سیاسی بازی عربستان در جنگ غزه

به گزارش جهان صنعت نیوز، بن‌سلمان می‌بیند که اسرائیل در مخمصه افتاده در وضعیت چانه‌زنی پایین‌تری برای گفت‌وگوهای صلح قرار دارد و شاید ناگزیر شود شرط‌های عربستان را بپذیرد. عربستان در حالی که با ایران پیوند برقرار کرده است، اما این رقیب منطقه‌ای خود را نیز در وضعیت مبهمی می‌بیند. سرانجام اینکه آمریکا نیز زیر تیغ عربستان قرار دارد تا پیمان دفاعی مورد نظر عربستان را منعقد کند.

به گفته سه منبع، عربستان در تلاش برای تایید یک پیمان دفاعی با واشنگتن قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکاست و به جای هر تعهد الزام‌آور دیگری حاضر خواهد بود تعهد سیاسی تل‌آویو را برای ایجاد یک کشور فلسطینی بپذیرد.

عربستان از عادی سازی روابط با اسرائیل به دنبال چیست؟

ماه‌ها دیپلماسی تحت رهبری آمریکا برای متقاعد کردن عربستان به عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی برای اولین بار توسط ریاض در ماه اکتبر به دلیل خشم فزاینده اعراب از جنگ در غزه کنار گذاشته شد. دو منبع منطقه‌ای گفتند، اما ریاض به طور فزاینده‌ای مایل است امنیت خود را تقویت کند تا این پادشاهی بتواند برنامه بلندپروازانه خود را برای متحول کردن اقتصاد و جذب سرمایه‌گذاری عظیم خارجی به پیش ببرد.

مقامات سعودی برای ایجاد فضایی در مذاکرات درباره عادی‌سازی و بازگرداندن پیمان آمریکا به مسیر اصلی خود، به همتایان آمریکایی گفته‌اند که ریاض اصرار نمی‌کند تل‌آویو گام‌های مشخصی برای ایجاد کشور فلسطین بردارد و در عوض تعهد سیاسی این رژیم به راه‌حل دو دولتی و تشکیل یک کشور فلسطینی را می‌پذیرد.

دو منبع ارشد منطقه‌ای به رویترز گفتند چنین توافق بزرگ منطقه‌ای، که به طور گسترده حتی قبل از جنگ غزه به عنوان یک هدف طولانی تلقی می‌شد، همچنان با موانع سیاسی و دیپلماتیک متعددی روبه‌رو خواهد بود، از جمله عدم اطمینان در مورد چگونگی جنگ غزه.

پیمانی که به بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان، در ازای عادی‌سازی روابط، حفاظت نظامی می‌دهد، خاورمیانه را با متحد کردن دو دشمن دیرینه و پیوند دادن ریاض به واشنگتن در زمانی که چین در حال گسترش روابطش در منطقه است، تغییر می‌دهد.

یک توافق عادی‌سازی همچنین به جو بایدن، رییس‌جمهوری آمریکا، یک پیروزی دیپلماتیک در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری ۵ نوامبر خواهد داد.

یکی از منابع منطقه‌ای گفت، مقامات سعودی به طور خصوصی از واشنگتن خواسته‌اند تل‌آویو را برای پایان دادن به جنگ غزه و متعهد شدن به «افق سیاسی» برای تشکیل کشور فلسطین تحت فشار قرار دهد و گفته‌اند که ریاض پس از آن روابط را عادی می‌کند و به بازسازی غزه کمک می‌کند.

عبدالعزیز الساغر رییس اندیشکده مرکز تحقیقات خلیج‌فارس گفت: پیام پادشاهی به آمریکا این بوده است: ابتدا جنگ را متوقف کنید، اجازه کمک‌های بشردوستانه را بدهید و به راه‌حلی عادلانه و پایدار برای ساختن کشور فلسطینی متعهد شوید. بدون آن، عربستان کاری انجام نمی‌دهد.

با این حال، مشکل این است که بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی که بیشتر دوران سیاسی خود را در مخالفت با تشکیل دولت فلسطین گذرانده است، هرگونه درخواست آمریکا و اعراب برای تشکیل کشور فلسطین را پس از پایان جنگ غزه رد کرده است.

یکی از منابع بلندپایه منطقه‌ای که با تفکرات سعودی آشناست، گفت: عادی‌سازی واقعا -‌اگر نه از نظر قانونی، حداقل از نظر سیاسی- مستلزم تعهد اسرائیلی‌هاست مبنی بر اینکه آنها پذیرای راه‌حل دو دولتی هستند. اگر اسرائیل حمله نظامی خود به غزه را متوقف کند -‌یا حداقل آتش‌بس اعلام کند- ادامه توافق برای عربستان سعودی آسان‌تر می‌شود.

فشار ریاض به واشنگتن

فشار دیپلماتیک ریاض برای نهایی کردن توافق نظامی در حالی است که دموکرات‌های ایالات متحده هنوز در کاخ سفید هستند و سنا را کنترل می‌کنند، و همچنین نگرانی فزاینده در مورد نفوذ نظامی ایران در منطقه وجود دارد. در گذشته، بسیاری از قانونگذاران دموکرات در برابر چنین پیمان‌هایی مقاومت کرده و ریاض را به دلیل مداخله نظامی در یمن، حمایت از قیمت نفت و نقش آن در قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار سعودی در سال ۲۰۱۸ محکوم کرده‌اند.

منابع آشنا با تفکر سعودی گفتند، اما با توجه به اینکه بایدن مشتاق یک توافق است، اکنون ممکن است بهترین فرصت برای دستیابی به توافق از طریق کنگره باشد.

منابع منطقه‌ای گفته‌اند مقامات سعودی دقیقا مشخص نکرده‌اند که یک مسیر قابل قبول برای تشکیل یک کشور فلسطینی شامل چه مواردی است و به آنها آزادی عمل برای دستیابی به توافقی با اسرائیل که شامل هیچ حرکت الزام‌آور نیست، می‌دهد. همچنین هیچ تلاشی برای احیای سیاستی نشده که مدت‌ها توسط عربستان سعودی حمایت می‌شد و به اسرائیل پیشنهاد می‌کرد روابط عادی با کل جهان عرب را در ازای عقب‌نشینی از سرزمین‌های اشغال‌شده در جنگ ۱۹۶۷ داشته باشد.

ساغر از مرکز تحقیقات خلیج‌فارس گفت: با این حال، ریاض و دیگر دیپلمات‌های عرب به آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا و دیگر مقامات آمریکایی که از این کشور بازدید کرده‌اند، گفته‌اند بدون فشار ملموس و جدی آمریکا بر تل‌آویو، تشکیل کشور فلسطین محقق نمی‌شود. یک مقام ارشد وزارت امور خارجه گفت واشنگتن در حال ادامه مذاکرات با ریاض در مورد عناصر آمریکا و عربستان سعودی در توافق عادی‌سازی است- از جمله همکاری هسته‌ای و تضمین‌های امنیتی- اما همه چیز به این بستگی دارد که تل‌آویو در مسیری برای تشکیل کشور فلسطین و پایان دادن به جنگ در غزه قرار گیرد.

در ادامه این مطلب آمده است: سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید در پاسخ به سوالی درباره وضعیت عادی‌سازی گفت: تلاش‌های دیپلماتیک آمریکا در حال حاضر بر بحران فوری متمرکز شده است، اما ما متعهد به هدف بلندمدت ثبات، رفاه و خاورمیانه یکپارچه‌تر، از جمله از طریق عادی‌سازی و پیشبرد راه‌حل دو دولتی هستیم. قرار است بلینکن در روزهای آینده به منطقه بازگردد.

احتمال صفر

یک مقام ارشد صهیونیست که نخواست نامش فاش شود به رویترز گفت: به «احتمال صفر» نتانیاهو درباره تشکیل کشور فلسطین صحبت کند. البته این بدان معنا نیست که سعودی‌ها یا هیچ‌کس دیگری نمی‌توانند در مورد آن صحبت کنند. همان‌طور که اسرائیل به صراحت اعلام کرده، فلسطینی‌ها نمی‌توانند یک کشوری با ارتش داشته باشند، در این صورت حاکمیتی نخواهند داشت.

نتانیاهو ماه گذشته در بیانیه‌ای گفت که اسرائیل باید به هر ترتیبی در آینده قابل پیش‌بینی کنترل امنیتی تمام قلمرو غرب رود اردن را داشته باشد. این مقام گفت که مذاکرات عادی‌سازی منحصرا توسط نتانیاهو و وزیر امور استراتژیک، ران درمر، انجام می‌شود.

یک منبع آمریکایی گفت واشنگتن معتقد است تمایل شدید ریاض برای تضمین‌های دفاعی آمریکا به این معنی است که پادشاهی مایل است در مورد آنچه که به منزله تعهد تل‌آویو به مسیری برای تشکیل کشور فلسطین است، انعطاف نشان دهد. این منبع گفت که یک گام در این مسیر می‌تواند این باشد که نتانیاهو از مخالفت خود با ایفای نقش مهم تشکیلات خودگردان فلسطین در غزه پس از جنگ دست بردارد.

سوال این است که آیا ایالات متحده برای دستیابی به این هدف، جدی است و می‌تواند بر نتانیاهو فشار بیاورد. این منبع آمریکایی گفت که دولت بایدن معتقد است نتانیاهو مایل است چشم‌انداز عادی‌سازی با عربستان را زنده نگه دارد.

آمریکا و عربستان به دنبال توافق

یکی از منابع بلندپایه منطقه‌ای نزدیک به تفکر سعودی گفت: بایدن بسیار مشتاق توافق است. عربستان سعودی به شدت مشتاق توافق است. این دو طرف می‌دانند که زمان بسیار تنگ است و باید به زودی این کار را انجام دهند، اما اسرائیلی‌ها کار را دشوار می‌کنند.»

به گفته این فرد، اگر واشنگتن خواسته‌های ریاض را برای پیمان دفاعی و کمک به برنامه هسته‌ای عربستان برآورده کند و فرمول مصالحه قابل قبولی را از نتانیاهو به دست آورد، بن سلمان، ولیعهد سعودی ممکن است از این فرصت استفاده کند.

وی گفت: شکی نیست که جنگ غزه این روند را پیچیده و به تعویق انداخته است، اما هدف اصلی ریاض توافق دفاعی بود و هر چیز دیگری، چه عادی‌سازی با اسرائیل یا هر موضوع دیگری، اساسا ایجاد توافق بود.

منافع انرژی و امنیت، بایدن و دستیارانش را وادار کرد تا شراکت راهبردی ۸۰ساله آمریکا و عربستان را که براساس یک معادله ساده بنا شده بود، دوباره تنظیم کنند: تقاضای آمریکا برای نفت عربستان و تقاضای عربستان برای تسلیحات آمریکایی. اما ممکن است زمان برای دستیابی به یک معامله بزرگ کم باشد.

مقامات آمریکایی امیدوارند ضمانت‌های دفاعی آمریکا با عادی‌سازی روابط بتواند به جلب حمایت کنگره برای توافق با عربستان کمک کند. با این حال، برخی تحلیلگران می‌گویند، نتانیاهو ممکن است ترجیح دهد منتظر نتیجه انتخابات باشد، جایی که در آن دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری سابق، که روابط گرمی با تل‌آویو و ولیعهد سعودی داشت، به عنوان رقیب جمهوریخواه بایدن ترجیح داده شود.
به گفته تحلیلگران، به طور گسترده انتظار می‌رود که ریاست‌جمهوری دوم ترامپ از عادی‌سازی اسرائیل و عربستان حمایت کند، اگرچه مشخص نیست چگونه می‌تواند در تقویت روابط دفاعی آمریکا و عربستان عمل کند.

اخبار برگزیدهسیاسی