دلیل ناترازی برق چیست؟

به گزارش سرویس نفت و پتروشیمی «جهان صنعت نیوز»؛ آنطور که مدیرعامل شرکت توانیر گفته است: در ابتدای دولت، رقم ناترازی برق حدود ۱۴‌هزار مگاوات بود. پیش‌بینی این است امسال با اقداماتی که صورت می‌گیرد به حدود ۱۰ تا ۱۱‌هزار مگاوات برسیم.

مصطفی رجبی‌مشهدی، اگرچه تاکید کرده که«همیشه نیازمند این هستیم که مصرف بهینه داشته باشیم تا بتوانیم نیاز تقاضاهای جدید و بخش مولد کشور را تامین کنیم.»

اما گزارش‌های عملکرد دستگاه تحت مدیریت او واقعیت‌های دیگری را نشان می‌دهد.

گزارش‌ها نشان می‌دهد که علاوه بر عقب‌ماندگی از برنامه‌های توسعه صنعت برق طبق قوانین بالادستی در کشور، مصرف بالای انرژی و ارزان بودن قیمت‌ها، بخش قابل‌توجهی از برق تولید شده هم در حین انتقال از دست می‌رود. علاوه بر آن فرسودگی نیروگاه‌ها و البته قدیمی بودن آنها باعث شده که این شرکت‌ها جزء زیان‌ده‌ترین بخش‌های مولد کشور قرار بگیرند.

۱۵ درصدی برق قبل از مصرف هدر می‌رود

براساس گزارش‌های رسمی، حدود ۲ تا ۴‌درصد انرژی در خطوط انتقال تلف می‌شود. یک تا دو درصد انرژی در حین تبدیل از خط انتقال به توزیع تلف می‌شود و حدود ۴ تا ۶‌ درصد انرژی در حین توزیع از بین می‌رود. در واقع، میانگین تلفات برق بین نیروگاه و مصرف‌کنندگان بین ۸ تا ۱۵‌درصد است.

بنا به گفته آرش نجفی رییس کمیسیون انرژی اتاق ایران، با وجود شبکه‌های انتقال برق فرسوده و قدیمی کنونی چیزی حدود ۱۵‌درصد از میزان تولید انرژی برق به صورت روزانه در اثر فرسودگی‌ها هدر می‌رود.

او در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» گفت: متاسفانه شاهد هدر‌رفت قابل توجه انرژی برق در مسیر انتقال از محل تولید به محل مصرف هستیم؛ این مشکل به دو دلیل اتفاق افتاده است؛ نخست نوع مدیریت منابع برق کشور در ایران است که باعث هدر‌رفت قابل توجه انرژی در مسیر انتقال و از طریق شبکه‌های انتقال می‌شود و دوم بی‌توجهی به بخش‌خصوصی و راه‌اندازی نیروگاه‌های کوچک با بازدهی محلی و نوسازی نیروگاه‌های قدیمی است که در دهه‌های گذشته چندان مورد توجه قرار نگرفته است.

رییس کمیسیون انرژی اتاق ایران براین باور است که چون طی سال‌های گذشته برای نوسازی و جایگزینی نیروگاه‌های قدیمی و افزایش بازدهی اقدام قابل قبولی صورت نگرفته، در نتیجه امروز شاهد ناترازی تولید و مصرف برق هستیم.

راندمان پایین نیروگاه‌های حرارتی برق

کارشناسان می‌گویند، راندمان نیروگاه‌های حرارتی که ۸۵‌درصد برق کشور را تولید می‌کنند، ۳۵‌درصد است. البته مقامات دولت سیزدهم بر این باورند که با تلاش‌هایی که طی دو سال گذشته کرده‌اند، راندمان تولید را به ۳۸.۵ درصد رسانده‌اند. این در حالی است که حتی اگر این رقم هم درست باشد مشخص می‌شود که مابقی تولید تحت عنوان هدررفت انرژی باید دسته‌بندی شود.

از سویی جدیدترین گزارش مربوط به عملکرد شرکت‌های دولتی نشان می‌دهد که برق حرارتی در یک سال حدود ۲۲ همت ضرر و زیان داشته است. بخشی از این زیان ناشی از قیمت‌های دستوری و پایینی است که شرکت‌های برق حرارتی ناچارند بفروشند و بخشی هم هزینه‌هایی است که به دلیل تورم افزایش یافته است.

نیروگاه‌های حرارتی مدت‌هاست که به دلیل ایجاد آلایندگی و مصرف سوخت بالا در دنیا در حال خروج از گردونه تولید هستند اما در ایران نیروگاه‌های حرارتی با شدت در حال کار هستند.

عمر نیروگاه‌های به پایان رسیده است

‌هاشم اورعی استاد دانشگاه صنعتی شریف در این رابطه می‌گوید: تولید برق از نیروگاه‌های حرارتی هم آلایندگی دارد، در آینده نه‌تنها نفت و گاز بلکه برق حرارتی هم کم‌کم باید از سبد انرژی حذف شود. زیرا علاوه بر آلایندگی نیروگاه‌های حرارتی با وجود مصرف بالای سوخت مایع یا گاز را دارند، راندمان پایینی دارند. بنابراین اصولا باید از پرایمری انرژی یعنی زغال‌سنگ نفت، گاز و برق حرارتی به سمت انرژی‌های پاک حرکت کنیم و البته راندمان را بالا ببریم. مثلا وقتی خودرویی با احتراق بنزین و گازسوز راندمان ۳۰‌درصد و خودروی برقی ۶۰ تا ۷۰‌درصد راندمان دارد، منطقی است که از خودروی برقی استفاده کنیم.

در حال حاضر سوخت نیروگاه‌های حرارتی کشور با قیمت واقعی حساب نمی‌شود، وزارت نفت تقریبا سوخت نیروگاه‌های حرارتی را مجانی می‌دهد، در نتیجه این‌گونه تصور می‌شود که انرژی تولیدی ارزش ندارد چون خرجی برای آن نشده است. بنابراین ارزان هم فروخته می‌شود. یعنی عملا ۳۰‌میلیارد دلار انرژی که به نیروگاه‌های برق داده می‌شود، هدر می‌رود.

تنها شاخصی که در دنیا رکورد زدیم!

مدیرعامل توانیر اذعان کرده که شاخص شدت انرژی در ایران به عنوان یکی از شاخص‌های کارایی مصرف انرژی دو ‌برابر متوسط جهانی اعلام شده است.

شاخص شدت انرژی یکی از شاخص‌های کارایی مصرف انرژی است. این شاخص با تقسیم واحدی از انرژی بر واحدی از تولید ناخالص داخلی به دست می‌آید. بالا بودن شدت مصرف انرژی نشانگر مصرف بیشتر انرژی است. مثلا اگر شدت مصرف انرژی در کشور الف، دو برابر کشور «ب» باشد یعنی کشور «الف» برای تولید میزان برابری کالا و خدمات دو برابر کشور ب انرژی مصرف کرده ‌است.

براساس گزارش وزارت نیرو، شدت مصرف انرژی در ایران ۹‌برابر ژاپن و نروژ، ۷‌برابر کشورهای پیشرفته اروپایی، ۳‌برابر عربستان سعودی و ۴‌برابر ترکیه و متوسط جهان است.

از آنجا که ایران از لحاظ منابع فسیلی در رده نخست جهان قرار دارد اما به دلیل بالا بودن شدت انرژی، ایران در رده یازدهم مصرف انرژی در جهان قرار دارد.

محمدصادق مهرجو کارشناس انرژی می‌گوید: متاسفانه در فصول پیک انرژی فقط بخش خانگی ما روزانه ۷۵۰‌میلیون مترمکعب گاز مصرف می‌کند که این رقم برابر با کل مصرف قاره اروپاست! حال آنکه هنوز گروهی می‌گویند که شاخص شدت انرژی در کشور به دلیل افت GDP در کشور اتفاق افتاده در حالی که اصلا اینگونه نیست و در دهه گذشته هم شرایط همین بود. شاخص شدت انرژی کشور در ۳۰سال گذشته، در کشورهای پیشرفته رو به کاهش بوده، اما در کشور ما برعکس است. یکی از دلایل عمده این مشکل، قیمت‌های ارزان انرژی در کشور است.

اخبار برگزیدهنفت و پتروشیمی