سیل مشهد و صدها پرسش بی پاسخ

به گزارش سرویس اجتماعی جهان صنعت نیوز؛ عصر روز چهارشنبه ۲۶ اردیبهشت ماه بود که آسمان تیره شد و ساعاتی بارانی سیل‌آسا که می‌گویند در نیم قرن اخیر در خطه خراسان کم‌سابقه بوده، باریدن گرفت.

ظرف مدتی کوتاه، سیل و گل و لای برخی محلات مشهد و شهرستان‌های اطراف را درنوردید و متاسفانه ۸ تن از هموطنانمان هم جان باختند و تعدادی دیگر مفقود شدند.

سیل مشهد مدیر بحران را هم غافلگیر کرد

 سیل مشهد صحنه‌های غم‌انگیزی از این شهر مقدس را به نمایش گذاشت؛ صحنه‌هایی که مسوولان شهری مشهد باید برای آن پاسخگو باشند. اما نکته قابل توجه اینجاست که هنوز مشخص نیست چه تعداد تلفات و خسارت و به چه علت به ثبت رسیده است.

در سیلاب اخیر مشهد، غافلگیری هم مزید بر علت شد و برای مثال صوتی منتشر شده که مدیر بحران شهرداری مشهد که متولی رصد، نظارت و اعلام هشدارهای شهری است، خود در جریان سیل نبوده و آن را کتمان می‌کند.

گرچه این مسوول شهری با دستور استاندار خراسان‌رضوی عزل شد اما این سوال باقی می‌ماند که نهادهای مسوولی چون آب‌وهواشناسی، ستاد بحران استان و دستگاه‌های شهری و استانی چرا به موقع هشدارهای لازم را به دستگاه‌های خدماتی برای پیشگیری و همچنین آمادگی مردم از قبل نداده‌اند.

انگشت اتهام به سمت دیوار آستان قدس

 ماجرا اما به همین جا ختم نمی‌شود و پس از حادثه چندتن از اعضای شورای شهر مشهد با حضور در منطقه آسیب‌دیده «سیدی»، انگشت اتهام را به سوی دیوار آستان قدس می‌گیرند و آن را مسبب شدت سیل می‌دانند. حال آنکه طبق ماده ۱۱۰ قانون شهرداری‌ها همه مالکان موظفند دور زمین‌هایشان را دیوارکشی کنند و در خصوص زمین پشت «بلوار سپاه» و منتهی به «کوه‌های خلج» هم این اقدام با مجوز مکتوب شهرداری انجام شده و اگر دیواری آنجا بوده در واقع طبق قوانین شهری و شهرداری در آن نقطه کشیده شده است و مجوزدهندگان باید مخاطب این چرایی اعضای شورای شهر باشند.

شهرداری یا آب منطقه‌ای؟

از سویی متولی مدیریت مسیل‌ها در اراضی شهری شهرداری‌ها و در اراضی برون‌شهری آب‌منطقه‌ای است. در زمین موردنظر سه مسیل وجود داشته که در نهایت به یک مسیل ختم می‌شده و با توجه به بارش‌های بی‌سابقه در ۵۰سال گذشته، مسیل‌ها فعال شده و حجم عظیمی از آب سرریز شده از کوه‌های خلج را به جریان انداخته است. سوالی که پیش می‌آید این است، چرا شورای شهر و شهرداری‌ها در دوره حاضر و ادوار گذشته، نظارت درستی برای مدیریت این مسیل‌ها و همچنین روی ساخت‌وسازهای منطقه نداشته‌اند و با علم به اختلافات حقوقی زمین‌های مذکور و عدم ایمنی لازم منطقه، باز هم اجازه توسعه شهری و ارائه امکاناتی داده‌اند که دیر یا زود منجر به حادثه می‌شده است؟

همانطور که شهردار مشهد هم اعلام کرده، کوچه سپاه ۶۹، نه در مجاورت مسیل بلکه در مسیر مسیل قرار داشته و حجم عظیم آب سرریز شده در مسیل‌های سه‌گانه تجمیع شده و بعد از تخریب منازل و دیوار وارد این کوچه شده و به سمت محدوده معروف به جنگل طرق سرازیر شده است بنابراین به نظر می‌رسد، کوتاهی و قصورهایی وجود دارد که قابل بررسی و پیگیری از سوی مراجع ذی‌صلاح است.

هیچ مانعی برای گرفتن سرعت سیل مشهد وجود نداشت

مجید دبیریان عضو شورای شهر مشهد درباره سیل اخیر در مشهد گفت: متاسفانه چهارشنبه گذشته شاهد حجم سنگینی از بارش در یک زمان ۴۰دقیقه‌ای در حد ۳۸میلیمتر بودیم. ما در محدوده نیمه خشک هستیم و بارش ما ۲۰۰میلیمتر است اما بارش ۳۸میلیمتر در کمتر از یک ساعت خیلی زیاد است. هواشناسی و ستاد بحران پیش‌بینی کرده بودند؛ انتظار ما از دوستان این بود که تدابیر بیشتری اندیشیده شود. در ارتفاعات جنوبی مشهد می‌شد پیش‌بینی‌هایی داشت. یکی از اقداماتی که برخی کارشناسان می‌گویند باید اتفاق می‌افتاد، موضوع آب‌بندها در مسیر بارش بود. این موضوع در ارتفاعات جنوبی تدبیر نشده و هیچ مانعی برای گرفتن سرعت آب وجود نداشت.

آیا شهردار مشهد ترک فعل کرده است یا خیر؟

وی در ادامه در رابطه با ترک فعل مسوولان در قبال سیل اشاره کرد: ما از شهردار مشهد و مدیرکل هماهنگی انتظار داشتیم که قبل از وقوع سیل در صحنه حاضر باشند. متاسفانه دوستان بعد از وقوع سیل خود را به منطقه رساندند. این گلایه وجود دارد و پیگیری لازم را انجام خواهیم داد که آیا شهردار مشهد ترک فعل کرده است یا خیر؟باید گزارشات را کامل تهیه کنیم. آن چیزی که من از منطقه می‌شناسم، ساخت‌وسازها درست انجام شده و سیل از مناطق باز رخ داده است. تشابه این سیل با شیراز این است که از ارتفاع آب سرازیر شده و فقدان آب‌بندها این حجم از خسارت را وارد کرده است.

تلفات سیل مشهد چقدر بود؟

دبیریان درباره آمار تلفات سیل اظهار داشت: طبق آخرین آمار ۸نفر فوت کرده و ۱۲نفر هم مفقود شده‌اند. برخی مفقودی‌ها بچه‌هایی هستند که مدارسشان تعطیل شده بود. البته باید آخرین آمارها را اخذ کنیم.

وی درباره وضعیت فعلی مشهد گفت: الان وضعیت خوب است و طبق گزارش‌های میدانی، آب تخلیه شده و محورها باز شده‌اند. در روزهای آینده هم اعلام شده که بارش داریم و از دستگاه‌ها انتظار داریم که حضور حداکثری داشته باشند. اگر محوری خطرناک است باید زودتر محدود شود.

ظرفیت زیرساخت‌ها جوابگو نیست

حسن کریمدادی عضو شورای شهر مشهد و رییس کمیسیون خدمات شهری درباره علت سیل مشهد گفت: حوادث طبیعی در یک ظرفیت خارج از استاندارد چندساله در طول چند دقیقه بارندگی می‌شود، ظرفیت زیرساخت‌های داخل شهر جوابگو نخواهد بود. این باران به کوه ‌زده و از کوه به سمت شهر سرازیر شده است. عمده بارندگی کنترل شده و در دو نقطه از شهر تلفات دادیم. پل انقلاب یکی از این نقاط است. نماز و سیدناصری سرریز باران به این منطقه شدند و حجم بسیاری آب به پل انقلاب وارد شد. پل انقلاب ظرفیت بالایی دارد و دو لوله بزرگ در آنجاست اما سرریز آب از نقطه دیگری بوده است. در خیلی از شهرستان‌های استان سیستان‌و‌بلوچستان و گلستان هم سیل اتفاق افتاده و جزو بلایای طبیعی است.

وی در ادامه درباره تلفات سیل اشاره کرد: تدابیر لازم انجام شده و ماشین‌های مردم که آنجا گذاشته‌اند و فرار کردند به آنها بازگشت. دو نفری که در آن نقطه به رحمت خدا رفتند توان خروج از منطقه را نداشتند. مسوولان حمل‌و‌نقل باید تدابیر جدیدی انجام دهند. ما به عنوان دستور کار در شورا مطرح خواهیم کرد و تذکر هم می‌دهیم. ما برای همشهری‌ها ناراحت هستیم.

کریمدادی درباره بررسی ترک فعل مسوولان گفت: من اولین نفر به میدان انقلاب رسیدم و بچه‌های آتش‌نشانی هم سریع رسیدند و از طریق قایق و تجهیزات خاص عملیاتشان را انجام دادند. شهردار و استاندارد و فرماندار هم حضور داشتند. حادثه یک‌مرتبه رخ می‌دهد و طبیعی است. من همین الان از قسمت بالا دست میدان رسیدم. اشکالات برطرف شده و در حال گودبرداری هستند که بارندگی شدید دوباره چالش ایجاد نکند.

ساخت‌وسازهای غیرمجاز

موسی‌الرضا حاجی‌بیگلو عضو کمیسیون نظارت شورای شهر مشهد درباره علت سیل مشهد گفت: بارش بارندگی بیش از حد بود، البته برخی می‌گویند قابل پیش‌بینی بوده است. این بارش در ۳۰دقیقه شکل گرفته و شدت آن خیلی زیاد بوده است. قطعا یکی از نکات اساسی این سیل که تعدادی از شهروندان به رحمت خدا رفتند و تردد را دچار مشکل کرد، مربوط به ساخت‌وسازهای غیرمجاز، ساخت کمربند جنوبی در کوهشاد است. کوه‌ها را تراش دادند و جاده‌ای در کوه احداث کرده‌اند. ما بارها تذکر دادیم اتفاقی که در این مناطق شکل گرفته خارج از نظر شورا بوده است. برخی می‌گفتند کار خوبی رخ داده اما از نظر محیط‌زیست، ما اعتقاد داشیم هر کاری که می‌خواهد در مشهد انجام شود باید با مطالعه کارشناسی انجام گیرد.

وی در ادامه درباره احتمال ترک فعل شهرداری اشاره کرد: در مدیریت شهری اگر کوتاهی صورت گرفته باشد مراجع قضایی ورود می‌کنند. مدیریت شهری با وجود سختی‌های سیل، تمام نیروهای خود را به منطقه آورد و گروه‌های جهادی هم پای کار بودند تا تردد خودروها مجدد شکل بگیرد. الان هم وضعیت خوب است و در چند محور بازگشایی انجام شده است. طبق اعلام هواشناسی این بارندگی تا دوشنبه ادامه دارد.

حاجی بیگلو درباره تلفات سیل گفت: ما مرجع رسمی رسیدگی به این موضوع نیستیم اما آنچه من شنیدم، ۵ تا ۷نفر کشته و تعدادی هم مفقود داشته‌ایم. ما بابت این اتفاق عذرخواهی می‌کنیم و شرمنده مردم هستیم.

گفتنی است، سیل مشهد زنگ خطری جدی است که مساله دستکاری در طبیعت و عدم تدبیر نسبت به مسیل‌ها و پیش‌بینی تخلیه مناسب برای روان آب‌های سطحی چالشی خواهد بود که در آینده نیز هر آن امکان وقوع مجدد دارد. ساخت‌وسازهای غیرمجاز در مسیر رودخانه‌ها و مسیل‌ها و همچنین توسعه شهری روی خط گسل‌های فعال و مسامحه و چشم‌پوشی از برخورد قاطع با متصرفان و متخلفان در ادوار مختلف موجب شده به هنگام حادثه منابع ملی و سرمایه‌های کشور خسارت سنگین متحمل شود و مردم نیز متضرر اصلی باشند که دار و ندار خود را از دست می‌دهند.

اجتماعی و فرهنگیاخبار برگزیده