اختلاف طبقاتی در مدارس؛ چند می‌گیری با سوادم کنی؟
جهان صنعت نیوز – هما میرزایی؛ تا پیش از اینکه میرزا حسن رُشدیه، بنیانگذار مدارس نوین در ایران در سال ۱۳۰۵ اولین دبستان را در شهر تبریز افتتاح کند، آموزش کودکان فقط مختص به مسایل دینی و مذهبی بود که در مکتب‌خانه‌ها انجام می‌شد. رشدیه در مدارس نوینی که افتتاح کرد به آموزش خواندن و نوشتن به کودکان پرداخت و تحسین روشن‌فکران و تکفیر برخی افراد را که بیداری و آموزش را منافی منافع خود می‌دیدند، برانگیخت.
مخالفت قشر سنتی با مدارس جدید تا جایی پیش رفت که در یکی از حملات آنها به دبستانی در شهر تبریز کودکان بسیاری زخمی شده و یکی از این کودکان شهید راه علم‌آموزی شد.
از اولین مدارس ایران می‌توان به دارالفنون، تربیت، ارفع‌الدوله و رشدیه اشاره کرد.
مدارس غیر انتفاعی؛ امکانات از شیر مرغ تا جون آدمیزاد
آن‌چه که امروزه به عنوان مدرسه می‌شناسیم را می‌توان به دو دسته مدارس پولی و غیر پولی تقسیم کرد. مدارس عادی، نمونه دولتی، تیزهوشان و مدارس غیر انتفاعی زیرمجموعه‌های اصلی هستند. در این میان، مدارس عادی دولتی بر روی کاغذ به عنوان مدارس رایگان شناخته می‌شوند که با سرانه آموزشی دولتی گردانده می‌شوند. اما در عمل والدین دانش‌آموزان مبالغی را تحت عناوین مختلف مانند کمک‌های مردمی به این مدارس پرداخت می‌کنند.
اما در مدارس غیرانتفاعی مبلغی توسط آموزش و پرورش به عنوان شهریه اعلام می‌شود که این مبلغ با توجه به منطقه‌ای که مدرسه در آن قرار گرفته و امکانات آموزشی، خدماتی و رفاهی آن متغیر است. در میان مدارس غیرانتفاعی نیز طبقه‌بندی وجود دارد. برای مثال چندین مدرسه غیر انتفاعی “برند” در سطح شهر تهران وجود دارند که شهریه‌ای در حدود ۶۰ الی ۷۰ میلیون تومان برای یک سال تحصیلی دریافت می‌کنند. رقم ثبت‌نام در برخی مدارس دوزبانه لاکچری در منطقه یک تهران به بیش از ۱۰۰ میلیون تومان نیز می‌رسد. این مدارس برند اغلب در مناطق اعیان نشین تهران قرار دارند و نکته جالب توجه اینکه تا پیش از نیمه سال تحصیلی ظرفیت ثبت نام سال بعدشان پر می‌شود.
پر واضح است که در این نوع مدارس تمامی امکانات اعم از دبیر متخصص، زمین بازی، غذا و سرویس مناسب، آزمایشگاه مجهز و… در دسترس دانش‌آموزان است. در رستوران برخی از این مدارس برند منوی غذا وجود دارد و دانش‌آموزان می‌توانند غذای دلخواه خود را از میان لیستی از غذاهای ایرانی و خارجی انتخاب کنند. معلمان این مدارس باید علاوه بر تخصص درسی قابل قبول، با دقت مراقب رفتار و گفتار خود با دانش‌آموزان باشند، زیرا والدین به دلیل هزینه بالایی که پرداخت کرده‌اند انتظار توجه ویژه به فرزند خود را دارند. این انتظار بالا باعث به وجود آمدن پدیده‌ای جدید نیز شده است؛ نمراتی بالاتر از سطح واقعی دانش‌اموز برای بالاتر نشان دادن سطح علمی مدرسه.
مدارس دولتی؛ کلاس‌های شلوغ، معلمان بی‌انگیزه
اما در مدارس دولتی وضعیت کاملا متفاوت است؛ سرانه فضای آموزشی در مدارس دولتی با شرایط مطلوب فاصله زیادی دارد. کلاس‌های درس بر خلاف مدارس غیر انتفاعی مملو از دانش‌آموزان است و به همین دلیل امکان رسیدگی به تک تک آنها برای معلم فراهم نیست.
در این مدارس دولتی به طور میانگین حدود ۴۰ دانش‌آموز در هر کلاس درس حضور دارند. این رقم در مدارس غیر انتفاعی حدود ۲۰ نفر در هر کلاس درس است. معلمان این مدارس اغلب به دلیل حقوق ناچیز دریافتی در انتهای ماه انگیزه کافی برای بهبود کیفیت و روش تدریس ندارند. کلاس‌های تقویتی و برنامه‌های آموزشی تفریحی وجود ندارد و در اغلب آنها امکانات ورزشی در چند توپ والیبال و فوتبال خلاصه شده است. به دلیل ازدحام بیش از حد دانش‌آموزان در این مدارس و نبود نیروی خدماتی و آموزشی کافی، خشونت و اعمال مجرمانه نیز بیشتر است.
اگر پولدار نیستی دور پزشکی را خط بکش
نابرابری در شرایط اقتصادی به نابرابری در رقابت تحصیلی می‌انجامد. دانش‌آموزانی که از طبقات بالای جامعه هستند، از انواع امکانات و آموزش‌های لازم برای کسب رتبه بالا در کنکور و ورود به رشته‌های پر متقاضی هم‌چون پزشکی بهره‌مند هستند.
بنا بر گفته‌های دبیر ستاد علم و فناوری شورای عالی انقلاب فرهنگی “سه هزار نفر اول کنکور در همه رشته‌ها در سال ۹۹ را بررسی کردیم. مشاهده شد که ۸۰ درصد افراد برتر، از دهک ۸ و ۹ و ۱۰ جامعه هستند. ۸۶ درصد رتبه‌های برتر (تا رتبه سه هزار) رشته‌های پرطرفدار هم جزء سه دهک بالای جامعه هستند.”
این در حالی است که با افزایش شکاف طبقاتی بین مدارس شانس دانش‌آموزان مشغول به تحصیل در مدارس عادی دولتی با همان میزان تلاش و استعداد و هوش برای موفقیت تحصیلی و در نتیجه آن موفقیت شغلی روز‌به‌روز کمتر می‌شود. بنا بر آمارهای موجود، حدود ۸۰ درصد دانش‌آموزان در مدارس دولتی تحصیل می‌کنند که این بیانگر محرومیت درصد بالایی از کودکان و نوجوانان کشور از امکانات آموزشی است. امکانات تحصیلی و آموزشی که بنا بر قانون اساسی باید به طور رایگان و برابر در دسترس همه افراد جامعه باشد.
دانش‌آموز سرخورده تبدیل به شهروند ناراضی می‌شود
سرخوردگی ناشی از اختلاف طبقاتی که دانش‌آموز در دوران تحصیل خود با آن مواجه می‌شود، در دوران بزرگ‌سالی و پس از ورود به جامعه تحت عناوین مختلف مانند سرخوردگی شغلی و اجتماعی ادامه می‌یابد و روح او را به عنوان نیروی جوان جامعه خراش می‌دهد. تمامی این احساسات منفی ناشی از بی ارزش پنداشتن خود در مقابل قشر بهره‌مند نتایج فاجعه‌بار اجتماعی به دنبال دارد و باید توسط سیاست‌مداران و قانون‌گذاران جدی گرفته شود. والدین دانش‌آموزان با مقایسه شرایط تحصیل در مدارس دولتی و غیر انتفاعی به این نتیجه می‌رسند که باید هر چه بیشتر از قبل از خرج سالیانه خود کم کنند تا با ثبت نام فرزنشان در مدرسه غیر انتفاعی حداقل از آینده تحصیلی وی مطمین شوند. در شرایط اقتصادی ملتهب کنونی این هزینه اضافی فشار دوچندانی به خانواده‌ها وارد کرده و به ایجاد نارضایتی اقتصادی و اجتماعی دامن می‌زند. ظاهرا اصل ۳۰ قانون اساسی در این‌باره به نوشته‌ای بر روی کاغذ محدود مانده است: دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خودکفائی کشور به‌طور رایگان گسترش دهد.
اجتماعی و فرهنگیاخبار برگزیدهلینک کوتاه :