رشد اقتصادی ایران؛ از اوج تا فرود و چشم‌اندازی مبهم

جهان صنعت نیوز –  بررسی وضعیت رشد اقتصادی ایران از سال ۱۳۳۸ تا ۱۴۰۱ نشان می‌دهد که کشور چهار دوره تاریخی از رشد اقتصادی را تجربه کرده است. در دو دوره اول، رشد اقتصادی قابل‌توجهی به دلیل بهبود مدیریت اقتصادی و افزایش درآمدهای نفتی رخ داده است، اما در دو دوره بعدی، به‌ویژه پس از انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی، اقتصاد با افت شدید مواجه شده است. تحریم‌های بین‌المللی و بیماری هلندی از جمله عواملی بوده‌اند که در این افت رشد اقتصادی تاثیرگذار بوده‌اند.

بررسی رشد اقتصادی ایران در چهار دوره تاریخی

رشد اقتصادی در دهه‌های ۴۰ و ۵۰

اولین دوره رشد اقتصادی ایران به فاصله سال‌های ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۵ برمی‌گردد. در این دوره، میانگین رشد اقتصادی به ۱۱ درصد رسید که عمدتاً به بهبود مدیریت اقتصادی در دهه ۴۰ و افزایش شدید درآمدهای نفتی در دهه ۵۰ بازمی‌گردد. این دوره با ایجاد زیرساخت‌های اقتصادی و رونق در بخش‌های مختلف همراه بود.

افت شدید رشد اقتصادی پس از انقلاب و جنگ تحمیلی

با شروع دهه ۶۰ و پس از وقوع انقلاب اسلامی، رشد اقتصادی ایران دچار افت شدیدی شد. در این دوره، کیک اقتصادی کشور به طور متوسط سالانه ۳.۵ درصد کوچک‌تر شد. کاهش تولید نفت، تخریب زیرساخت‌ها در زمان جنگ، و سیاست‌های اقتصادی نادرست از جمله عواملی بودند که به این افت کمک کردند. به ویژه، تثبیت نرخ ارز در شرایط تورمی و ورود کالاهای خارجی موجب کاهش رقابت‌پذیری صنعت داخلی شد.

دوره رشد پس از جنگ و مشکلات بدهی

پس از پایان جنگ تحمیلی، دولت تلاش کرد تا با بازسازی زیرساخت‌ها و باز کردن فضای اقتصادی، رشد اقتصادی را بهبود بخشد. این تلاش‌ها در دوره‌ای کوتاه از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۲ به میانگین رشد ۷.۵ درصدی منجر شد. با این حال، بحران بدهی‌های خارجی و تورم بالا در سال‌های بعدی، مانع از ادامه این رشد شد.

رکود دوباره اقتصاد در دهه ۹۰

از سال ۱۳۸۶ به بعد، اقتصاد ایران با مشکلات جدی مواجه شد. تحریم‌های بین‌المللی و افزایش تنش‌های سیاسی از جمله عواملی بودند که رشد اقتصادی را به طور چشمگیری کاهش دادند. در این دوره، رشد اقتصادی به طور متوسط به ۱.۵ درصد در سال رسید و نوسانات شدیدی را تجربه کرد. این رکود اقتصادی به طور خاص تحت تاثیر تحریم‌های نفتی و تجاری قرار گرفت که در سال‌های ۱۳۹۰ به بعد تشدید شدند.

تاثیر تحریم‌ها بر رشد اقتصادی و رفاه خانوار

در دهه اخیر، تحریم‌های بین‌المللی تاثیر بسزایی بر اقتصاد ایران و رفاه خانوارها داشته‌اند. این تحریم‌ها به ویژه در سال‌های ۲۰۱۱ به بعد، زمانی که ایران با بحران‌های اقتصادی متعددی روبرو شد، تاثیر منفی بر تولید ناخالص داخلی و مصرف خانوارها داشت. بررسی‌ها نشان می‌دهد که رشد اقتصادی ایران پس از سال ۲۰۱۱ متوقف شد و در مقایسه با کشورهای همسایه، رشد اقتصادی قابل‌توجهی نداشته است.

بازار کار و قدرت خرید خانوارها

در دهه‌های اخیر، وضعیت بازار کار ایران نیز به شدت تحت تاثیر رشد اقتصادی پایین قرار گرفته است. بیکاری جوانان تحصیلکرده و کاهش قدرت خرید خانوارها از جمله مشکلاتی است که در این دوره به وجود آمده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که هزینه‌های خانوارها، به ویژه در مناطق روستایی، به طور قابل‌توجهی کاهش یافته و این کاهش قدرت خرید به بحران‌های اجتماعی منجر شده است.

افت درآمد سرانه و فاصله گرفتن از همسایگان

یکی از چالش‌های اصلی افت درآمد سرانه ایران در دهه اخیر، عقب ماندن از رشد اقتصادی کشورهای همسایه است. در حالی که اقتصاد ایران در این دوره تنها یک درصد رشد کرده، کشورهای همسایه با سرعت بالاتری در حال پیشرفت بوده‌اند. این وضعیت نشان‌دهنده تاثیر منفی تحریم‌ها و مدیریت اقتصادی نادرست بر رشد اقتصادی ایران است.

راهکارهای پیشنهادی برای بهبود وضعیت اقتصادی

برای بهبود وضعیت اقتصادی ایران، اصلاحات عمیقی در نظام مالی و اقتصادی کشور ضروری است. اولین گام در این مسیر، مدیریت درآمدهای نفتی و کاهش وابستگی بودجه دولت به نفت است. همچنین، اصلاح نظام مالیاتی و کنترل تورم از جمله اقداماتی است که می‌تواند به بهبود رشد اقتصادی و سرمایه‌گذاری در کشور کمک کند. با ایجاد یک محیط پایدار اقتصادی و روابط بین‌المللی مثبت، می‌توان انتظار داشت که تورم کاهش یافته و رشد اقتصادی بهبود یابد.

اخبار برگزیدهاقتصاد کلانویدئو