هر سال کمتر از پارسال!
نه بنر ها و کلیپ های تبلیغاتی کارساز بوده و نه حتی مشوق های پولی که فرزندآوری کنید، دولت از شما حمایت می کند؛ واقعیت روایت دیگری است که براساس آمارهای جدید مرکز آمار ایران، سیر نزولی فرزندآوری در بهار امسال نسبت به مدت مشابه 1401 با کاهش 5 هزار تولد، رقم خورده است.
به گزارش جهان صنعت نیوز، با اینکه مشوق‌های فرزندآوری از سوی دولت روز‌به‌روز بیشتر می‌شود، اما براساس آمارهای جدید مرکز آمار ایران، سیر نزولی فرزندآوری در بهار امسال نسبت به مدت مشابه ۱۴۰۱ با کاهش ۵ هزار تولد، رقم خورده است، بنابراین رکورد کمترین تعداد تولد ۱۳ سال اخیر در سال ۱۴۰۲ ثبت شده است.
براساس آمارهای سازمان ثبت‌واحوال کشور، در ۹ماهه نخست امسال تعداد متولدین کشور به ۷۹۸ هزار و ۵۵۳ نفر رسیده که ۴۱۴ هزار نفر از آنها پسر و حدود ۳۸۶ هزار نفر نیز دختر هستند. مقایسه تعداد متولدین ۹ماهه امسال با ۹ماهه دوره ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۲ نشان می‌دهد امسال کمترین تعداد تولد در کشور به ثبت رسیده است. این در حالی است که در ۹ماهه سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۷ تعداد متولدین کشور بیش از یک‌میلیون نفر بوده که تعداد فعلی متولدین حدود ۲۵۰ تا ۳۵۰ هزار نفر کمتر از آن دوره است.
مشوق‌های رنگارنگ فرزندآوری؛ از وام وام ازدواج تا معافیت سربازی
در حالی شاهد سیر نزولی فرزندآوری در ایران هستیم که نه‌تنها دولت مشوق‌های رنگارنگ زیادی نسبت به تعداد فرزندان از جمله اعطای وام، زمین، حواله خودرو، حتی معافیت از سربازی را در نظر گرفته، بلکه سراسر خیابان‌های شهر مملو از تبلیغات فرزندآوری است. اما اینطور که مشخص است دیگر این سیاست دولت جوابگو نیست و خانواده‌ها تصمیم خود را گرفته‌اند، چراکه با وعده‌های سرخرمن صحبت از وام ازدواج و خودرو و مسکن داده شود و قوانین خوبی هم مدون شود، اما در مرحله اجرا با چالش مواجه باشد، توصیه به فرزندآوری تأثیر چندانی نخواهد داشت. چون آنچه زوج‌های جوان با آن مواجه هستند خلاف این وعده‌ها را ثابت می‌کند. چراکه یک روز می‌گویند سامانه خراب است، روز دیگر سایت بسته است و روز بعد پرداخت وام تعطیل شده و در شرایطی که یک زوج جوان با هزاران مشکل و دریافت وام از چند بانک و صندوق‌های مختلف با کمک والدین توانسته‌اند برای خود سرپناهی بسازند تازه اول مشکلات آنها شروع می‌شود. چراکه ازیک طرف با اقساط کمرشکن وام‌ها و از سوی دیگر با تامین هزینه‌های گزاف زندگی مواجه هستند، لذا باید مسیر را برای آنان هموار کرد و موانع را برطرف ساخت تا زوج‌های جوان دغدغه فرزندآوری نداشته باشند.
مانع دیگری که بر سر راه فرزندآوری وجود دارد، این است که زوج‌هایی که نتوانند برای خود سرپناهی احداث کنند، به ناچار باید اجاره‌نشین باشند و به محض اینکه تعداد فرزند بیشتری داشته باشند، اغلب مردم از اجاره دادن منازل خود به خانواده‌های پرجمعیت که بیش از دو فرزند داشته باشند سر باز می‌زنند یا مبلغ اجاره را افزایش می‌دهند. لذا در چنین شرایطی چطور می‌توان انتظار فرزندآوری داشت.
دیگر اینکه یک زوج جوان که هردو کارمند هستند و یک یا دو فرزند خردسال دارند و در شهر هم هیچ مرکز نگهداری کودک نیست، طبیعی است که دیگر رغبتی به داشتنن فرزند بیشتر نخواهند داشت. البته اگر هم مرکزی باشد، هزینه‌های آن به قدری زیاد است که این روزها مهدکودک و گاها مدرسه نیز از اولویت خانواده‌ها خارج شده است. به هرحال برای تحقق فرزندآوری باید بسترها را فراهم کرد و مشوق‌های واقعی درنظر گرفت تا زوج‌های جوان نسبت به عواقب داشتن فرزند اعتماد و اطمینان داشته باشند و نگران چالش‌های پیش‌رو برای مسکن، تامین معیشت و هزینه‌های تحصیل و تربیت آنان نباشند. این در حالی است که این روزها نه‌تنها مشکلات اقتصادی بلکه معضلات اجتماعی و فرهنگی نیز منجر به عدم فرزندآوری در خانواده‌ها شده است. چه‌بسا برخی زوج‌ها ابتدا مهاجرت می‌کنند و بعد فرزندآوری، زیرا به عقیده آنها چشم‌انداز روشنی در ایران برای کودکان وجود ندارد.
گرانی‌ها مهلت فرزندآوری نمی‌دهند
دکتر «علیرضا شریفی‌یزدی» روانشناس اجتماعی با اشاره به دلایل کاهش بی‌سابقه فرزندآوری به «جهان‌صنعت» گفت: به نظرم یکی از مهم‌ترین علل کاهش بی‌سابقه فرزندآوری در سال جاری وضعیت نابهنجار اقتصادی است؛ از مقوله مسکن که وضعیتش کاملا روشن است تا تورم افسار‌گسیخته که طبق اعلام رسمی دولت بیش از ۴۰ درصد است. در چنین شرایطی انتظاری غیر از این نباید داشت، چراکه قبلا نیز درخصوص تاثیرات منفی تورم بر کاهش فرزندآوری هشدار داده بودیم، بنابراین این خواب‌و‌خیال‌هایی که آقایان برای افزایش ازدواج و فرزندآوری مانند بسته تشویقی و وام و غیره دیده‌اند انگیزه خوبی برای فرزندآوری جوانان نبود و نیست. چه‌بسا بنده بارها بر این نکته تاکید داشتم که بسته‌های تشویقی برای افزایش فرزندآوری از ابتدا شکست‌خورده بوده است. البته شاید این بسته‌ها به عنوان مسکن در برخی حوزه‌ها عمل کند، اما به معنای واقعی تاثیرگذار نیست. البته همان وام ۹۰۰ میلیونی مسکن نیز با بازپرداختی که دارد، بسیاری از جوانان به سمت آن نمی‌روند.
وی افزود: به نظرم اگر دولت‌ها به دنبال افزایش جمعیت جوانان هستند در ابتدای امر باید مشکلات اقتصادی کشور را حل‌وفصل کنند. همچنین یک جوان باید دارای شغل و مسکن مناسب باشد که همین دو امر این روزها مشکلات جدی برای همگان ایجاد کرده است. دولت‌ها یکی پس از دیگری مشکلات را به یکدیگر پاسکاری می‌کنند، این در حالی است که در این میان جوانان ضرر می‌کنند. البته مشکلاتی که امروز در جامعه وجود دارد اگر درمان نشود در سال‌های آینده پیامدهای بیشتری بر جای می‌گذارد. نه‌تنها طی سال‌های آینده آمار فرزندآوری صفر می‌شود، بلکه آسیب‌های اجتماعی نیز روز‌به‌روز بیشتر می‌شود.
مشوق‌های ازدواج به کودک همسری دامن می زند
این جامعه‌شناس با اشاره به اینکه مشوق‌های فرزندآوری تنها برای زوج‌های فرودست جذابیت دارد، بیان کرد: چند روز پیش در یک رسانه‌ای خواندم که این روزها بازار فروش حواله‌های خودرویی داغ شده و حال کار به امتیاز ثبت‌نام مادران رسیده است. گویا در فضای مجازی با انبوهی از آگهی‌های فروش امتیاز یا حواله طرح مادران برای خرید خودرو مواجه شدند. فردی حواله طرح مادرانه برای خودروی لاماری ایما را با قیمت ۲۰۰ میلیون تومان آگهی کرده بود. طبق این خبر حواله‌های طرح مادران خرید خودرو از حدود ۷۰ الی ۱۰۰ میلیون تومان در بازار با توجه به نوع خودرو خرید و فروش می‌شوند، بنابراین آنطور که به نظر می‌رسد طرح‌های مختلف فروش خودرو هم تنها باعث ایجاد یک بازار سیاه شده و این‌گونه مشوق‌ها تنها برای برخی زوج‌ها جذاب است.
از آنجایی که ازدواج دختران زیر ۱۵ سال در مناطق حاشیه‌نشین رو به فزونی است، همین مشوق‌های مادی برای رواج کودک‌همسری انگیزه کافی است. برخلاف عقیده برخی مسوولان از نگاه جامعه‌شناسی و روانشناسی کودک‌همسری و قطعا کودک‌آزاری محسوب می‌شود، اما به دلیل مشوق‌های دولتی، کماکان درگیر موضوع کودک‌همسری خواهیم بود و این بحث به‌زودی خاتمه پیدا نمی‌کند، زیرا در اقشار فرودست جامعه که دارای محرومیت اقتصادی و اجتماعی هستند، برخی پدران، دختران خود را در ازای مبلغ وام ازدواج که برای برخی مناطق قابل‌توجه است یا دیگر مشوق‌های دولتی، گاه به مردان سن‌بالا می‌دهند. متاسفانه اعداد و رقم‌های این مشوق‌های ازدواج در مناطق محروم برای پدران جذابیت زیادی ایجاد می‌کند. در همین حال پدران بدون فکر و مصلحت دخترشان را قربانی می‌کنند. در نتیجه افزایش همیشگی کودک‌همسری در ایران وجود خواهد داشت. از آن طرف شوهران آنها در مقابل وام فرزندآوری و دیگر مشوق‌ها از آن کودک بی‌گناه سوءاستفاده می‌کنند.
وی افزود: زوج‌هایی که از قشر ثروتمند یا متوسط هستند نیز به جای تولد نوزاد خود در ایران، برای دریافت اقامت کشور دیگر فرزند خود را در ایران به دنیا نمی‌آورند، چراکه به عقیده آنها در ایران چشم‌انداز روشنی از لحاظ اقتصادی و اجتماعی برای فرزندشان وجود ندارد. به همین دلیل از همان ابتدا مهاجرت می‌کنند تا فرزندشان در کشور دیگر مدرسه برود. با این حال اگر واقعا قصد ترویج فرهنگ فرزندآوری در کشور است که هست، باید حمایت واقعی از زوج‌های جوان و ارائه خدمات بی‌چون‌وچرا و آسان ازخانواده‌ها و مادران باردار و تامین و رفع مشکلات مالی و اقتصادی، بهداشت و درمان رایگان و معیشت خانوارها به‌خصوص برای دهک‌های پایین به‌جد در دستور کار قرار گیرد، والا فرزندآوری شعاری خواهد بود که به این زودی‌ها محقق نخواهد شد. این جامعه‌شناس در پایان بیان کرد: اینکه بعد از این همه مشوق‌های جدید مالی هنوز ازدواج‌های پایدار و فرزندآوری نشده است، نشان از شکست مشوق‌های دولتی است. البته مشوق‌ها شکست نخورده، بلکه از ابتدا شکست خورده بود، زیرا موضوعاتی که به عنوان قانون در مجلس تشریح می‌شود هرگز منتج به افزایش ازدواج مناسب و فرزندآوری نخواهد شد. چه‌بسا این مشوق‌ها بیشتر برای جامعه مسکن‌های کوتاه‌مدت هستند. اگر مسوولان واقعا می‌خواهند این موضوع را حل کنند ابتدا باید به بحث مسکن جوانان، کار، افزایش مهارت‌های زندگی و کاهش تورم بپردازند. وقتی رکود از بین برود دیگر کسی به مشوق‌های دولتی نیاز ندارد. افراد خود‌به‌خود به سوی زندگی سالم و ازدواج خواهند رفت، ولی در جامعه‌ای که همه اینها وجود دارد و زمان انتظار یک جوان برای تهیه یک آپارتمان ۴۰ متری در شهر تهران به ۱۱۲ سال رسیده است، صحبت درخصوص فرزندآوری شوخی خیلی قشنگی است، اما یک امر جدی محسوب نمی‌شود.
اجتماعی و فرهنگیاخبار برگزیدهویدئولینک کوتاه :