چرا قیمت دلار دوباره به کانال ۵۰ هزار تومانی بازگشت؟

به گزارش جهان صنعت نیوز، نوسان قیمت دلار طی چند هفته گذشته افزایش یافته است. هر چند در مقایسه با هفته‌های ابتدایی سال و زمستان سال گذشته، نوسان بازار ارز با کاهش محسوسی همراه بوده،‌ اما بر خلاف انتظار سیاستگذاران، دلار دوباره چند روزی است که به کانال ۵۰ هزار تومانی بازگشته است.

این در حالی است که در زمان کاهش قیمت دلار به کانال ۴۰ هزار تومانی،‌ سیاستگذاران تاکید می‌کردند که با اقدامات و سیاست‌های اقتصادی دولت،‌ این کاهش قیمت در بازار ارز ادامه‌دار خواهد بود.

اما دلیل این نوسان قیمت دلار چیست؟ آیا همانگونه که سیاستگذاران بیان می‌کنند با توجه به اصلاحات اقتصادی،‌ روند بازار ارز نزولی خواهد بود و بازگشت به کانال ۵۰ هزار تومان موقتی است؟

کارشناسان به طور کلی دو عامل «متغیرها‌ی پولی» و «انتظارات تورمی» را ریشه های اصلی نوسانات نرخ ارز معرفی می کنند.

قیمت دلار و انتظارات تورمی

 برخی کارشناسان معتقدند روند کاهشی قیمت دلار در چند هفته گذشته، ناشی از اخبار سیاسی مثبت بوده است تا سیاست‌های اقتصادی. اظهارنظرهای مثبت در خصوص مذاکرات هسته‌ای، آزاد‌سازی منابع بلوکه‌شده ایران و بهبود روابط ایران و عربستان سیگنال‌هایی بودند که فضای ملتهب سیاسی ایران را تا حدودی آرام کرد.

در این شرایط با تعدیل انتظارات منفی، قیمت ارز نیز روند نزولی در پیش گرفت. در واقع انتظارات فعالان بازار ارز را می توان عامل برونزای موثر بر قیمت ارز محسوب کرد که تحت تاثیر اخبار و اتفاقات سیاسی و اقتصادی در کوتاه مدت تغییر کرده و بر نوسانات نرخ ارز تاثیر می گذارد. 

قیمت دلار و متغیرهای پولی

اما عامل بنیادی موثر بر قیمت دلار را می‌توان رشد نقدینگی دانست. در حقیقت رشد نقدینگی متغیر کلیدی و شاخصی از شرایط کلی اقتصاد ایران است.هرگاه رشد نقدینگی بیشتر از رشد بخش حقیقی اقتصاد باشد، تفاوت این دو، منجر به ایجاد تورم می‌شود. با افزایش تورم، قیمت ارز نیز افزایش پیدا می‌کند. در واقع رشد نقدینگی به عنوان متغیر درون زای موثر بر نرخ دلار شناخته می شود.

در دهه‌ گذشته رشد افسار گسیخته نقدینگی و نامتناسب با رشد اقتصادی، به دلیل کسری بودجه دولت و ناترازی بانک‌ها، منجر به تورم‌های بالا و کاهش ارزش پول ملی شده است. در نتیجه چنین وضعیتی دلار نیز با جهش های بی سابقه‌ای روبرو شده است.

در چنین شرایطی، اقدامات بانک مرکزی به عنوان نهاد سیاست‌گذار پولی، طی یک‌سال گذشته معطوف بر کنترل و کاهش خلق نقدینگی و مهار تورم بوده است.

بر اساس آخرین آمارهای بانک مرکزی، رشد نقطه به نقطه نقدینگی در پایان خرداد ماه امسال به ۲۹ درصد کاهش پیدا کرده است. رقمی که هر چند همچنان بالاتر از میانگین بلندمدت قرار دارد اما نسبت به سال‌های گذشته با کاهش چشم‌گیری همراه بوده‌است.

در این شرایط به پرسش ابتدایی باز می‌گردیم، اما آیا کاهش نرخ ارز در روزهای اخیر در نتیجه‌ سیاست‌های ضدتورمی بانک مرکزی بوده است و بازگشت دلار به کانال ۵۰ هزار تومان موقتی است؟

انتظارات، کوتاه مدت و نقدینگی، بلندمدت

با بررسی وابستگی بین متغیرهای نقدینگی و قیمت دلار در می‌یابیم که در بلندمدت همبستگی مثبت بین رشد نقدینگی و نرخ ارز وجود دارد. به بیان دیگر،‌ عامل کلیدی تعیین کننده قیمت دلار در بلندمدت،‌ رشد نقدینگی مازاد بر رشد اقتصادی است.

اما باید توجه داشت که در کوتاه مدت عوامل دیگری، نوسانات قیمت دلار را شکل می‌دهند. به بیان دقیق‌تر،‌ متغیرهای اقتصادی و به طور مشخص رشد نقدینگی، مسیر قیمت دلار را در بلندمدت تعیین می‌کند اما نحوه رسیدن به این مسیر بلندمدت و نوسانات کوتاه مدت تحت تاثیر عواملی همچون انتظارات قرار دارد.

بنابراین به نظر می‌رسد از آنجایی که تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی مانند رشد نقدینگی با تاخیر و در بلندمدت در قیمت ارز نمایان می‌شود، با وجود در پیش گرفتن روند اصلاح متغیرهای اقتصادی و به طور مشخص رشد نقدینگی توسط بانک مرکزی، کاهش اخیر قیمت دلار تحت تاثیر کاهش تنش‌های سیاسی و در نتیجه کاهش انتظارات تورمی بوده است. در صورت ادامه‌دار شدن روند اصلاح و کاهش رشد نقدینگی می توان انتظار داشت که قیمت دلار در بلندمدت به ثبات نسبی برسد.

در چنین چارچوبی بازگشت قیمت دلار به کانال ۵۰ هزار تومان نیز قابل توجیه است؛ به طور مشخص طی یک هفته گذشته،‌ اخبار منفی سیاسی نسبت به اخبار مثبت،‌ وزن بیش‌تری پیدا کرده است. از کنار گذاشتن رابرت مالی از تیم سیاست خارجی آمریکا تا بیانیه‌های مشترک آمریکا و اروپا علیه برنامه هسته‌ای سیگنال‌های منفی بودند که به بازار ارز و قیمت دلار را تحت تاثیر قرار داد.

بنابراین نه کاهش قیمت دلار به کانال ۴۰ هزار تومان ریشه در سیاست‌های اقتصادی دارد و نه بازگشت آن به کانال ۵۰ هزار تومان. در شرایط کنونی فعلا افسار دلار در دستان اخبار سیاسی. اما نکته مهم این است که اصلاحات اقتصادی و کنترل تورم و رشد نقدینگی زمین فرود احتمالی دلار را مشخص می‌کند. هر چه سیاستگذار بتوان در کنترل تورم و رشد نقدینگی موفق عمل کند، کاهش ارتفاع قیمت دلار در صورت  شدیدتر خواهد بود.

اخبار برگزیدهاقتصاد کلان