چالش‌های صنعت نانوایی؛ نان‌آوران و نان‌خوران ناراضی
هما میرزایی – جهان صنعت نیوز؛ نان همواره یکی از منابع غذایی اصلی در سبد خورد و خوراک ایرانی بوده و به همین دلیل در امنیت غذایی کشور نقش مهمی بازی می‌کند. سهم بزرگی از گندم به عنوان ماده اولیه نان از طریق واردات تأمین می‌شود و روسیه یکی از اصلی‌ترین این واردکنندگان است. تا پیش از جنگ روسیه و اوکراین، ایران به طور متوسط ۲ تا ۳ میلیون تن گندم از روسیه وارد می‌کرد. پس از آغاز جنگ، به دلیل اخلال در صادرات یکی از مهم‌ترین منابع تأمین‌کننده گندم، کیفیت نان در کشورهایی مانند ایران که به واردات گندم وابسته هستند، به طور چشمگیری کاهش یافته است. در حال حاضر مجری طرح خودکفایی گندم از عدم نیاز به واردات گندم صحبت کرده و گفته است: «در سال جاری نیازی به واردات گندم نخواهیم داشت و همه نیاز خبازی‌ها از محل تولید داخل تأمین خواهد شد.» این ادعا در حالی مطرح می‌شود که تأمین‌کنندگان گندم داخلی با دیرکرد و یا عدم دریافت مطالبات خود روبه‌رو هستند. تا کنون ۹۴ همت از این معوقات پرداخت شده و بنا بر اعلام وزارت جهاد کشاورزی، این روند ادامه‌دار خواهد بود.
نانوایی دیگر صرفه اقتصادی ندارد
نان به دلیل قیمت پایینی که دارد، ماده غذایی محبوب تمامی اقشار است؛ بنا بر اعلام احمد اسماعیل‌زاده، مدیرکل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، حدود ۶۰ درصد از کالری دریافتی مردم از کربوهیدرات‌های ناسالم تأمین می‌شود و متوسط مصرف روزانه نان به ازای هر نفر، بین ۲۸۰ تا ۳۳۰ گرم است. اما قیمت نان سال‌هاست به محل تعارض منافع میان تولیدکننده و نانوا، دولت و خریداران تبدیل شده است؛ مصرف‌کنندگان کشش خرید نان با قیمت بالاتر را ندارند، پخت نان با این قیمت برای نانوا صرفه ندارد و دولت هم زیر بار سنگین پرداخت یارانه نان قرار دارد.
در سال‌های اخیر، با وجود افزایش اجاره مغازه و دستمزد کارگر، قیمت نان ثابت باقی مانده است و نانوایان دیگر نمی‌توانند با این قیمت به تولید نان ادامه دهند و به ناچار از کیفیت نان کم می‌کنند. در اکثر نانوایی‌ها به جای آرد کامل که شامل سبوس گندم نیز هست، از آردی استفاده می‌شود که حدود ۹۰ درصد سبوس و مواد معدنی مفید آن استخراج شده است. در حقیقت، سبوس‌گیری که به طور استاندارد باید بین ۲ تا ۶ درصد باشد، در ایران بین ۱۷ تا ۲۲ درصد انجام می‌شود. این موضوع با توجه به محبوبیت بالای نان در بین ایرانی‌ها باعث بروز بیماری‌های بسیاری همچون دیابت و اضافه وزن شده است.
افزایش دورریز و هدررفت این ماده غذایی هم پیامد دیگر این کیفیت پایین است. بنا بر اعلام رئیس سازمان غذا و دارو، تنها ۲۵ درصد از ۳۷۰ تولیدکننده آرد در کشور به تولید آرد کامل مشغول هستند.
تفاوت کیفیت نان دولتی‌پز و آزادپز
تفاوت قیمت نان در نانوایی‌های دولتی‌پز و آزادپز بسیار زیاد است. این تفاوت قیمت به تخصیص سهمیه آرد به این واحدهای تجاری برمی‌گردد. از ابتدای سال ۱۴۰۱، دولت سیزدهم طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان را به اجرا درآورد و طی آن دستگاه‌های کارت‌خوان هوشمندی را در نانوایی‌ها مستقر کرد. تا پیش از آن هر نانوایی سهمیه مشخصی داشت، اما با اجرای این طرح هر واحد نانوایی بسته به تعداد فروش، سهمیه دریافت می‌کند. از سوی دیگر، نانوایی‌هایی که آرد آزاد دریافت می‌کنند، نان را با کیفیت قابل قبول‌تر و البته قیمت بالاتری می‌فروشند. در اکثر موارد، نان ارائه شده توسط این نانوایی‌ها ماندگاری بیشتر و دورریز کمتری دارند. در حالی که آرد سهمیه‌ای که به نانوایی‌های دولتی داده می‌شود، بسیار بی‌کیفیت و فاقد کیفیت لازم بوده و تنها خاصیت آن سیر کردن مصرف‌کننده است.
آزادسازی نان و پرداخت یارانه مستقیم به مردم
با توجه به آزمون و خطاهای گذشته، اکثر کارشناسان به این نتیجه رسیده‌اند که بهترین کار برای حل این مشکل آزادسازی قیمت نان و پرداخت یارانه آن به طور مستقیم به مردم است. در صورت آزادسازی قیمت نان، امکان رقابت برای تولید نان سالم و استفاده از آرد کامل بیشتر شده و در نهایت رضایتمندی بیشتری را چه برای نانوا و چه برای خریدار نان به همراه خواهد آورد و دورریز نان نیز کمتر خواهد شد.
محمد جلال، سخنگوی طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان، می‌گوید: «نرخ ترجیحی نان در کشور ما ۷۵ تا ۸۰ درصد است و توسط دولت تأمین می‌شود و تنها مردم ۱۵ تا ۲۰ درصد قیمت تمام شده نان را می‌پردازند. وقتی کالایی ارزان باشد، ناخواسته بر روی کیفیت آن اثر نامطلوب می‌گذارد. از این رو، یک امکان فنی را از باب ظرفیت طرح هوشمندسازی فراهم کردیم، تحت عنوان سامانه نظر که صدها هزار نفر از این سامانه استفاده کردند، اما با توجه به حجم بالای تراکنش‌های نان که روزانه بیش از ۱۲ میلیون تراکنش برای نان است، این عدد قابل توجهی محسوب نمی‌شود.»
دولت چهاردهم ناچار به افزایش قیمت نان
دولت سیزدهم در سه سال کاری خود قیمت نان را ثابت نگه داشت، اما به احتمال زیاد دولت چهاردهم ناچار به افزایش قیمت نان خواهد بود. این کار در صورتی که با پرداخت یارانه نقدی به مردم و آزادسازی قیمت نان همراه شود، می‌تواند به بهبود کیفی نان تولیدی کشور و همچنین کاهش هدررفت آن کمک بسیاری کرده و از بروز بسیاری از بیماری‌ها در آینده جلوگیری کند. تخصیص یارانه به نانوایی‌ها دیگر پاسخگوی نیاز آن‌ها نیست و تغییر سیاست‌گذاری اساسی را در جهت بهبود کیفی این ماده غذایی مهم و پرمصرف در جامعه ایرانی طلب می‌کند. در شرایط کنونی که قیمت گوشت، مرغ و لبنیات رشد شدیدی داشته و باعث جایگزینی این مواد غذایی با انواع کربوهیدرات مانند نان و سیب‌زمینی شده است، مردم حق دارند حداقل از نان با کیفیت استفاده کنند و ناچار به دور ریختن نان خریداری‌شده نشوند.
اخبار برگزیدهکشاورزیلینک کوتاه :