انتخابات ریاست جمهوری در چه شرایطی دو مرحله ای می‌شود؟

به گزارش سرویس سیاسی جهان صنعت نیوز؛ چهاردهمین دور انتخابات ریاست جمهوری، این‌بار پیش از موعد برگزار خواهد شد. هر چند در نهایت ۶ نفر از سد شورای نگهبان عبور کردند اما به نظر می‌رسد که رقابت اصلی میان سه کاندیدای شاخص از سه طیف اصلاح‌طلب، اصولگرا و میانه‌رو باشد. پیش‌بینی‌ بسیاری از صاحب‌نظران حاکی از این است که به احتمال زیاد انتخابات به دور دوم کشیده شده و رقابت نهایی میان مسعود پزشکیان و محمدباقر قالیباف خواهد بود.

در تاریخ انتخابات برگزار شده در ایران تنها در دوره نهم بود که انتخابات به دور دوم کشیده شد. این‌بار با توجه به شرایط ویژه‌ای که با شهادت رئیس‌جمهور به وجود آمد و با تایید صلاحیت کاندیدای مورد حمایت اصلاح‌طلبان از سوی شورای نگهبان احتمال تکرار این اتفاق وجود دارد.

شرایط دو مرحله ای شدن انتخابات ریاست جمهوری

بر اساس قانون انتخابات، انتخاب ریاست جمهوری با کسب اکثریت مطلق آرا اتفاق می‌افتد. ماده ۱۳ قانون انتخابات تاکید دارد که نامزد پیروز باید اکثریت مطلق آرا را به دست آورد. چنانچه در مرحله اول برای هیچ یک از داوطلبان اکثریت مطلق حاصل نشد، انتخابات دو مرحله‌ای خواهد شد بدین معنی که دو نامزدی که بیشترین آرا در مرحله اول داشته‌اند در انتخابات مرحله دوم شرکت می‌کنند.

اکثریت مطلق یا اکثریت تام در انتخابات به چه معنا است؟

اکثریت مطلق یا اکثریت تام از نظر لغوی به معنای «نصف به علاوه یک یا تعداد آرایی که لااقل مساوی نصف به علاوه یک باشد» آمده است. در اصطلاح حقوقی نیز همانند معنای لغوی اکثریت مطلق به نصف به علاوه یک کل نفوس یک گروه (اعم از حاضرین و غایبین) معنا شده است.

در قوانین معتبر و جاری کشور تنها تعریفی که به صراحت از اکثریت مطلق مشاهده می‌شود، تعریفی است که قانونگذار در قانون آئین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی مصوب ۱۳۷۹ از این تأسیس حقوقی به دست داده است. ماده ۹۶ قانون مزبور پس بیان نصاب رسمیت جلسات مقرر می‌دارد «… اکثریت مطلق وقتی حاصل می‌شود که بیش از نصف نمایندگان حاضر، رأی مثبت دهند…» به این ترتیب برای پیروزی یک نامزد در مرحله اول انتخابات، کسب بیش از ۵۰ درصد آرا لازم است.

مرحله دوم انتخابات ریاست جمهوری چگونه برگزار می‌شود؟

چنانچه در مرحله اول برای هیچ یک از داوطلبان اکثریت مطلق حاصل نگردید، انتخابات دو مرحله‌ای خواهد شد، بدین معنی که دو نامزدی که بیشترین آراء را در مرحله اول داشته‌اند در انتخابات مرحله دوم شرکت می‌کنند.

بر اساس ماده ۱۴ قانون انتخابات انتخابات مرحله دوم در جمعه هفته بعد انجام خواهد گرفت و بر اساس ماده ۱۵ – چنانچه در هر مورد مرحله از انتخابات ریاست جمهوری به هر دلیل، فقط یک نامزد در جدول انتخابات باقی بماند بلافاصله دستور شروع مجدد انتخابات صادر می‌شود. فعالیت انتخاباتی در مرحله دوم از تاریخ اعلام رسمی نتایج قطعی آراء مرحله اول شروع و تا ۲۴ ساعت قبل از آغاز اخذ مرحله دوم ادامه خواهد یافت.

چند بار انتخابات دو مرحله ای شد؟

اولین بار دو مرحله‌ای شدن در انتخابات سال ۸۴ رخ داد. انتخاباتی که در مرحله اول آن اکبر هاشمی رفسنجانی با ۲۱ درصد آرا و محمود احمدی نژاد با ۱۹ و نیم درصد آرا به مرحله دوم راه یافته و نهایتا در سوم تیر آن سال، احمدی نژاد پیروز انتخابات شد.

 به جز احمدی نژاد و هاشمی رفسنجانی، در آن انتخابات محمد باقر قالیباف، علی لاریجانی، محسن مهرعلیزاده، مهدی کروبی، و مصطفی معین هم حضور داشتند. در رقابت دور دوم علی اکبر هاشمی رفسنجانی ۱۰٬۰۴۶٬۷۰۱ رای و ۳۵.۹۳ درصد آرای کل را بدست آورد و محمود احمدی‌نژاد ۱۷٬۲۸۴٬۷۸۲ رای و ۶۱.۶۹ درصد آرای کل را به دست آورد و به عنوان نهمین رئیس جمهور کشور برگزیده شود.

پزشکیان ، قالیباف یا جلیلی؟

در شرایطی که اصلاح‌طلبان پزشکیان را به عنوان تک کاندیدای مورد حمایت حزب خود اعلام کرده‌اند، سبد رای اصولگرایان میان جلیلی و قالیباف تقسیم شده و هر کدام می‌توانند به میزانی رای جمع کنند. به طور سنتی جلیلی رای اصولگرایان تندرو و جبهه پایداری را دارد؛ اما انتخابات مجلس نشان داد که بخشی از بدنه جبهه پایداری به حمایت از قالیباف تمایل بیشتری پیدا کرده است.

قالیباف نیز در سال‌های گذشته نتوانسته رای مورد نیاز را برای تکیه زدن بر مسند ریاست جمهوری کسب کند. وضعیت فعلی جبهه اصولگرا، پیش‌بینی رای طرفداران را با چالش روبه‌رو کرده است اما بر اساس نظرسنجی‌های کلی، قالیباف شانس بیشتری از جلیلی دارد.

 یکی از عواملی که احتمال به دور دوم کشیده شدن انتخابات را قوت می‌بخشد، زمان کم کاندیداها برای تبلیغات و جلب نظر افرادی است که برای رای دادن یا ندادن و یا انتخاب میان کاندیداها مردد هستند. هر چند به نظر می‌رسد هر کدام از کاندیداها یک جامعه رای‌دهنده ثابت دارند که پیش‌بینی نتایج نهایی را کمی ساده می‌کند.

 در این میان باید منتظر ماند و دید آیا کاندیدای مورد حمایت اصلاح‌طلبان توانایی جلب آرای قشر خاکستری و کسانی که در دوره گذشته با صندوق رای قهر کرده بودند، را دارد یا خیر.

بر اساس نظرسنجی منتشر شده توسط ایسپا ۴۴.۴ درصد از شهروندان گفته‌اند قطعا در انتخابات ریاست جمهوری مشارکت خواهند کرد. ۲۸.۷ درصد از مردم بیان داشتند به هیچ وجه در این انتخابات شرکت نخواهند داشت و نزدیک به ۱۵ درصد نیز هنوز درخصوص شرکت یا عدم شرکت در انتخابات تصمیم نگرفته‌اند.

اخبار برگزیدهسیاسی