میدان گازی آرش از دست رفت؟

به گزارش سرویس نفت و پتروشیمی «جهان صنعت نیوز»؛ روز گذشته یکی از وب‌سایت‌ها خبری منتشر کرد که بر مبنای آن اعلام شده بود «عربستان و کویت با تاسیس شرکت مشترکی به نام «الخلیج» و برگزاری مناقصات توسعه، یک گام دیگر به توسعه میدان گازی آرش نزدیک شدند.

هرچند منبع خبر میزنفت که این خبر را منتشر کرده، مشخص نیست، با این حال در اصل ماجرا که میان ایران، کویت و عربستان بر سر میدان مشترک گازی آرش اختلاف‌نظر است، مناقشه‌ای نیست.

میدان آرش برای چه کسی است؟

اختلاف بر سر میدان مشترک گازی آرش که کویت و عربستان نام آن را الدوره گذاشته‌اند، مدت‌هاست که خبری شده است. مقامات وزارت خارجه بارها اعلام کرده‌اند که این میدان مشترک است، اما کویت و پس از آن عربستان بر این موضوع اصرار می‌کنند که ایران حقی در این میدان ندارد.

حتی برخی کارشناسان دولت را ترغیب می‌کنند که برای حل این موضوع به دیوان دادگستری بین‌المللی شکایت کند. با این حال به نظر می‌رسد دولت سیزدهم تمایلی به حقوقی کردن این پرونده ندارد و ترجیح می‌دهد که با سکوت مساله را پیش ببرد.

درست دو سال پیش کویت و عربستان سعودی طی قراردادی منابع این میدان گازی را بین خودشان تقسیم کردند که باعث اعتراض رسمی ایران شد. با این حال وزیر نفت کویت در اظهاراتی عجیب مدعی شد که میدان گازی آرش برای کشورش و عربستان است و ایران باید ابتدا به ترسیم مرزهای دریایی پایبند باشد.

کویت و عربستان رسما دست به کار شدند؟

از دو سال پیش به این سو در حالی که دو کشور رسما کارهای بهره‌برداری، انتخاب پیمانکار و نقشه‌های میدان را آغاز کرده‌اند و حالا هم به نوشته رسانه میزنفت شرکت مشترکی هم برای این کار تاسیس شده است، وزارت خارجه جز بیانیه صادر کردن و وزارت نفت به جز سکوت طولانی، هیچ اقدام عملی انجام نداده‌اند.

میزنفت به نقل از رسانه‌های عربی نوشته است: کویت و عربستان مناقصه توسعه این میدان را برگزار، و هدف‌گذاری کرده‌اند که روزانه ۸۰۰میلیون فوت‌مکعب گاز از این میدان برداشت و فرآورش شود. کویت بی‌توجه به ادعای ایران، با سرعت عجیبی در حال انعقاد قراردادهای بالادست و پایین‌دست این میدان است.

این قراردادها تحت هدایت و نظارت شرکتی مشترک به نام «الخلیج» است که عربستان و کویت تاسیس کرده‌اند تا به صورت مشترک و واحد، به برداشت از میدان گازی آرش مشغول شوند.

 زمستان سال گذشته معاون مدیرعامل کویت پترولیوم اعلام کرد که بهره‌برداری از این میدان تا سال ۲۰۲۹ به طور کامل به انجام خواهد رسید.

میدان گازی آرش (الدره) در محدوده استان بوشهر و سواحل شرقی عربستان سعودی و کویت قرار گرفته است. ارزیابی‌ها حاکی از آن است که این میدان حدود ۲۰تریلیون فوت مربع ذخیره گازی دارد.

پای عربستان چگونه به آرش باز شد؟

هدایت‌الله خادمی کارشناس انرژی و نماینده پیشین مجلس در واکنش به خبر تاسیس شرکت مشترک بین کویت و عربستان به «جهان‌صنعت» می‌گوید: این خبر در رسانه ایکس هم آمده بود و من آن را بازنشر کردم و خطاب به آقای رییسی نوشتم که وظیفه دولت دفاع از خاک و آب و منابع کشور است و نباید اجازه دهد که کویت به ما زور بگوید.

وی بیان کرد: متاسفانه این خبر احتمالا درست است. نشسته‌ایم و آنها ادعایشان را جلو می‌برند. همین که عربستان وسط این ماجراست، موفقیتی برای کویت است. میدان آرش از ابتدا میدان مشترکی برای ایران و کویت بوده است و کویت برای اینکه بتواند موضع خود را پررنگ کند، عربستان را به این میدان افزود و کم‌کم ایران را حذف کردند. این نشان می‌دهد که ما درباره حق خودمان از این میدان کم‌کاری کرده‌ایم. معمولا هم طرف مقابل تا جایی جلو می‌آید که جلوی او بایستید، حال آنکه ایران به صورت تاثیرگذار روی حق خود پافشاری نکرده است.

چرا آرش را از دست دادیم؟

خادمی با بیان اینکه راه‌حل این بود که دستگاه حفاری در خلیج‌فارس را روی میدان مستقر می‌کردیم، اظهار داشت: باید کار را شروع می‌کردیم؛ آن زمان ما درون میدان بودیم و مطمئن باشید که این صحبت‌ها پیش نمی‌آمد، چون میدان مشترک است. اگر همین‌طور دست روی دست بگذاریم و گاهی که خبری منتشر می‌شود، وزارت خارجه یک بیانیه کم‌اثر منتشر کند، مشخص است که آنها با تکرار زیاد خود را بیشتر صاحب حق می‌دانند.

او با تاکید بر اینکه دولت و در راس آن دستگاه دیپلماسی باید نسبت به این موضوع اقدام کند، یادآور شد: متاسفانه با وجود ارتباط خوبی که بین ایران و عربستان ایجاد شده، از این ارتباط به خوبی استفاده نکرده‌ایم و اجازه داده‌ایم که کشورهای دیگر از این موضوع سوء‌استفاده کنند.

آیا ایران تکنولوژی لازم برای حفاری در میدان آرش را ندارد؟

نماینده پیشین مجلس در پاسخ به این سوال که تکنولوژی لازم برای حفاری در این میدان را داریم یا خیر، گفت: قبول ندارم که برخی‌ها می‌گویند ما تکنولوژی برای توسعه این میدان را نداریم. ۱۲۰سال است که نفت تولید می‌کنیم. میدان سخت‌تر از آب‌های عمیق خزر نیست که حفاری کرده‌ایم و به نفت و گاز رسیده‌ایم. ما به دانش حفاری آب‌های عمیق مسلط هستیم، آنچه که در خاورمیانه زمانی تنها در اختیار ایران بود. در آسیا تنها کشوری بودیم که در عمق هزار متر آب شروع به حفاری کرده‌ایم.

او اضافه کرد: هم تجهیزات آن را داریم و هم دستگاه‌های حفاری را، ضمن اینکه تکنولوژی قابل خرید است. همه دستگاه‌های ما آمریکایی یا چینی هستند. اگر تجهیزات نداریم، پس چطور در حال حفاری هستیم. مشکل ما همیت، انگیزه و کوتاه آمدن در مقابل همسایه‌هاست.

خادمی تاکید کرد: مهم‌تر آنکه این میدان مشترک است. شاید نخواهیم امروز از آن بهره‌برداری کنیم، دلیل نمی‌شود که ما را از این میدان حذف کنند. مهم این است که وزارت خارجه باید از حق ایران در این زمینه دفاع کند و سکوت وزارت خارجه در این رابطه به غرور ایرانیان لطمه می‌زند.او گفت: امروز فقط مساله ما میدان آرش نیست، در فرزاد A و B و میدان مشترک فروزان هم کار را شروع نکرده‌ایم، در حالی که عربستان در حال کار در این میدان مشترک است.

چاره کار دیپلماسی است

صباح زنگنه کارشناس بین‌الملل انرژی در این رابطه به «جهان‌صنعت» می‌گوید: درباره میادین مشترک یک ضوابطی وجود دارد که باید طبق آن ایران با عربستان و کویت به نتیجه برسد. بنابراین ورود به این موضوع و تلاش برای ایجاد شرکت یا حتی اظهار نظر مقامات خارج از آداب همسایگی است و معمولا کار از طریق مذاکرات مستقیم، بحث و بررسی می‌شود. ضمن اینکه انجام اقداماتی ماورای گفت‌وگوها و مذاکرات، خارج از پروتکل‌ها و عرف بین‌المللی است.

وی افزود: نمی‌دانم این خبر چقدر صحت داشته باشد و چه عجله‌ای برای کار است و آیا همسایگان کمبودی دارند، همگی مسائلی است که ورود آنها را به قراردادهای غیرمتعارف سوال‌برانگیز می‌کند. علی‌ایحال بهترین راه‌حل دیپلماسی و گفت‌وگو است.

زنگنه تصریح کرد: نقش وزارت خارجه در این رابطه می‌تواند موثر و مهم باشد اما وزارت نفت را هم باید دید که آیا اقدامی کرده است یا خیر. به نظر می‌رسد اهتمام وزارت خارجه و نفت به بخش میادین مشترک کمرنگ بوده است و نیاز به دقت بیشتری دارد.

این کارشناس بین‌الملل با بیان اینکه در اینگونه مباحث کشورها سعی می‌کنند خود را صاحب حق مطلق بدانند، تاکید کرد: طرح اینگونه موضوعات در رسانه‌ها کمکی به حل این موضوعات نمی‌کند بلکه موضوعات را پیچیده‌تر می‌کند و به جاهای مناسب پیش نمی‌برد.

پیشنهاد ویژهنفت و پتروشیمی