پشت پرده سفر رهبران حماس به ترکیه

درخصوص سفر روز شنبه اسماعیل هنیه رییس‌دفتر سیاسی حماس به ترکیه و دیدار با اردوغان، تحلیل‌ها و اخبار مختلفی مطرح می‌شود؛ از جمله اینکه ادعا شده قرار است دفتر حماس از دوحه قطر به ترکیه منتقل شود. در همین راستا برای بررسی این موضوع چند مولفه را باید مدنظر قرار داد؛ نخست اینکه در خاورمیانه هیچ کشوری برای قطر به اندازه ترکیه اهمیت ندارد.

اکنون حدود ۱۵هزار نیروی نظامی ترکیه در قطر حضور دارند تا پس از بحران محاصره این کشور از سوی عربستان، امارات، بحرین و مصر از نظام قطر حمایت و حفاظت کنند. بنابراین سفر وزیر خارجه ترکیه به قطر در هفته گذشته و سفر اسماعیل هنیه و خالد مشعل به ترکیه در روز شنبه می‌تواند حامل معنی و پیام خاصی باشد.

از یک‌سو اکثر خبرگزاری‌ها اشاره کردند که قطر تحت فشار آمریکایی‌ها می‌خواهد رهبران حماس را از دوحه به کشور دیگری منتقل کند. با این حال نباید از یاد برد که قطری‌ها روابط بسیار نزدیکی با ایالات‌متحده دارند و در سیاست‌های منطقه‌ای این کشور مانند مذاکرات با طالبان در دوحه نقشی جدی ایفا کردند.

از سوی دیگر، فارغ از بحث انتقال رهبران حماس به مکانی دیگر مانند ترکیه، لازم به ذکر است که به‌طور قطع در مذاکراتی که صورت گرفته مسائل و موارد مهم دیگری هم وجود دارد. در واقع پشت‌پرده تحولاتی در حال رخ دادن است که توجه به آنها حائزاهمیت خواهد بود. به عنوان مثال نحوه استقبال از اسماعیل هنیه در استانبول نشان‌دهنده استقبال از فردی که قرار است برای حماس به دنبال دفتری جدید باشد، نبود، بلکه شاهد بودیم که از وی به‌عنوان رهبر قدرتمند یک گروه آزادی بخش استقبال به‌عمل آمد. کمااینکه اردوغان نیز چند روز قبل از این سفر تاکید کرده بود که حماس نه‌تنها گروهی تروریستی نیست، بلکه جنبشی است که برای آزادی سرزمین خود مبارزه می‌کند.

بنابراین، این احتمال مطرح است که پشت‌پرده گفت‌وگوهایی درخصوص راضی کردن حماس به قبول راه‌حل دو کشوری آغاز شده باشد. در واقع درخصوص مساله ۲کشور که اکنون آمریکا، اروپا، ترکیه و برخی کشورهای عربی روی آن مانور می‌دهند، مشکل آنها با تشکیلات خودگردان در کرانه باختری نیست، بلکه مساله اصلی پذیرش این موضوع از سوی حماس است.

بنابراین به نظر می‌رسد روی طرح آمریکایی‌ها گفت‌و‌گوها صورت گرفته تا بعد از حماس از طریق ترکیه و قطر با رژیم صهیونیستی نیز در این خصوص مذاکره شود. البته در این میان نتانیاهو و کابینه راست افراطی وی به هیچ عنوان مایل به بحث دو کشوری و موضوع صلح نیستند، اما واقعیت این است که در طول چند هفته اخیر با توجه به تحولاتی که صورت گرفت، متوجه شدیم رژیم صهیونیستی با تمامی ادعاهایش در مشت ایالات‌متحده آمریکا قرار دارد؛ یعنی همین درگیری اخیر میان جمهوری اسلامی ایران و رژیم صهیونیستی نشان داد که رژیم غاصب جرات ندارد کار یا اقدامی را بدون حمایت آمریکا انجام دهد. در نتیجه به‌نظر می‌رسد اکنون تحرکات سیاسی همزمان با اقدامات نظامی در حال رقم خوردن است که به مرور وزن تحرکات سیاسی نسبت به اقدامات نظامی بیشتر می‌شود که این موضوع می‌تواند پیامدهای متفاوتی را در تحولات جاری رقم بزند.