کو گوش شنوا؟

جهان صنعت نیوز:   با این قطعنامه جدید در حقیقت ایران و شرایط آن وارد فضا و موقعیت جدیدی شد در نتیجه اینکه ما بگوییم می خواهیم به آن شرایط برگردیم درست نیست. آن شرایط یعنی توافق بین المللی که با مشارکت همه کشورها انجام شد  یعنی شش قطعنامه ای که همه اعضای شورای امنیت توافق کردند و قطع نامه های ذیل فصل هفتم را به تصویب رساندند که تحریم اقتصادی اتفاق بیفتد که خب می توانست از ماده ۴۱ عبور و به ماده ۴۲ برسد و شرایط مشارکت همه کشورهای دنیا برجنگ علیه ایران را ایجاد کند ولی این فصل گذشت.

یعنی با برجام ، این شرایط کنار گذاشته و شرایط جدیدی ایجاد شد طبق این شرایط همه کشورهای دنیا  موظف شدند که روابط شان را با ایران را به شکل عادی برسانند هم روابط تجاری هم اقتصادی و  بانکی و همه تحریم های اعمال شده منطبق برآن وضعیت و مطابق آنچه که ماده ۴۱ منشور می گفت ملغی و شرایط جدیدی ایجاد شد اما در این وضعیت ایالات متحده آمریکا به ریاست جمهوری اقای ترامپ از این معاهده و از این توافق خودش را جدا کرد و خارج شد پس یک کشور بود که نقض عهد کرد و پیمان را زیر پا گذاشت نه بقیه کشورها.

ایالات متحده علاوه براینکه خودش خارج شد فشار به دیگران اورد  تا آنها  هم  به نوعی خارج شوند و نقض عهد کنند در این رابطه روسیه و چین درکل نپذیرفتند اتحادیه اروپا هم نپذیرفت و اعلام کرد که به برجام وفادار می داند ولی این ادعای سیاسی اروپایی ها واقعیت بیرونی  به خودش نگرفت یعنی به تعهداتشان بخاطر فشار امریکا عمل نکردند ایران فرصتی بیش از یکسال را تحمل کرد وصبوری به خرج داد و با رفت و آمد از انها خواست اقدام عملی انجام دهند آنها امدند و مکانیزم ایسنتکس را طرح کردند و گفتند مطابق آن با شما همکاری خواهیم کرد اما تنها یک حساب خاص در قالب اینستکس باز کردند تا پول نفت ایران به ان حساب برود و ایران فقط بتواند دارو و غذا تهیه کند  طبیعتا ایران نپذیرفت ،مقامات تهران هم زیر بار این مسئله نرفتند و اعلام کردند که اولا  نباید محدود به پول نفت ایران شوید ثانیا خودتان باید شرایط خرید نفت ایران را تسهیل و توسعه دهید ثالثا اعتبارات خودتان را به این مکانیزم بیفزایید چهارم اینکه کشورهای دیگر هم غیر  از شما سه کشور به این مجموعه اضافه شود و دیگر اینکه  ما نیازمندی مان فقط دارو و غذا نیست بلکه به سایر کالاها هم بایدبتوانیم دسترسی داشته باشیم و در واقع جز معاملات باشد اما این شرایط را اروپایی نپذیرفتند و بازهم به  تعلل خود ادمه دادند ایران مجبور به اعمال نوعی  واکنش شد و گفت چون شما به تعهداتان عمل نمی کنید  دلیلی ندارد ما هم به تعهدات عمل کنیم لذا ایران در فاز اول بخشی از تعهدات خود را تعلیق کرد و در فاز دوم که الان هستیم بخشی دیگر از تعهداتش را کاهش داد اکنون نیز در آستانه فاز سوم هستیم این ها برای آن است که اروپا تحرکی از خود نشان دهد و به اعتبار قوانین بین المللی و قطعنامه ۲۲۳۱ و حیثیت بین المللی خودشان که امضا پای برجام گذاشتند تحرک جدی تری  از خود نشان دهند و هزینه های بی قانونی امریکا را تقبل کنند و بپردازند. چرا  اروپا باید نگران فشار امریکا باشد؟ انها هم باید از خود اعتبار و قدرتی داشته باشند و می توانند در برابر امریکا ایستادگی کنند ولی اینکه نمی خواهند و فقط منافع خودشان را می بینند این مسئله مورد اعتراض ایران است و لذا مقامات تهران از این مکانیزم استفاده می کنند که گام به گام آنها را به تحرک بیشتر وادار کنند .

باید تاکید داشت که ایران قصد خروج کامل از برجام ندارد اما قصد این را دارد که اروپا را به تحرک جدی وادار کند برخی از کشورهای اروپایی از جمله بریتانیا گام خود را درجهت همراهی بیشتر با امریکا برداشتند و تقابلش را دیدند وباید متوجه این باشند که هر نوع حرکت غلط انها می تواند شرایط منطقه را پرتنش و بحرانی کند و شرایط منطقه هم اگر بهم بریزد اینگونه نیست که دنیا در ارامش قرار بگیرد بلکه می تواند به اقتصاد و شرایط امنیتی دنیا لطمه وارد کند در این میان ایران صبوری و درایت دارد و سیاست خود را پیش می برد و برخی کشورهای عربی هم متوجه این ماجرا شدند و تغییر در رفتار خود ایجاد کردند از جمله امارات  که اخیرا هیاتی از انها به تهران آمده و بدنبال  ترمیم روابط خود با ایران هستند انها هم می دانند که هرگونه حرکت غلطی می تواند شرایط آنها را مورد مخاطره قرار دهد ایران امیدوار به این است که گوش شنوایی در دنیا ایجاد شود  و اروپا هم به تحرک خود شتاب بیشتری دهد تا شرایط ایران وارد فضای عادی تری قرار گیرد.

اما در خصوص حرکت های بعدی ایران باید تاکید داشت که تهران می تواند در مراحل بعدی نیز حرکات کوچکتری از تعلیق را انجام دهد. گام های جدیدی در برجام مورد تصور است که سیاستگذاران آنرا تعیین می کنند . اینکه ایران به دنیا واکنش نشان می دهد امر بدیعی و پذیرفته شده ای است و به نظر می آید اتحادیه اروپا را وارد فضای جدیدی می کند که می داند این منطقه نباید پرتنش باشد. نمونه این مورد اقدام ایران در خصوص توقیف نفتکش انگلیسی است که بعد از توقف کشتی ایرانی توسط بریتانیا انجام شد البته انچه اعلام شد این بود که حرکت تقابلی انجام ندادیم بلکه بخاطر تخلف کشتی بریتانیا توقیف شده اما ایران نشان داده که اگر لازم باشد حرکت تقابلی هم انجام خواهد داد که جدیت این امر را هم اروپا درک کرده و هم می توانیم بگوییم  ایالات متحده امریکا که خودش شروع کننده این حرکات بوده و با لجبازی ها جناح تندرو به این سیاست ها ادامه می دهند باید تاکید داشت که انها هم پذیرفتند که به این وضعیت نمی توانند با این سرعتی که شروع کرده اند ادامه دهند لذا حرکتشان کند شده چون چیزی در دست ندارد مگر اینکه دست به اقدام نظامی بزنند که آن هم برای همه طرف ها فاجعه امیز است.

سید جلال ساداتیان- کارشناس مسائل بین الملل