‌تر است‌. سیاست علم شدنی‌ هاست و ما اگر به دنبال روابط اقتصادی بودیم باید تحریم‌‌های اولیه را بر می‌داشتیم که خارج از اختیار رئیس جمهور بود و باید در کنگره مطرح می‌شد.

ما نمی‌توانیم برجامی تصویب کنیم که تحریم‌های اولیه را از بین ببرد چون در اختبار کنگره‌ای بود که طرفدار نتانیاهو بود بنابراین به دنبال برداشتن تحریم‌های ثانویه بودیم.

من و آقای کری می‌فهمیدیم اگر آمریکا منافع اقتصادی نداشته باشد برجام پایدار نمی‌ماند. بنابراین تصمیم گرفتیم شرکت‌های هواپیمایی در تامین هواپیمای ایران حضور داشته باشند. اما فضای داخلی علیه هواپیما بود و دولت پولی برای خرید هواپیما نداشت.

کری گفت که بندی به برجام اضافه شود تا شعب خارجی شرکت‌های امریکایی بتوانند در ایران حضور داشته باشند تا حیات اقتصادی آن‌ها تامین شود.

۸۵ میلیارد دلار درخواست سرمایه‌گذاری در ایران داشتیم که با ۱۳ میلیارد دلار موافقت و فقط ۲ میلیارد دلار جذب شد. ما در جذب سرمایه موفق نبودیم و سرمایه‌گذاران جز برای فروش محصولات مصرفی پا پیش نگذاشتند. رهبری مخالف بودند که کالاهای اساسی را از امریکا بخریم.

اگر حمایت مردم کم شود، قدرت کم‌تری در چانه‌زنی و سیاست خارجی داریم

 مهم‌ترین عامل بازدارندگی کشور، مردم هستند. در جنگ، تحریم و انتخابات حضور داشتند. همه جا مردم بزرگترین پشتوانه نظام هستند. ما نباید فراموش کنیم مهم‌ترین عامل فدرت ما مردم هستند.

بالاخره اینکه می‌گوییم مردم ولی نعمت ما هستند شعار نیست. هرچه حضور مردم گسترده‌تر باشد کشور قدرت بیشتری دارد.

هیچ عاملی به اندازه حمایت مردم در حوزه مذاکره کننده قدرت نمی‌آفریند. اگر حمایت کم شود قدرت کم‌تری در چانه‌زنی داریم.

اخبار برگزیدهسیاسی