باز هم صعود قیمت دلار باز هم بازار غیررسمی ارز

به گزارش سرویس اقتصاد کلان «جهان صنعت نیوز»؛ همین دفاعی که در روزهای اخیر و گذشته از زبان محمدرضا فرزین درباره نرخ دلار و نوسان‌های آن شنیده شده و می‌شود، ‌از زبان سایر مقامات اقتصادی و غیراقتصادی دولت‌های پیشین هم شنیده شده است.

مردم ایران اگر به حافظه خود رجوع کنند، روزهایی را به یاد می‌آورند که اسحاق جهانگیری با اعلام نرخ ۴۲۰۰تومان برای دلار، اطمینان می‌داد که به اندازه کافی دلار برای واردات همه نیازهای کشور وجود دارد و شهروندان ایرانی نباید نگران کمبود ارز باشند.

در همان حال سیف، رییس وقت بانک مرکزی، با عصبانیت به خبرنگاران می‌گفت که به دولت چه ربطی دارد که در بازار غیرقانونی ارز چه نرخی وجود دارد و حاکم است، ما نرخ ۴۲۰۰تومانی را تعیین کرده‌ایم و برای همه نیازهای ارزی کشور، ارز لازم را در اختیار داریم.

حالا و در دولت سیدابراهیم رییسی، محمدرضا فرزین تقریبا همین رویکرد را در مورد نرخ دلار و نوسان‌های آن، در پیش گرفته است. رییس فعلی بانک مرکزی که بارها تاکید کرده است بازار غیررسمی ارز را غیرقانونی و غیرقابل قبول می‌داند، باز هم بر اعتبار نرخ ۲۸۵۰۰تومانی تاکید کرد و گفت که برای همه احتیاج‌های ارزی کشور، دلار ۲۸۵۰۰تومان وجود دارد و جای نگرانی نیست.

با این اظهارات رییس کل بانک مرکزی و سایر اعضای تیم اقتصادی دولت انتظار دارند که چون بازار غیررسمی دلار و ارز، غیرقانونی خوانده می‌شود، تاثیرگذاری آن بر جریان اقتصادی کشور متوقف شود.

اما در عمل چنین رخ نداده است و بلافاصله پس از نوسان مثبت نرخ دلار در بازار آزاد و غیررسمی، سایر نرخ‌ها در بازار کالا و خدمات افزایش پیدا می‌کند. این تاثیر مستقیم و بلافاصله است و آنقدر گسترده و عمیق است که در مواردی حتی نانوایان آزادپز نیز نرخ فروش نان را گران کرده و این افزایش دادن قیمت را به افزایش نرخ دلار نسبت داده‌اند.

در واقع همان‌طور که در دولت حسن روحانی و دولت‌های پیشین او، نرخ دستوری دلار تاثیرگذار نشد و نتوانست اثرهای تورمی افزایش نرخ دلار بر بازار کالا و خدمات را مهار کند، در دولت رییسی هم نرخ ۲۸۵۰۰تومانی برای دلار و ادعای کافی بودن میزان ذخیره ارزی، نتوانسته آرامش در بازارها را به همراه داشته باشد.

 جالب است در روزهای اخیر که نخستین روزهای کاری سال‌۱۴۰۳ محسوب می‌شود، بسیاری از بازرگانان و فعالان ارشد اقتصادی، فعالیت‌شان را آهسته یا متوقف کرده و منتظر وقوع تحولات و بازگشت ثبات به بازار شده‌اند.

در واقع همه توصیه‌هایی که اعضای دولت – چه در روزهای گذشته و چه در ماه‌های پیشین – بر زبان آورده‌اند، نتوانسته است نه فقط بازار که حتی افکار عمومی را هم آرام سازد چنان‌که در یکشنبه گذشته، چه در جریان دیدار دانشجویان با مقام معظم رهبری و چه در مجلس شورای اسلامی، اعتراض‌های شدید و شفافی در مورد بی‌مدیریتی و ناتوانی دولت در مدیریت بازار ارز بیان شد.

در مجلس، اعتراض نمایندگان باعث واکنش محمدباقر قالیباف شد و او به نمایندگان معترض به فروپاشی ارزش ریال در مقابل دلار، اطمینان داد که در جلسه‌ای با حضور سران قوا حتما موضوع بازار ارز مورد بررسی قرار خواهد گرفت و در مورد مدیریت آن تصمیم‌گیری خواهد شد.

برخلاف آنچه برخی هواداران دولت درباره توطئه بودن نوسان نرخ دلار می‌گویند، رفتار هیجانی مردم به هنگام به‌هم‌ریختن بازارها و هجوم برای تبدیل دارایی‌های خود به یک کالای باثبات مانند ارز یا طلا، نه منحصر به ایران است و نه توطئه‌ای در این‌باره وجود دارد؛ در یک نمونه عینی و در دسترس می‌توان به ترکیه نگاه کرد که در سه سال گذشته مدیریت نابسامان و پرخطای رجب طیب اردوغان در حوزه اقتصادی، کاهش ارزش لیر در مقابل دلار را به همراه داشته است و شهروندان ترک به سرعت درآمدهای انباشت‌شده خود را به دلار تبدیل می‌کنند.

همین سقوط ارزش لیر به نحو آشکار و مستقیم بر بازارهای کالا و خدمات ترکیه تاثیر گذاشته و نرخ‌ها را در سه سال گذشته بین ۵ تا ۷برابر افزایش داده است. همین نابسامانی اقتصاد و بازار، باعث شد تا رای‌دهندگان ترکیه در انتخابات اخیر شهرداری‌ها، از حزب رقیب حمایت کنند و شکست حزب اردوغان را رقم بزنند.

جالب است که اردوغان در نخستین موضع‌گیری درباره این شکست، به جای اتهام زدن به توطئه‌گران موهوم و ناشناخته یا تحقیر رای‌دهندگان ترک و اعمالی نظیر آن، شکست را پذیرفت و تصریح کرد که باید پیام رای‌دهندگان ترکیه شنیده شود. اردوغان وعده داد که رفتار و مدیریت بهتری در امور اقتصادی و بازار ارز به کار گرفته خواهد شد تا نظر شهروندان ترکیه و اعتماد ایشان به نفع دولت، جلب شود. این رفتار دقیقا آن چیزی است که در ایران اتفاق نمی‌افتد و مسوولان کشورمان به جای پذیرش مشکل و تمهید راه چاره، به اتهام زدن به دیگران یا انکار مسوولیت یا اصولا نابسامانی‌های رخ داده‌شده در اقتصاد روی می‌آورند.

مقامات ایرانی باید از آنچه در ترکیه رخ داده است عبرت بگیرند و بیش از هر چیز به این نکته مهم توجه کنند که در موقعیت زمانی و شرایط حاضر، ساختار اقتصادی کشورمان آنقدر نحیف و آسیب‌پذیر شده که احتمال‌ها و شایعه‌هایی که در مورد ایران یا حتی برخی کشورهای خاورمیانه مطرح می‌شود، اثری طوفانی بر پایه‌های اقتصادی کشورمان داشته است؛ چنان‌که در همین دو، سه هفته گذشته قیمت دلار از حدود ۵۰هزار تومان به بالاتر از ۶۴هزار تومان افزایش پیدا کرده و قیمت کالا در بازار هم به همین نسبت متورم شده است.

چه اهمیتی دارد که روی کاغذ و در گفتار مقامات ایرانی بازار غیررسمی ارز، قانونی باشد یا نباشد و اجازه تاثیرگذاری بر بازارهای دیگر را داشته باشد یا نه، مهم آن است که این اثر در بازار دیده می‌شود و زندگی ایرانیان را سخت‌تر می‌کند.

اخبار برگزیدهاقتصاد کلان