اتحاد با حرف،عملی نمی شود

«جهان صنعت»- بیش از سه دهه است که به ابتکار جمهوری اسلامی ایران، دوازدهم تا هفدهم ربیع‌الاول سالروز میلاد پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله وسلم‌، به عنوان هفته وحدت قرار داده شده است تا به یمن این ایام‌، شاهد تحقق انسجام امت ‌و تاکید بر اصول مشترک و مورد اتفاق امت اسلامی باشیم. از این رو از اوایل دوره آقای‌هاشمی کنفرانس وحدت اسلامی هرساله به میزبانی جمهوری اسلامی برگزار می‌شود‌. البته موضوع وحدت جهان اسلام به زمان سید جلال‌الدین اسد‌آبادی بر‌می‌گردد؛ کسی که اولین برپا‌کنندگان وحدت بود. عالمی روشنفکر که برای تقریب مذاهب اسلامی و وحدت اسلامی کوشید و با همین هدف، سفرهایی به مناطق مختلف جهان اسلام داشت. او اولین متفکر مدرن و فعال اجتماعی بود که نسبت به بیماری‌های اجتماعی جوامع مسلمان و ضعف‌های موجود در آن هشدار داد و در مقابل قدرت‌های غربی اسلام‌گرایی را تبلیغ کرد.
اما بدون شک، نیاز مسلمین به اتحاد و اتفاق، از مبرم‌ترین نیازهاست‌ و درد اساسی جهان اسلام، همین کینه‌های کهنه میان مردم مسلمان است. البته مفهوم اتحاد اسلامی که در صد سال اخیر، میان علما و فضلای مومن و روشنفکر اسلامی مطرح است، این نیست که فرقه‌های اسلامی برای ایجاد اتحاد اسلامی از اصول اعتقادی یا غیر اعتقادی خود صرف نظر کنند و به اصطلاح مشترکات همه فرق را بگیرند زیرا این کار نه منطقی است و نه عملی. از این رو فرقه‌های اسلامی، در عین اختلافاتی که در کلام و فقه و… با هم دارند، به واسطه مشترکات بیشتری که در میان آنها هست، می‌توانند دست برادری بدهند و جبهه واحدی تشکیل دهند. همانگونه که پیامبر اکرم(ص) از اتحاد و اتفاق به عنوان مولفه اصلی جامعه پیشرو یاد کرده است به نحوی که حرکت به سوی جامعه آرمانی و دستیابی به اندیشه‌های وحیانی با پرهیز از تفرقه قابل تحقق است.
باید تاکید داشت که برای تحقق وحدت نباید تنها به شعارها اکتفا کرد. مردم مناطق سنی‌نشین و حتی مردم شیعه به دنبال مشاهده تاثیر عملی وحدت و تاثیر عملی کنفرانس‌هایی نظیر کنفرانس وحدت هستند اما کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی در حالی سی‌‌ودومین دوره خود را در تهران به پایان رساند که کاستی‌ها و چالش‌های جدی پیش رویش قرار داشت.
امسال علمای حاضر در کنفرانس وحدت اسلامی برای ایجاد وحدت بر ظرفیت‌های عملی تاکید کردند و اظهار داشتند که در این مراسم تنها از ظرفیت‌های اسمی صحبت شد. موضوعی که قابل تامل است و چند مشکل دارد اول اینکه نبود اقدام عملی در این کنفرانس‌ها این گمانه را در ذهن ایجاد می‌کند که خود شیعه‌ها به وحدت اعتقادی ندارند. سید حسن خمینی نیز در این خصوص صحبت و ابراز تاسف کرد که برخی اهل بیت را بالاتر از وحدت می‌بینند‌. اما در طرف مقابل نیز دو مشکل وجود دارد؛ برخی همانند داعشی‌ها و وهابی سلفی هستند و خون شیعه را هدر و حتی کشتن شیعه را ثواب می‌دانند‌ و عده‌ای دیگر نیز هستند که می‌گویند وحدت باید وجود داشته باشد اما چرا ایران پرچمدار و رهبرش باشد‌؟
به اعتقاد کارشناسان، کنفرانس وحدت اسلامی که هرساله برگزار می‌شود دستاورد عملی ندارد و کسی نمی‌تواند نمونه عملی از نتایج‌اش بیاورد. طبق روال سالانه عده‌ای از کشورهای مسلمان در این مراسم دعوت می‌شوند در ایران هم معمولا امام جمعه‌ها به این مراسم می‌آیند اما نبود اقدام عملی از مهم‌ترین ضعف‌های این مراسم شناخته می‌شود.
با وجود تاکیدهای زیادی که در جریان برگزاری اجلاس‌های متعدد کنفرانس وحدت در سال‌های متمادی و از جمله در سال‌جاری صورت گرفت، متاسفانه هنوز شرکت‌کنندگان‌ و بهتر بگویم متولیان برگزاری این کنفرانس در مورد اصول اولیه وحدت دچار تردید و نگران به خطر افتادن مواضع خود هستند. به طوری که عبدالحمید نیز در سخنرانی خود با تاکید بر اینکه «وحدت همیشه یک ضرورت و نیاز است»، اظهار کرد: هر چه شرایط بحرانی‌تر باشد نیاز به وحدت بیشتر می‌شود و در حال حاضر با شرایطی که در جهان اسلام حاکم است همه احساس می‌کنند که باید وحدت داشته باشند و مسلمانان متحد باشند. وی افزود: تنها راه نجات، اتحاد مسلمانان است اما با حرف و یا کنفرانس نمی‌شود. باید وحدت عملی وجود داشته باشد و مسلمانان به حقوق یکدیگر احترام بگذارند. عدالت را اجرا کنند. آزادی یکدیگر را تامین کنند و وحدت به صورت همه‌جانبه مورد نیاز است.
به هر حال این واقعیت وجود دارد که بین علمای حوزه ایران اهل بیت بالاتر از وحدت دیده می‌شود موضوعی که از دید علمای آن طرف قابل قبول نیست. در شرایطی که دشمنان اسلام تلاش می‌کنند به اختلاف میان شیعه و سنی دامن بزنند و انجام اقدامات عملی برای نشان دادن وحدت مسلمانان به ویژه توسط علما امری واجب است و درحالی که در مسجدالنبی و مسجدالحرام در مدینه و مکه شیعیان و اهل سنت در صفوف واحد با هم نماز می‌خوانند، عدم برگزاری نماز جمعه برای اهل سنت، پذیرفته نیست‌. شاید بهتر باشد خود دولت امام جمعه اهل سنت را تعیین کند‌.
این اتفاق نمی‌تواند مواضع مردم شیعه ایران را به خطر بیندازد بلکه سبب می‌شود سنی‌های داخل به وحدتی که دولت از آن دم می‌زند اعتماد کنند و گروهی دیگر هم که از سردمداری اجلاس وحدت اسلامی توسط ایران گلایه می کنند با ایران هم‌قدم می‌شوند و از تفویض سردمداری اجلاس وحدت اسلامی به سایر کشورها همچون مراکش سخن نمی‌گوید. وظیفه مسلمانان‌، متولیان و علمای این مراسم آن است که با اتخاذ تدابیر لازم و راهکارهای عملی، تقریب مذاهب را در پیکره دنیای اسلام حیاتی مجدد بخشند‌. با توجه به الزامات حساس این برهه از زمان، که آرام آرام جوانه‌های نفرت بین شیعه و سنی در بین اقشار عامه امت رو به رویش و رشد است، بدون ارائه راهکارهای صحیح، اعتماد اهل سنت به شیعه به وجود نخواهد آمد و وقتی که این اعتماد نهادینه نشود وحدت جهان اسلام محلی از اعراب نخواهد داشت.