در پشت پرده مذاکرات هسته‌ای چه می‌گذرد؟
توافق نانوشته میان تهران و واشنگتن و تفاهم روزها و هفته‌های گذشته ایران و آمریکا بر سر تبادل زندانیان و آزادسازی دلارهای بلوکه‌شده ایران، در روزهای گذشته با کلیدواژه «مدیریت تنش»، بار دیگر امید به رفع تحریم‌ها و خروج از بن‌بست مذاکرات هسته‌ای را زنده کرد.
به گزارش جهان صنعت نیوز، با این همه کماکان هر‌از‌گاهی موضع‌گیری برخی مقام‌های ایرانی و آمریکایی، موجب نگرانی در این رابطه می‌شود. چنانکه انتشار ادعای تازه معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا درخصوص بخشی از فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی، به چنین نگرانی‌هایی دامن زد. برخی منابع خبری به نقل از ودانت پاتل از ادعای این دیپلمات آمریکایی پرده برداشتند و اهداف برنامه هسته‌ای ایران را «غیرصلح‌آمیز» توصیف کردند.
ودانت پاتل که در یک نشست خبری به پرسشی درباره گزارش محرمانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حول ذخایر اورانیوم غنی‌شده تا خلوص ۶۰ درصد در ایران پاسخ می‌گفت، در بخشی از سخنانش مدعی شد: «آن گزارش‌های مطبوعاتی را در مورد میزان انباشت اورانیوم ۶۰ درصد غنی‌شده ایران دیده‌ایم، اما قرار نیست درباره گزارش آژانس که هنوز علنی نشده اظهارنظر کنیم.»
او در ادامه گفت: «همان‌طور که قبلا به صراحت گفته‌ایم، تولید اورانیوم غنی‌شده تا خلوص ۶۰ درصد در ایران، هیچ هدف صلح‌آمیز معتبری ندارد. هیچ کشور دیگری در جهان امروز از اورانیوم با غنای ۶۰ درصد برای اهداف مسالمت‌آمیز استفاده نمی‌کند.»
توقیف محموله نفت ایران توسط آمریکا
این تنها خبر نگران‌کننده در این راستا نبود، چراکه دیروز همزمان با انتشار سخنان معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا برخی منابع خبری اعلام کردند که آمریکا رسما توقیف محموله نفت خام چند میلیون دلاری ایران را تایید کرده است.
آن‌طور که الجزیره در گزارشی در این رابطه آورده، «ایالات‌متحده اذعان کرده که محموله‌ای حاوی نزدیک به یک میلیون بشکه نفت ایران را در اوایل سال جاری توقیف کرده است؛ اقدامی که به تنش‌ها در خلیج فارس دامن زده است».
همزمان وزارت دادگستری آمریکا نیز در بیانیه‌ای بی‌اساس مدعی شد: «این اولین قطعنامه جنایی در تاریخ است که شرکتی با تسهیل فروش و حمل و نقل غیرقانونی نفت ایران آن را نقض کرده و با توقیف موفقیت‌آمیز بیش از ۹۸۰ هزار بشکه نفت خام قاچاق همراه شده است.»
خبرهای مثبت از توافق در میان اخبار منفی
همزمان با انتشار این اخبار، ان‌بی‌سی نیوز در گزارشی به برخی نکات مثبت در راستای تفاهم اخیر پرداخت و با اشاره به تحولاتی از آتش‌بس موقت تهران و واشنگتن در سوریه و عراق تا کاهش سرعت ایران در غنی‌سازی اورانیوم ۶۰ درصدی، از «تنش‌زدایی میان ایران و آمریکا» گزارش داد. هرچند بنابر گزارش این شبکه خبری آمریکایی نیز این «تنش‌زدایی»، «محدود» و «شکننده» ارزیابی شده است.
ان‌بی‌سی نیوز در گزارشی در این باره نوشت: «نشانه‌های بسیاری وجود دارد مبنی بر اینکه هم ایران و هم ایالات‌متحده در هفته‌ها و ماه‌های اخیر گام‌هایی برای کاهش تنش برداشته‌اند، اگرچه این پروسه را می‌توان آزمایشی خواند و شاکله توافق برای این تنش‌زدایی می‌تواند به راحتی فرو بریزد.»
بنابر این گزارش، «مقامات غربی و تحلیلگران منطقه‌ای به کاهش اندک سرعت ایران در غنی‌سازی اورانیوم ۶۰ درصد، کاهش حملات گروه‌های مورد حمایت ایران به نیروهای آمریکایی در عراق و سوریه، افزایش صادرات نفت ایران و توافق مبادله زندانیان که به نظر می‌رسد نزدیک به اتمام است، اشاره می‌کنند.»
این در حالی است که اریک بروئر مقام سابق اطلاعاتی ایالات‌متحده که در زمینه منع اشاعه هسته‌ای کار می‌کند در این باره می‌گوید: «به نظر می‌رسد تنش‌زدایی محدود و آزمایشی میان دو کشور در جریان است، اما دلایل و محرک‌های بسیاری وجود دارد که می‌تواند این روند را تخریب کند و ناتمام بگذارد. آینده این پروسه مشخص نیست.»
توافق نانوشته
دو منبع آگاه به این موضوع به شرط محفوظ ماندن اسامی به ان‌بی‌سی نیوز گفته‌اند: «گرم شدن نسبی روابط هرچند محدود و شکننده است، نتیجه تفاهم بین دو دولت برای اجتناب از بحران در ماه‌های آینده طراحی شده است، در حالی که درها را برای مذاکرات احتمالی بر سر برنامه هسته‌ای ایران باز نگه می‌دارد.»
این رسانه آمریکایی همچنین با طرح این پرسش که «فایده این سیاست موقت برای ایالات‌متحده چیست؟!» توضیح داده که «برای کاخ سفید، چنین ترتیباتی زمان می‌خرد و از رویارویی احتمالی تهران و واشنگتن در طول مبارزات انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ جلوگیری می‌کند. برای تهران این توافق موقت، فرصتی برای تنفس موقت از تحریم‌های گسترده‌تر آمریکا و تمرکز بر مشکلات داخلی خود فراهم می‌کند.»
بنابر این گزارش، «مقامات ایالات‌متحده بارها تاکید کرده‌اند که هیچ «معامله»ای بین تهران و واشنگتن وجود ندارد. هرگونه توافق رسمی منجر به الزام اجرای قانون ایالات‌متحده می‌شود که کنگره را ملزم به تصویب هرگونه توافق جدید با ایران می‌کند.»
این در حالی است که بنابر گزارش اخیر ان‌بی‌سی نیوز، یکی از نشانه‌های کاهش تنش بین ایران و ایالات‌متحده، «کاهش تبادل آتش میان نیروهای آمریکایی و نیروهای مورد حمایت ایران در عراق و سوریه» است که در گذشته دولت بایدن را به انجام حملات هوایی واداشت.
همزمان این شبکه خبری نوشت: «در مورد برنامه هسته‌ای ایران، تهران تصمیم گرفته که کار غنی‌سازی ۶۰ درصد خود را اندکی کم کند، اگرچه ذخایر مواد شکاف‌پذیر هسته‌ای آن همچنان در حال افزایش است. به گفته دو منبع آگاه با گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران سرعت غنی‌سازی اورانیوم خود را تا خلوص ۶۰ درصد تنها یک قدم با عیار ۹۰ درصدی مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای فاصله دارد، کاهش داده است. کارشناسان معتقدند این اقدام به عنوان یک سیگنال سیاسی عمل می‌کند، اما نشان‌دهنده هیچ پیشرفتی در جهت محدود کردن پتانسیل ایران برای ساخت بمب اتمی نیست. ایران اکنون اورانیوم با درجه نزدیک به تسلیحات کافی برای ساخت حداقل سه سلاح هسته‌ای و یک انبار اورانیوم غنی‌شده با ۲۰ درصد برای توسعه بیشتر توانمندی خود دارد.»
هنری روم، از موسسه واشنگتن نیز در این رابطه می‌گوید: «تحول رخ داده در غنی‌سازی ایران از حیث خطر هسته‌ای چیز زیادی را تغییر نمی‌دهد. ایران در یک حوزه از سرعت کار کاسته، اما می‌تواند این کاهش را در حوزه‌های دیگر جبران کند و این نکته را باید در نظر داشت که هنوز تغییری در برنامه کلی فعالیت‌های هسته‌ای ایران صورت نگرفته است.»
مذاکرات هسته‌ای آغاز می‌شود؟
این در حالی است که به گفته کارشناسان، تبادل زندانیان و تنش‌زدایی آشکار بین دو کشور می‌تواند امکان تجدید مذاکرات هسته‌ای بین ایران و قدرت‌های جهانی را احتمالا در ماه جاری یا در اکتبر فراهم کند. به گفته کارشناسان نه تهران و نه واشنگتن آمادگی ندارند با انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در نوامبر ۲۰۲۴ وارد مذاکرات اساسی شوند، اما دو‌طرف ممکن است بتوانند در مورد خطوط بالقوه یک توافق در آینده بحث کنند.
تلاش‌ها برای احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵، معروف به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، سال گذشته پس از ماه‌ها مذاکره با شکست مواجه شد. کندی اخیر ایران در کار غنی‌سازی گام نسبتا مثبتی است، اما دولت جو بایدن باید در مذاکرات آینده با ایران برای نظارت و بازرسی‌های بیشتر توسط آژانس انرژی اتمی سازمان ملل متحد بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران فشار بیاورد تا مطمئن شود جامعه بین‌المللی تصویر روشنی از فعالیت‌های هسته‌ای تهران دارد.
اخبار برگزیدهسیاسیلینک کوتاه :