وصیتنامه؛ کلید آرامش خاطر بعد از مرگ | چگونه وصیتی قانونی و بدون نقص بنویسیم؟
با درگذشت فرد تمام اموال منقول و غیر منقول به جای مانده از وی، بین وارثانش تقسیم می شود؛ انتقال مالکیت اموال مذکور، با صدور گواهی انحصار وراثت و بر اساس قوانین کشور صورت می گیرد. اگر فردی تمایل به ایجاد تغییر در مقیاس های قانونی داشته باشد، تنظیم وصیت نامه تصمیم درستی است؛ بدان معنا که مالک با تنظیم سندی معتبر با مضمون وصیت، در تعداد وارثان یا میزان سهم آنها تغییراتی ایجاد می کند.
تنظیم و ثبت وصیت نامه با مراتبی حقوقی همراه است که برای بسیاری از افراد غیر متخصص، سوال برانگیز می باشد؛ در مقاله «وصیتنامه؛ کلید آرامش خاطر بعد از مرگ | چگونه وصیتی قانونی و بدون نقص بنویسیم؟» تحت نظر کارشناسان مجرب، به پرتکرارترین پرسش ها پاسخ داده می شود.
رابطه وصیت نامه و گواهی انحصار وراثت
پس از فوت شخص و ابطال شناسنامه وی، بازماندگانش می توانند برای انتقال مالکیت اموال متوفی اقدام کنند؛ بدین منظور باید گواهی انحصار وراثت اخذ شود.
با استعلام مراجع قضایی در سیستم اسناد رسمی کشور، تمام اموال متوفی که ثبت رسمی شده اند و تمام افراد ذینفع از ارثیه، مشخص و در گواهی انحصار ثبت می شود؛ اخذ این سند با تسلیم گواهی فوت، شناسنامه باطل شده، اظهارنامه مالیات بر ارث و مدارک هویتی وارثین به شورای حل اختلاف، امکان پذیر می باشد.
پس از تایید نهایی گواهی انحصار وراثت، تقسیم اموال طبق آن انجام می شود؛ مفاد این سند طبق مواد قانونی مربوط به ارثیه و وصیت نامه قابل تنظیم است:
الف) قوانین مربوط به توارث
۱. قانون مربوط به هویت وارثان: افراد ذینفع از اموال متوفی، همان خانواده او هستند؛ بنابراین بازماندگان به دو گروه تقسیم می شوند:
- وارث سببی: افرادی که به سبب تعهد به قراردادی رابطه خویشاوندی می سازند، وارث سببی اند؛ مانند همسر که با امضای عقدنامه، عضو خانواده می شود.
- وارث نسبی: اشخاصی که به دلیل وجود نسبت خونی خانواده یکدیگر هستند، جزو بازماندگان نسبی می باشند؛ مانند پدر، مادر، فرزند، خواهر و برادر
۲. قوانین مربوط به سهم هر وارث:
- اگر همه فرزندان متوفی هم جنس باشند، اموال تقسیم به تعداد می شود.
- اگر متوفی هم دختر و هم پسر داشته باشد؛ تقسیمات باید به گونه ای اعمال شود که سهم پسران دو برابر دختران باشد.
- پدر و مادر نفری یک ششم از اموال فرزند مرحومشان را به دست می آورند.
از آنجا که سهم وارثان موضوع مورد بحث مقاله نیست، به همین مقدار اطلاعات بسنده می شود.
۳. سایر قوانین توارث:
بر اساس ماده ۸۸۰ قانون مدنی، وارثان قانونی می توانند تحت شرایطی از دریافت سهمشان منع شوند:
- قتل از موانع ارث است، بنابراین کسی که مورث خود را عمدا بکشد از ارث او ممنوع می شود، اعم از این که قتل بالمباشره یا بالتسبیب و منفردا باشد یا به شرکت دیگری.
- با اینکه پس از پذیرفتن حضانت کودکان یتیم، سرپرستی آنها به والدین ناتنی واگذار می شود، در صورت فوت پدر یا مادر، این فرزندان جزو ذینفعان از ارث احتساب نخواهند شد، چراکه نسبت خونی وجود ندارد.
- تنها زنی که عقد دائم شده می تواند از مرد ارث ببرد.
با تنظیم وصیت نامه می توان وارثان قانونی را محروم‌الارث و فرزندان ناتنی و زوجه صیغه ای را وارث معرفی کرد؛ موصی می تواند اموالش را به صورت مساوی بین فرزندان دختر و پسر تقسیم یا حتی برای کارهای خیر انفاق کند! پس وصیت نامه می تواند در چهارچوبی بر قوانین توارث غالب شود.
در رابطه با تنظیم وصیت نامه، توصیه می کنیم با یک وکیل مشورت کنید، از همین رو اگر به دنبال بهترین وکیل شیراز یا شهر زندگیتان هستید، در سایت دادخواه وکالت بهترین وکلا به شما معرفی خواهند شد تا بتوانید بهترین انتخاب را داشته باشید.
ب) توارث به موجب وصیت نامه
به سندی که فرد پیش از مرگش برای تعیین مالکیت اموال، میزان و نحوه پرداخت دیون، شرایط نگهداری از صغیر، کهنسال یا حیوانات خانگی و… تنظیم می کند، وصیت نامه می گویند؛ این سند به چهار شکل قابل تنظیم می باشد.
انواع وصیت نامه چگونه تنظیم می شوند؟
الف) وصیت نامه خودنوشت: همانطور که از نامش آشکار است، اینگونه وصیت نامه ها با دست خط شخص مرحوم و بدون نظارت مامورین قانون تنظیم می شود؛ ماده ۲۷۸ قانون امور حسبی، به شرایط اعتبار وصیت نامه خودنوشت می پردازد:
«وصیت نامه خودنوشت در صورتی معتبر است که تمام آن به خط موصی نوشته شده و دارای تاریخ، روز، ماه و سال به خط موصی بوده و به امضای او رسیده باشد.»
درنتیجه امکان جعل وصیت نامه های دست نویس وجود دارد؛ برای اجرای مفاد این سند، باید تا حداکثر سه ماه پس از صدور گواهی انحصار وراثت، به نزدیکترین دادگاه واقع در آخرین محل اقامت متوفی تسلیم شود.
ب) وصیت نامه رسمی: معتبرترین نوع وصیت نامه، سندی است که به صورت رسمی ثبت می شود؛ دلیل اعتبار آن در ماده ۲۷۷ قانون امور حسبی، به وضوح ذکر شده است:
«ترتیب تنظیم وصیت نامه رسمی و اعتبار آن به طوری است که برای اسناد تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی مقرر است.»
طبق ماده فوق، این نوع وصیت نامه در اداره ثبت اسناد و املاک یا دفاتر اسناد رسمی تحت نظر ماموران مجرب و هم جهت با قوانین کشور تنظیم و ثبت می شود؛ یعنی با استعلام مراجع قضایی، صحت آن قابل تایید است.
ج) وصیت نامه سری: استفاده از این نوع وصیت نامه چندان فراگیر نمی باشد، چون مراتب به نسبت طولانی تری دارد؛ ماده ۲۷۹ قانون امور حسبی، به شرایط ثبت وصیت نامه سری پرداخته است:
«وصیتنامه سری ممکن است به خط موصی یا به خط دیگری باشد، ولی در هر صورت باید به امضاء موصی برسد و به ترتیبی که برای امانت اسناد در قانون ثبت اسناد مقرر گردیده در اداره ثبت اقامتگاه موصی یا محل دیگری که در آیین‌نامه وزارت دادگستری معین می‌گردد امانت گذارده می‌شود.»
از آنجا که مراجع ذی صلاح از وصیت نامه سری نگهداری می کنند، حتی اگر با دست خط خود موصی نیز باشد هم امکان جعل وجود نخواهد داشت؛ نکته لازم به توجه این است تنها افرادی که سواد خواندن و نوشتن دارند، می توانند این نوع سند را در دفتر اسناد تنظیم کنند.
اگر فرد باسوادی که قابلیت تکلم ندارد تصمیم به ثبت وصیت نامه سری بگیرد، سند باید:
۱. با دست خط خودش باشد.
۲. با دست خط مسئول دفتر، تایید شود.
د) وصیت نامه اضطراری: اگر فرد ناگهانی و فوری نیازمند ثبت وصیت نامه شود، باید آن را به صورت اضطراری ثبت کند؛ برای تحقق این امر، دو فرد عاقل، بالغ و مورد اعتماد موصی باید شاهد اظهارات وی باشند.
چون موصی در شرایط اضطراری امکان ثبت این اطلاعات را در دفترخانه یا با دست خط خویش ندارد، شاهدین این اظهارات را با ثبت تاریخ دقیق نوشته و تنها به امضای متقاضی می رساند؛ اگر امکان امضا وصیت نامه نیز وجود نداشته باشد، باید به این نکته در متن وصیت نامه اشاره شود.
حین ماموریت های نظامی پرخطر یا بر روی آب، حین بیماری های کشنده و… وصیتنامه اضطراری قابل ثبت است.
کلام آخر
وصیت نامه سندی است که فرد برای تعیین وضعیت اموال و دیون، پیش از مرگ خود تنظیم می کند؛ وصیت نامه ها از جنبه چگونگی ثبت، چهار نوع متفاوت دارند که در این مقاله به بررسی آن ها پرداختیم و نکاتی که باید برای تنظیم وصیت نامه درنظر گرفت را نیز بررسی کردیم. اکنون شما می توانید با اطلاعاتی که در اختیار دارید، بهترین عملکرد را در برابر این موضوع داشته باشید.
** این مطلب توسط جهان صنعت نیوز نوشته نشده و انتشار آن به منزله تایید محتوا نیست
خواندنیلینک کوتاه :