فقر در ایران: غولی که روز به روز بزرگتر می‌شود
فقر در ایران در حال افزایش است و برنامه‌های حمایتی ناکارآمد نتوانسته‌اند مانع از سقوط افراد به زیر خط فقر و تشدید محرومیت افراد فقیر شوند.
جهان صنعت نیوز – فقر در ایران در حال افزایش است و به گفته مرکز پژوهش‌های مجلس، نرخ فقر متوسط طی ۵ سال گذشته ۱۰ واحد درصد افزایش یافته است. این به معنای سقوط بسیاری از افراد از طبقه متوسط به زیر خط فقر و همچنین افزایش محرومیت افراد فقیر است. فقر عواملی متعددی از جمله فقدان مهارت و تحصیلات، بازار کار نامناسب و نابرابری‌های جنسیتی دارد. در حالی که برنامه ششم توسعه برای حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر برنامه‌هایی داشت، اما این برنامه‌ها ناکارآمد بوده و نتوانسته‌اند مانع از افزایش فقر شوند. با ادامه روند تورم و رشد اقتصادی ناپایدار، پیش‌بینی می‌شود که فقر در ایران بدتر شود و پیامدهای منفی آن بر سلامت، آموزش و رفاه افراد و جامعه تشدید شود.
هیولای فقر در حال بلعیدن اقشار جامعه: گزارشی از افزایش نرخ فقر در ایران
سرویس اقتصاد کلان: فقر، غولی که روز به روز فربه‌تر می‌شود، در سال‌های اخیر بسیاری از افراد را از طبقه متوسط به زیر خط فقر سقوط داده و آنها که از قبل در فقر بودند را بیش از پیش به حاشیه رانده است. در این گزارش به بررسی وضعیت فقر در ایران، علل آن، و برنامه‌های حمایتی ناکارآمد می‌پردازیم.
فقر: ریشه در ساختار و تار و پود زندگی افراد
فقر پدیده‌ای پیچیده است که ریشه در عوامل مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دارد. از یک سو، وضعیت کلان اقتصاد کشور و از سوی دیگر، شرایط زندگی خانوارها، هر دو در بروز و تشدید فقر نقش دارند.
بازار کار نامناسب، فقدان مهارت و تحصیلات، و نابرابری‌های جنسیتی از جمله عواملی هستند که افراد را در معرض فقر قرار می‌دهند. افرادی که مهارت و تحصیلات کافی ندارند، با احتمال کمتری شغل مناسب پیدا می‌کنند و در صورت اشتغال، حقوقشان ناچیز خواهد بود. از طرفی، فقر خود مانعی برای دسترسی به آموزش و مهارت‌آموزی است و چرخه‌ای از محرومیت را ایجاد می‌کند.
افزایش چشمگیر نرخ فقر متوسط: زنگ خطر برای جامعه
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با عنوان “ارزیابی سیاست‌های حمایتی از گروه‌های اجتماعی” به وضعیت فقر در ایران پرداخته است. این گزارش نشان می‌دهد که نرخ فقر متوسط در کشور از سال ۱۳۹۶ به بعد به طور قابل توجهی افزایش یافته و از حدود ۲۰ درصد به ۳۰.۴ درصد در سال ۱۴۰۰ رسیده است. به عبارتی، طی ۵ سال، نرخ فقر متوسط ۱۰ واحد درصد افزایش یافته است.
گزارش مرکز پژوهش‌ها همچنین به افزایش شکاف فقر در این سال‌ها اشاره می‌کند. شکاف فقر که فاصله فقرا تا خط فقر را نشان می‌دهد، در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ به بالاترین سطح خود یعنی ۲۷ درصد رسید.
برنامه ششم توسعه: ناکارآمد در حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر
برنامه ششم توسعه که برای سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ تدوین شده بود، شامل ۲۰ تکلیف قانونی برای حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر بود. با این حال، نگاهی به عملکرد سازمان‌ها و وضعیت فعلی این گروه‌ها نشان می‌دهد که این برنامه در دستیابی به اهداف خود چندان موفق نبوده است.
مرکز پژوهش‌ها در این باره می‌گوید: “جمعیت هدف حوزه حمایت اجتماعی متاثر از وضعیت اقتصادی کشور در دهه ۹۰، از خدمات اجتماعی لازم برای عبور از بحران‌های معیشتی بر اساس برنامه ششم توسعه بهره‌مند نشده و همچنان نیازمند برنامه‌های حمایتی خاص برای تامین رفاه خود هستند.”
سقوط طبقه متوسط به فقر مطلق: فاجعه‌ای در حال وقوع
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۰، حدود ۷۵ درصد از جمعیت سه دهک پایین درآمدی کشور که جامعه هدف اصلی نیازمند به پوشش حمایتی هستند، فاقد هرگونه پوشش حمایتی مشخص بودند.
با ادامه روند تورم و رشد اقتصادی ناپایدار، پیش‌بینی می‌شود که جمعیت زیر خط فقر در ایران افزایش یابد. این امر می‌تواند به سقوط طبقات متوسط به فقر مطلق منجر شود.
فقر: اژدهایی که رفاه و سلامت جامعه را می‌بلعد
فقر علاوه بر مشکلات معیشتی، پیامدهای منفی دیگری نیز برای افراد و جامعه دارد. فقر بر سلامت، آموزش، و سایر جنبه‌های زندگی افراد تاثیر منفی می‌گذارد.
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی دیگر به کاهش رفاه در خانوارهای ایرانی اشاره کرده است. این گزارش نشان می‌دهد که در سال‌های گذشته، سهم خوراک از کل هزینه خانوار افزایش یافته، در حالی که کل خوراک خانوار (کالری دریافتی) و کیفیت آن کاهش یافته است.
اقتصاد کلانلینک کوتاه :