ترامپ یا بایدن ؛ انتخابات به سبک عمو سام

عرفان ناظریه – جهان صنعت نیوز؛ شاید رای دهندگان این انتخابات فقط شهروندان آمریکایی باشند، اما سیاست‌هایی که از جانب واشنگتن و سردمداران آن صادر می‌شود، بر وضعیت شهروندان سایر کشورهای جهان و سیاست‌های اتخاذ شده توسط رجال سیاسی آنها تاثیر بسزایی می‌گذارد.

در جدیدترین آنها می‌‌توان از ترس و اضطرابی به نام ترامپ نام برد که به پیشواز اروپاییان رفته است. رئیس جمهور سابق آمریکا هنوز نیامده، با صحبت هایش لرزه به جان و تن سیاستمداران قاره سبز انداخته است. موضوعی که حتی در کنفرانس امنیتی مونیخ امسال هم به نقل برخی از محافل آن تبدیل شد.

اما فارغ از حواشی و نتایجی که روی کارآمدن هر نامزدی می‌‌تواند داشته باشد، هدف گزارش حاضر بررسی تک‌تک این پیامدها نیست که هرکدام سلسله گزارش‌های مفصلی را می‌طلبد، بلکه قصد از نگارش نوشتار حاضر بررسی چگونگی روند و سازوکارهای انتخابات ریاست جمهوری در ایالات متحده آمریکا است.

چگونگی انتخاب پرزیدنتِ آمریکا

انتخاب رئیس کشور در ایالات متحده متفاوت از روش های مرسوم انتخاب رئیس جمهور است. در واقع برخلاف سایر کشورهایی که نظام ریاستی دارند و در آن از طریق رای مستقیم مردم آن شخص را انتخاب می‌کنند، در آمریکا مجمعی به‌نام کالج انتخاباتی (الکترال کالج) دست به انتخاب نهایی رئیس جمهور کشور می‌زند. در واقع علی‌رغم اینکه مردم در یک دور به صورت مستقیم به نامزد مورد نظر خود رای می‌دهند، اما در نهایت مجمع گزینندگان (الکترال کالج) است که تعیین می‌کند چه کسی به کاخ سفید راه پیدا کند.

در همین راستا بر طبق قانون اساسی ایالات متحده آمریکا، هر شخصی که سه شرط زیر را دارا باشد، می‌تواند برای این امر نامزد شود.

۱) شهروندِ آمریکایی‌الاصل باشد. ۲) حداقل ۳۵ سال سن داشته باشد. ۳) حداقل ۱۴ سال در ایالات متحده آمریکا ساکن بوده باشد. (از ۱۴ سال قبل از زمانی که برای کاندیدا شدن نام‌نویسی می‌کند)

این انتخابات یک فرآیند حدودا ۲ ساله را طی می‌کند. ابتدای امر، مراحل چندگانه این انتخابات را نام می‌بریم و سپس به صورت مختصر هرکدام را شرح خواهیم داد.

در نخستین مرحله، بهارِ سال قبل از انتخابات، کاندیدهای ریاست جمهوری از طریق کمیسیون فدرال انتخابات ثبت‌نام کرده و سپس قصد (تصمیم) خود برای کاندیدا‌ شدن را اعلام می‌کنند.

بعد از آن در تابستانِ سال قبل از انتخابات تا بهارِ سال انتخابات، مناظرات (درونی) انجمن‌‌های حزبی برای نامزدهایی که قرار است در انتخابات مقدماتی شرکت کنند روی می‌دهد. سپس از ماه ژانویه تا ماه ژوئن در سال انتخابات، ایالات و احزاب دست به برگزاری انتخابات مقدماتی ریاست جمهوری می‌زنند.

بعد از همه این مراحل، از ماه ژوئیه تا اوایل سپتامبر، احزاب باید مجمع‌های (کنوانسیون) انتخاباتی کاندیدا‌ها را برای انتخاب نامزدهای موردنظر خود برگزار کنند. حال که نامزدهای هر حزب مشخص شدند، مناظرات ریاست جمهوری بین نمایندگان هر حزب با یکدیگر، از سپتامبر تا اکتبرِ سال انتخابات رخ می‌دهد.

حالا دیگر، نوبت به لحظات رای‌گیری می‌رسد. در اوایل نوامبر انتخابات عمومی ریاست جمهوری برگزار می‌شود که مردم باید رای خود را به صندوق بیندازند. اما همه چیز در اینجا تمام نمی‌شود و پس از آن پای کالج‌‌های انتخاباتی به میان می‌آید. حدودا تا یک ماه پس از انتخابات عمومی، مجموع رای مجمع گزینندگان ایالات در ماه دسامبر تعیین می‌کند که پای چه شخصی به دفتر بیضی کاخ سفید باز شود.

انتخابات مقدماتی ریاست جمهوری

این مرحله را شاید بتوان اولین راندِ ماراتن دست‌یابی به صندلی ریاست کاخ سفید قلمداد کرد. پس از آنکه انجمن‌‌های حزبی(Caucus)  در مباحثات خود، بر سر چند تن از نامزدهای حزبشان به توافق رسیدند، حال این افراد برگزیده شده باید در انتخابات مقدماتی، در حدود ۶ تا ۹ ماه پیش از انتخابات ریاست جمهوری شرکت کنند.

در همین راستا، رای دهندگان مقدماتی به صورت ناشناس با رای‌های محرمانه، کاندیدای مورد نظر خود را انتخاب می‌کنند. سپس ایالتی که در آن انتخابات مقدماتی برگزار می‌شود، نتایج رای گیری را مبنایی برای اعطای نمایندگان به برندگان در نظر می گیرد.

البته به نظر می‌آید که باید مشخص کنیم منظور از انجمن‌‌‌های حزبی چیست. این انجمن‌ها اشاره به نشست‌هایی دارد که توسط احزاب در سطوح مختلف شهرستان، ناحیه و حوزه برگزار می‌شود. سپس عده‌ای به همان صورت محرمانه که اشاره شد دست به رای دادن زده و عده‌ای دیگر با توجه به نامزدی که از آن حمایت می‌کنند دست به تشکیل گروه می‌زنند. حال این گروه‌ها با برگزاری سخنرانی تلاش می‌کنند که با جذب سایرین، نظر آنها را به کاندیدای مورد نظر خود جلب کنند.

البته نوع رای گیری نیز برپایه قوانین هر ایالت و حزب متفاوت است. به طور کلی این امر به سه حالت «باز»، «بسته» و «نیمه باز یا نیمه بسته» صورت می‌پذیرد. در حالت اول، رای دهندگان نیازی به ثبت‌نام در حزب برای مشارکت در انتخابات مقدماتی ندارند. در حالی که در مدل دوم، اشخاصی که قرار است رای دهند باید حتما در حزب سیاسی مورد نظر ثبت‌نام کرده باشند. حالت سوم نیز تلفیقی از دو حالت گذشته است که رای‌گیری ترکیبی از متغیرهای جفتِ مدل‌های قبلی را در خود دارد.

در انتها نیز تعداد نمایندگانی که به هر نامزد تعلق می‌گیرد بر اساس میزان آرایی می‌باشد که از انجمن‌های حزبی دریافت کرده است. منظور از نمایندگان (delegate) اشخاصی هستند که به نمایندگی از ایالت خود در مجمع‌های (کنفرانس) ملی حزب مورد نظر شرکت می‌کنند. شایان ذکر است که ایالات و احزاب روش‌های مختلفی برای اعطای تعداد نماینده به هر کاندیدا دارند.

مجمع‌ها یا کنوانسیون‌های ملی احزاب

بعد از اینکه انتخابات مقدماتی در هر ایالت برگزار شد، حال در دومین دور از این ماراتن سیاسی، نمایندگان منتخب از هر ایالت قدم به مجمع ملی حزب مطبوع خود می‌گذارند. در این مرحله داوطلبان ریاست جمهوری برای اینکه تبدیل به نامزد حزب خود شوند، نیاز است تا رای اکثریت نمایندگان حزب، که در کنواسیون‌ ملی حضور دارند را به دست آورند. معمولا در این مرحله، داوطلبان ریاست جمهوری، شخصی که قرار است نقش معاون اول دولت احتمالی آنها را بازی کند اعلام می‌کنند.

در همین باره می‌توان استنباط کرد که دو نوع نماینده برای تعیین نامزد ریاست جمهوری هر حزب داریم. یک مدل اشاره به نمایندگان متعهد شده (Pledged) دارد که می‌توانند فقط به کاندیدایی رای دهند که از سوی انجمن‌های حزبی برای آن داوطلب تعیین شده‌اند. نوع دیگر اشخاصی را شامل می‌شود که به آنها غیرمتعهد (Unpledged) و اَبَرنماینده (فقط در حزب دموکرات) لقب می‌دهند. این دسته از نمایندگان می‌توانند هر داوطلبی که خودشان می‌خواهند را انتخاب کنند.

البته اوضاع ممکن است در مواردی بر روی ریل اصولی خود حرکت نکند و نمایندگان نتوانند در دور اول در تعیین نامزد اصلی حزب خود موفق شوند. در این حالت به اصطلاح می‌گویند که کنوانسیون «مورد مناقشه گرفته شده» (Contested) است. در این حالت هر حزبی طی سازوکار‌هایی سعی می‌کند که در یک یا چند مرحله رای‌گیری دیگر، دست به انتخاب نامزد اصلی خود بزند.

در دور اول رای‌گیری مجدد، نمایندگان متعهد شده عین روال قبل فقط به داوطلبانی می‌توانند رای دهند که از سوی انجمن‌های حزبی برای آن کاندیدا تعیین شده اند. غیرمتعهد ها نیز مانند گذشته می‌توانند هر داوطلبی که مورد نظرشان است را انتخاب کنند. اما اوضاع برای اَبَرنمایندگان(Superdelegate)  حزب دموکرات متفاوت است. این دسته از نمایندگان در دور اول رای‌گیری مجدد، اجازه رای دادن ندارند مگر، فقط به آن دسته از داوطلبانی که در انتخابات مقدماتی داخل حزب رای کافی را برای نامزد شدن کسب کرده باشند. در واقع اَبَرنمایندگان حزب دموکرات می‌توانستند به هر کاندیدایی که خود می‌خواستند رای دهند. اما وقتی که برای اولین بار رای‌گیری شد و از دل مجمع ملی حزب شخصی به عنوان نامزد نهایی بیرون نیامد، در مرحله اول رای‌گیری مجدد این اختیار از آنها سلب شده و فقط مجاز به انتخاب داوطلبانی هستند که توسط انجمن‌های حزبی و انتخابات مقدماتی، حداقل آراء مورد نیاز را کسب کرده باشند.

در همین راستا اگر باز هم حتی در دور اول رای‌گیری مجدد، داوطلبی به عنوان نامزد نهایی حزب مورد توافق قرار نگرفت و نتوانست اکثریت آراء نمایندگان را به خود اختصاص دهد، در این صورت می‌گویند کنوانسیون اصطلاحا «واسطه‌ای»(brokered)  شده است. این مفهوم دلالت بر این دارد که باید، دیگر با مذاکره و وساطت این ماجرا را حل و فصل کرد. شاید تعبیر کدخدامنشی شناخت نسبتا مناسب تری از این حالت به ما بدهد.

البته این به آن معنا نیست که فرآیند را‌ی‌گیری از بین می‌رود ولی سازوکار آن تغییر پیدا می‌کند. در این حالت نمایندگان «متعهد» که تا پیش از این فقط می‌توانستند به داوطلبانی رای دهند که از سوی انجمن‌های حزبی برای آن انتخاب شده بودند، حالا می‌توانند هر شخصی که می‌خواهند را انتخاب کنند. همچنین «اَبَرنمایندگان» نیز دوباره مجاز هستند هر داوطلبی که مورد نظرشان است را برگزینند. این پروسه تا حدی تکرار می‌شود که بالاخره کاندیدایی بتواند رای اکثریت نمایندگان را جذب و به عنوان نامزد نهایی حزب انتخاب شود.

انتخابات عمومی ریاست جمهوری

دیگر تکلیف نامزد‌ نهایی هر حزب مشخص شده و مناظرات پر چالشی هم بین آنها صورت گرفته است. حال، در اوایل یازدهمین ماه میلادی، هر شهروند آمریکایی اجازه دارد که به نامزد مورد نظر خود رای دهد. معمولا اولین سه‌شنبه بعد از اولین دوشنبه در ماه نوامبر زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ایالات متحده آمریکا است.

احزاب سیاسی اصلی اسامی نامزدهای «ریاست جمهوری» و «معاون اول ریاست جمهوری» که در کنوانسیون ملی حزبشان انتخاب شده‌اند را، بر روی برگه‌های رای انتخابات عمومی می‌نویسند. نامزدهای مستقل و همچنین نامزد احزاب فرعی که ممکن است مرحله‌ای مانند مجمع ملی حزب را پشت سر نگذاشته اند، در صورتی که صلاحیتشان محرز شده باشد، نام آنها بر روی اوراق رایِ ایالت به ایالت درج خواهد شد. این امر می‌طلبد که در ایالت مورد نظر یک درخواست داده شود و تعداد مشخصی امضا برای آن جمع گردد.

در همین راستا باید به این نکته نیز توجه کرد، فقط آن دسته از شهروندانی که برای رای‌ دادن نام‌نویسی کرده باشند مجاز به شرکت در انتخابات هستند. رای دادن این شهروندان دو حالت دارد.

حالت اول : می‌توانند رای دهند اگر در انتخابات مقدماتی ایالت خود شرکت نکرده باشند.

حالت دوم : می‌توانند صرف نظر از حزبی که از طریق آن ثبت نام کرده یا داوطلبی که در گذشته او را انتخاب کرده بودند، به هر نامزد ریاست جمهوری که مطلوب‌شان است رای دهند.

غول مرحله آخر : الکترال کالج

اگر از مرحله شمارش آرا و اعلام برنده انتخابات صرف نظر کنیم، این مرحله را به نوعی می‌توان آخرین دور این ماراتن سیاسی برشمرد. این مسئله فقط مختص به انتخابات ریاست جمهوری در ایالات متحده است و در سایر رویدادهای مشابه مانند انتخابات کنگره، مرحله‌ای به‌نام مجمع گزینندگان یا کالج انتخاباتی وجود ندارد و داوطلبان با رای مستقیم مردم انتخاب می‌شوند. این مرحله که از بطن قانون اساسی ایالات متحده بیرون آمده است، توافقی است بین رای مردم و نظر کنگره. موضوعی که می‌توان آن را تلفیق دموکراسی (خواست مردم) و آریستوکراسی ( نظر نخبگان) دانست.

اما برای اینکه بدانیم الکترال کالج چیست و الکترُها کیستند با ما همراه باشید. واقع امر این است که الکترها یا گزینندگان، مجموع نمایندگان و سناتورهایِ کنگره هر ایالت هستند و فرآیندی که دست به انتخاب رئیس جمهور می‌زنند الکترال کالج یا مجمع گزینندگان نام دارد. هم اکنون ۵۳۸ گزیننده در کنگره ایالات متحده حضور دارد.

فرآیند الکترال کالج

پس از اینکه شهروندان ایالات متحده رای خود را به صندوق انداختند، همه آنها وارد شمارشگر ایالتی می‌شوند. در ۴۸ ایالت و منطقه فدرالِ واشینگتن دی.سی، برنده تمامی آراء الکترال آن ایالت را کسب می‌کند. اما در ایالت‌های مِین و نبراسکا از سیستم تناسبی استفاده می‌شود. یعنی لزوما همه رای ها به یک نفر اختصاص ندارد.

همچنین نامزدی که می‌خواهد پیروز انتخابات شده و به صندلی ریاست کاخ سفید برسد، باید بیش از نصف آراء الکترال (حداقل ۲۷۰ رای) را به خود اختصاص دهد.

همچنین باید اشاره کرد، با اینکه نامزدی که بیشترین رای انتخابات عمومی را کسب کرده و پیش‌بینی می‌شود پیروز انتخابات باشد در شب رای‌گیری انتخابات عمومی اعلام می‌شود، اما نتایج آراء الکترال حدودا یک ماه بعد یعنی در ماه دسامبر منتشر می‌شود. با اینکه طبق قانون اساسی این کشور، گزینندگان انتخاباتی ملزم نیستند حتما به کاندیدایی رای دهند که توسط آراء مردمی آن ایالت انتخاب شده است، اما به صورت عرفی معمولا الکترها همان شخص را بر می‌گزینند.

اگر گزیننده‌ای برخلاف رای ایالت خود رای دهد، ممکن است جریمه شده، رد صلاحیت شده یا با یک گزیننده دیگر تعویض شود. در برخی موارد نیز ممکن است که توسط ایالت خود مورد پیگرد قرار بگیرد. با این حساب مواردی بوده است که علی‌رغم اینکه رای اکثریت مردم یک نامزد را انتخاب کرده بودند، اما الکترال کالج نامزد دیگر را به عنوان رئیس جمهور انتخاب کرده بود. این اتفاق سه بار در قرن ۱۹ میلادی، سال ۲۰۰۰ میلادی و اخیرا در سال ۲۰۱۶ اتفاق افتاده بود.

همچنین جالب توجه است که اگر نامزدی نتواند اکثریت آراء الکترال را به خود اختصاص دهد، تصمیم اینکه چه کسی پیروز انتخابات ریاست جمهوری خواهد شد را مجلس نمایندگان مشخص می‌کند. اتفاقی که دو بار در سال‌های ۱۸۰۰ و ۱۸۲۴ میلادی رخ داده بود.

به هر حال انتخابات بعدی ریاست جمهوری آمریکا با همه پیچیدگی‌ها و فرآیندهای طولانی که در طول متن حاضر شاهد آن بودیم اگر حادثه‌ای رخ ندهد، مورخ ۵ نوامبر ۲۰۲۴ برگزار خواهد شد. رویدادی که از همین حالا عده‌ای در دنیا منتظر آن هستند. رئیس جمهور بعدی ایالات متحده هرکه باشد باید دید در قبال مسائل اساسی و مهمی که در حال حاضر جهان با آن درگیر است چه سیاستی اتخاذ خواهد کرد. مسائلی چون جنگ روسیه و اوکراین و حملات غیرانسانی اسرائیل برعلیه غزه. البته همه اینها در حالی مطرح می‌شود که دسته‌ای از اندیشمندان معتقدند ایالات متحده توسط یک سیستم حکمرانی مشخص اداره می‌شود و تغییر رؤسای جمهور نهایتا برخی تاکتیک‌ها را عوض خواهد کرد، نه راهبردهای اساسی آن را.

اخبار برگزیدهسیاسی