بازار داغ رویا فروشی به متقاضیان مهاجرت

هما میرزایی- جهان صنعت نیوز،  پدیده مهاجرت همواره در طول تاریخ یکی از دغدغه‌های بشر بوده است. مطالعات تاریخی نشان می‌دهد که مهاجرت انسان‌های پیشامدرن در حدود یک میلیون و هفتصد و پنجاه هزار سال پیش با حرکت از آفریقا به اوراسیا آغاز شده است.

مهاجرت، چه به صورت داوطلبانه و چه از روی اجبار، می تواند به دلایل مختلف از جمله مسائل اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، و زیست محیطی رخ دهد. بسیاری از افراد به دلیل اختناق سیاسی، بحران‌های اقتصادی، نبود شغل مناسب، فشارهای قومیتی و یا کمبودهای فرهنگی در کشور زادگاه خود رنج سفر را به جان خریده و زندگی جدیدی را در کشور مقصد بنا می‌نهند.

از سوی دیگر وجود عوامل جذب کننده همچون آزادی‌های سیاسی و اجتماعی، فرصت های شغلی و تحصیلی بهتر، و استانداردهای زندگی بالاتر در کشورهای پیشرفته باعث افزایش انگیزه مهاجرت به ویژه در نسل جوان می‌شود.

مهاجرت در دو دهه اخیر به ویژه در منطقه خاورمیانه به دلیل افزایش تنش‌های سیاسی و اجتماعی و بحرانی‌تر شدن هر چه بیشترشرایط اقتصادی رشد روزافزونی داشته است.

ایران و مهاجرت؛ دو واژه‌ مترادف

بر اساس آمارهای رصدخانه مهاجرت، ایران جزو کشورهایی است که بالاترین نرخ مهاجرفرستی را دارند. مشاهدات میدانی نشان می‌دهد محبوب‌ترین مقاصد مهاجرتی ایرانیان امارات متحده عربی، آمریکا، کانادا، آلمان و ترکیه است.

نکته قابل توجه در این آمار حضور کشورهای همسایه همچون ترکیه در این لیست است که علی‌رغم خفقان سیاسی، نرخ دستمزد پایین و  وضعیت ناپایدار اقتصادی همچنان یکی از مقاصد مهاجرتی ایرانیان است.

کانادا؛ کشور رویایی مهاجران ایرانی!

یکی دیگر از مقاصد مهاجرتی که این روزها در میان جوانان ایرانی محبوبیت بسیاری پیدا کرده است، کشور کاناداست که به خاطر وجود شاخص کیفیت زندگی بالا پذیرای تعداد زیادی مهاجر از سراسر دنیاست. وجود دانشگاه‌هایی که در رتبه بندی جهانی دارای رنکینگ بالایی هستند و نیز امکان پیدا کردن شغل مرتبط با دستمزد مناسب پس از اتمام تحصیل، انگیزه بالایی برای مهاجرت به این کشور در جوانان ایرانی که با مشکل جدی اشتغال رو به رو هستند، ایجاد کرده است.

اکثر فارغ‌التحصیلان پس از اتمام دوره تحصیلی خود تمایلی به بازگشت به ایران نداشته و این موضوع ایران را با مشکل کمبود نیروی متخصص رو‌به‌رو کرده و مانعی بزرگ برای پیشرفت اقتصادی و فرهنگی ایران ایجاد کرده است.

از سوی دیگر فارغ‌التحصیلان رشته‌های تخصصی و مورد نیاز در داخل همچون پزشکی و پرستاری نیز این روزها در ابتدای صف مهاجرت قرار گرفته‌اند که این خود زنگ خطر بزرگی را برای آینده ایران به صدا در آورده است.

بازار داغ دفاتر مهاجرتی

اما در شرایطی که درخواست برای مهاجرت در یکی از بالاترین نرخ‌های خود در چند سال اخیر قرار دارد، آژانس‌های مسافرتی و دفاتر وکالتی مهاجرت بیشترین سود را می‌برند.

در ابتدای امر به نظر می‌رسد وکلای مهاجرتی با توجه به تخصص و آگاهی خود از قوانین مهاجرتی می‌توانند به افراد متقاضی ویزا کمک کنند اما در این بین تعداد افرادی که به کلاه‌برداری از متقاضیان می‌پردازند نیز افزایش می‌یابد.

رشد قارچ گونه موسسات مهاجرتی

موسسات مهاجرتی غیر معتبر و گاه جعلی که در سال‌های اخیر رشدی قارچ گونه داشته‌اند، با سو استفاده از اشتیاق مردم، به ویژه نسل جوان برای مهاجرت و با وعده‌های دروغین و با ارائه مدارک جعلی مبالغ هنگفتی به جیب زده و متقاضی را در نیمه راه به حال خود رها می‌کنند.

یکی از روش‌های جدید و جالب توجه کلاه برداری این شرکت‌ها بدین صورت است که موسسه مهاجرتی با وعده اخذ ویزای تضمینی مشتری را جذب کرده و به او تضمین می‌دهد که در‌صورت رد شدن درخواست ویزا توسط سفارت مربوطه، کل مبلغ دریافتی را به مشتری بازمی‌گرداند. اما شرکت مزبور می‌داند که درخواست متقاضی برای دریافت ویزا رد خواهد شد. پس برای مدت زمانی طولانی با پول مشتری سرمایه‌گذاری کرده و سود آن را دریافت می‌کند؛ سپس،‌ بعد از ریجکت شدن مشتری بخت برگشته پول او را باز گردانده و سود آن را نزد خود نگه می‌دارد.

در این بین، فرد متقاضی مهاجرت هزینه‌های مادی و معنوی بسیاری را متحمل می‌شود که در نهایت نتیجه دلخواه را در پی نداشته و او را به ورطه افسردگی می‌کشاند.

چگونه از موسسات مهاجرتی شکایت کنیم؟

برای شکایت از موسسه غیر مجاز، متقاضی مهاجرت می‌تواند به دادسرای جرائم رایانه‌ای و دادسرای امور بین‌الملل به عنوان دو مرجع قضایی مورد تایید مراجعه کرده و شکایت حقوقی و یا کیفری خود را ثبت کند. حتی در صورتی‌که شکایت فرد به نتیجه برسد، او متحمل استهلاک روحی، جسمی و مالی بسیاری شده و این مساله‌ایست که باید مورد توجه مسوولین و تصمیم‌گیران امر قرار بگیرد. زیرا هدر رفت نیرو و انگیزه نسل جوان به راحتی قابل جبران نخواهد بود و در طولانی مدت هزینه‌های گزافی را به کشور تحمیل خواهد کرد.

مهاجرت بدون پول و سرمایه!

یکی دیگر از روش‌های مورد استفاده این موسسات برای خالی کردن جیب متقاضی مشتاق به مهاجرت، وعده مهاجرت بدون نیاز به پول و سرمایه است که در شرایط اقصادی اخیر و به خصوص برای افراد با سطح درآمد پایین می‌تواند بسیار وسوسه کننده باشد.

این در حالی است که هر روش مهاجرتی اعم از تحصیلی و یا کاری نیازمند بودجه نسبتا زیادی است که تهیه این رقم با توجه به ارزش پایین ریال در مقابل ارزهایی همچون دلار و یورو کاری دشوار خواهد بود. برخی موسسات و وکلای غیر رسمی با سو استفاده از اطلاعات ناقص و سردرگمی افراد در پروسه اخذ ویزا و نیز با وعده‌های گمراه کننده اعتماد متقاضی را جلب کرده و در مراحل بعدی ارقام کلانی را تحت عناوین مختلف همچون ترجمه مدارک، اخذ دعوت‌نامه، گرفتن وقت سفارت و… از مشتری به جیب می‌زنند.

چرا مهاجرت؟

 در این بازار داغ که تشخیص اطلاعات درست و غلط از یکدیگر به امری تقریبا غیر ممکن تبدیل شده است، بررسی علل و عوامل مهاجرت ایرانیان به کشورهای پیشرفته از منظر تفکیک جنسیتی نیز نتایج جالب توجهی به دنبال دارد. از آنجایی‌که بیشترین آمار مهاجرت مربوط به دانشجویان و فارغ‌التحصیلان است و زنان بیشترین سهم را در این آمار دارند، می‌توان نتیجه گرفت که مهاجرت زنان در سال‌های اخیر افزایش چشمگیری داشته است. اگر این‌طور در نظر بگیریم که مردان اغلب با انگیزه‌های اقتصادی اقدام به مهاجرت می‌کنند، برای زنان این دلایل بیشتر رنگ و بوی اجتماعی و فرهنگی دارند. برای بسیاری از زنان مهاجرت علاوه بر ایجاد فرصت‌های تحصیلی و شغلی بیشتر، فرصتی است برای دستیابی به حقوق نادیده انگاشته انسانی و اجتماعی. زنان و دختران جوان در بسیاری از موارد برای رهایی از تابوهای اجتماعی و هنجارهای جنسیتی موجود در جوامع سنتی قدم در راه مهاجرت گذاشته و سعی می‌کنند کشورهایی را به عنوان مقصد انتخاب کنند که از استانداردهای بالاتری در زمینه آزادی‌های اجتماعی برخوردارند.

در این بین، زنانی که به دلایل مختلف از جمله مخالفت خانواده و همسر اقدام به مهاجرت غیر قانونی می‌کنند، با ورود به اقامتگاه‌ها و بازداشتگاه‌های مهاجرتی بیش از همه مورد بهره‌کشی و سوءاستفاده قرار می‌گیرند. 

در مجموع، مهاجرت نخبگان و متخصصان هزینه‌های مادی و معنوی گزافی برای جامعه ایران در پی خواهد داشت. موج مهاجرت پزشکان، کار آفرینان و فعالین اقتصادی که در پی نابسامانی‌های روزافزون اقتصادی به وجود آمده، از این منظر نگران کننده است که این افراد ترجیح می‌دهند انرژی و تخصص خود را در کشورهای پیشرفته که اقتصادی با ثبات‌تر و محیطی پذیراتر دارند، صرف کنند. به منظور حفظ سرمایه انسانی کشور و همچنین ایجاد انگیزه برای بازگشت مهاجرین متخصص، دولت نیازمند تصمیم‌گیری‌های کلان در هر دو حوزه اقتصادی و اجتماعی است. اتفاقی که با توجه به شرایط کنونی نمی‌توان در چشم‌انداز کوتاه مدت به عملی شدن آن امید چندانی داشت.

اجتماعی و فرهنگیاخبار برگزیده