نقش دلار در تعیین قیمت خودروهای تولید داخل

جهان صنعت نیوز:  داشتن خودروی مناسب یکی از مهمترین دغدغه ­های هر خانواده ایرانی محسوب می­شود. با توجه به شرایط اقتصادی و معشیتی افراد جامعه، خرید خودرو مستلزم برنامه­ریزی صحیح در جهت تمرکز دارایی­ها یا به عبارت دیگر پس انداز بلند مدت می­باشد. برای نمونه یک خانواده ۴ نفره با متوسط درآمد ماهانه ۳ میلیون تومان، برای آنکه بتواند خودرویی با قیمت ۳۰ میلیون تومان تهیه کند باید یک برنامه بلند مدت دو ساله را دنبال کند تا به کمک تسهیلات بانکی در پایان سال دوم بتواند خودروی مورد نظر را خریداری کند. البته این موضوع بستگی به ثبات اقتصادی و بخصوص ثبات نرخ ارز دارد. متاسفانه این روزها در کشور شاهد نوسانات شدید در نرخ ارز و به دنبال آن در قیمت خودروهای داخلی هستیم به گونه ای که به نظر می­رسد همه چیز خودروهای داخلی به نرخ ارز بستگی دارد. نکته مهم و قابل تامل در این بین این است که اگر نرخ دلار با نوسانات افزایشی مواجه شود، می­تواند باعث افزایش برنامه بلند مدت خانواده مورد نظر تا چند برابر شود. ما در این یادادشت به دنبال بررسی رابطه نرخ دلار بر قیمت خودروهای تولید داخل هستیم.

به زبان ساده در علم اقتصاد میان نرخ ارز و تولید محصولات داخلی یک رابطه معکوس وجود دارد. به این معنا که افزایش قیمت ارز می تواند باعث افزایش قیمت قطعات وارداتی به کشور شده و به تبع آن قیمت کالای تولید شده را افزایش دهد. تولید خودرو نیز از این مسئله مستثنی نیست و تغییر قیمت در قطعات وارداتی به کشور می­تواند باعث ایجاد تغییر در قیمت خودروهای تولید شده شود.

بر اساس اعلام رییس انجمن قطعه سازان جناب آقای محمدرضا نجفی‌منش ، میزان وابستگی ایران در تولید خودرروهای داخلی به بازارهای خارجی ۲۰ درصد می­باشد. که با استناد به این اعلام نظر می­توان نتیجه گرفت که تغییرات نرخ ازر تاثیر اندکی (معادل ۲۰ درصد) بر قیمت خودروهای تولید داخل خواهد داشت. اما از نظر اقتصادی این نتیجه گیری، یک نتیجه گیری مطلوب و مناسب به حساب نمی آید چرا که در ابتدا باید میزان تاثیر قطعه وارداتی در تولید خودرو را محاسبه نمود. به عبارت دیگر هر یک از قطعات در تولید خودرو دارای ضریب تاثیر مخصوص خود می­باشند برای مثال ضریب تاثیر آنتن خودرو با ضریب تاثیر رایانه آن متفاوت می­باشد. در اینجا این که قطعات وارداتی برای تولید خودروهای داخلی چه ضریب تاثیری دارند بسیار حائز اهمیت است تا بتوان نقش دلار بر قیمت خودروهای تولید داخلی را دانست.

نمودار مقابل بر اساس آمار ارائه شده توسط انجمن قطعه سازان تنظیم شده است. نکته قابل تامل در این رابطه ضریب تاثیر قطعات وارداتی در تولید خودروهای داخلی می­باشد و اینکه خودرو ساز تنها ۲۰ درصد به بازارهای خارجی وابسته است اهمیت چندانی ندارد بلکه ضریب تاثیر قطعه وارد شده بر تولید خودرو حائز اهمیت است. در حالت کلی برای بررسی این مهم باید این را دانست که قطعات خودرو مکمل یکدیگر هستند و ضریب تاثیر مخصوص خود را دارند و نبود هر کدام می­تواند مشکلی را در تولید ایجاد کند. در این شرایط ممکن است ضریب تاثیر ۲۰ درصد قطعات وارداتی خیلی بیشتر از ضریب تاثیر ۸۰ درصد قطعات تولید داخل باشد.

از دیدگاه نظری در علم اقتصاد نوسانات نرخ ارز یکی از عوامل ناکارآمدی اقتصاد یک جامعه محسوب می­شود. نوسانات نرخ ارز می تواند پیامدهای مثبت و منفی مربوط به خود را داشته باشد. از مهمترین پیامدهای افزایش نرخ ارز می­توان به افزایش صادرات و کاهش واردات در کشور اشاره نمود. از نظر اقتصادی کاهش میزان واردات می تواند فرصتی مناسبی را برای تولید کنندگان از این جهت که بتوانند با تولید کالای وارداتی به خودکفایی دست یابند، ایجاد کند. بر همین اساس برخی از نتایج حاکی از آن است که افزایش نرخ ارز برای تولید کنندگان بستر مناسبی برای رشد و توسعه ایجاد می­کند. این موضوع با توجه به شرایط حاکم بر کشور ما نمی­تواند حاکم باشد چرا که تولید قطعات وارداتی مستلزم دارا بودن امکانات و زیر ساخت های تکنولوژیکی می­باشد که متاسفانه در کشور با فقدان چنین زیرساخت هایی مواجه هستیم. ذکراین نکته نیز خالی از لطف نیست که یکی از عوامل مهم در دستیابی یک کشور به رشد و توسعه، افزایش تولید ناخالص داخلی می­باشد.

  در نمودارهای فوق میزان تغییر در نرخ ارز و میزان رشد تولید خودرو طی حدود سه دهه گذشته نشان داده شده است. نمودارهای فوق از وجود یک رابطه ضعیف و بعضا معکوس میان افزایش نرخ ارز و افزایش تولید خودرو حکایت دارد. برای نمونه ما بین سال های ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۳ نرخ ارز رشد حدود ۳ برابری را تجربه کرده در حالی که تولید خودرو در سال ۱۳۸۳ نهصد و یک هزار دستگاه و در سال ۱۳۹۳  یک میلیون و پنجاه هزار خودرو که رشدی تقریبا ۲۰ درصدی را داشته است.

نمودار مقابل نشان از آن دارد که طی ۱۰ سال گذشته قیمت خودروهای پرفروش داخلی بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ درصد رشد داشته اند. این در حالی است که نرخ ازر در مدت مشابه رشد ۱۳ برابری را تجربه کرده است. بصورت دقیق بر اساس اطلاعات موجود نمی توان میزان تغییرات ایجاد شده در قیمت و مقدار تولید خودرو را متاثر از نرخ ارز دانست بلکه این افزایش قیمت به عوامل دیگر نیز بستگی خواهد داشت. بعضا افزایش قیمت خودرو به واسطه اثرات روانی ایجاد شده ناشی از افزایش قیمت­ها در مصرف کننده برای سود بیشتر ایجاد می­گردد. بعضا بخاطر افزایش قیمت قطعات خودرو، تولید کننده در تهیه قطعات دچار مشکل شده و به دنبال آن عرضه محصول کاهش و افزایش قیمت خودرو را به همراه خواهد داشت. بعضا اثرات تورمی موجود در کشور می تواند بر قیمت خودرو اثرگذار باشد. بنابراین افزایش در قیمت خودرو می تواند متاثر از عوامل دیگری بجز نرخ ارز نیز باشد.

تولید کنندگان قطعات خودرو در سال­های گذشته با توجه به نوسانات شدید قیمت ارز نتوانسته­اند وابستگی خود به بازارهای خارجی را کاهش داده و به سمت خود کفایی حرکت کنند زیرا طی یکسال گذشته به دلیل تحریم و نوسانات نرخ ارز خودرو سازان با مشکل جدی در تامین قطعات خودرو با ضریب تاثیرگذاری بالا مواجه شده و تولید خودرو کاهش چشمگیری را تجربه کرد است. این کاهش تولید نتوانست تقاضای موجود در بازار را تامین کند و در نتیجه قیمت خودرو با یک روند صعودی بصورت افسار گسیخته از کنترل خارج و رانت­های فراوانی را به ارمغان آورد. در آینده نیز اگر تغییری در زیرساخت های تکنولوژیکی کشور در جهت خودکفایی تولید خودرو ایجاد نگردد باید شاهد نوسانات قیمت خودرو بواسطه ایجاد نوسان در قیمت دلار باشیم.