مرگ دریاچه ارومیه به واقعیت تبدیل شد؟
دریاچه ارومیه به دلیل خشکی شدید و مدیریت نامناسب منابع آب، با چالش‌های جدی محیط زیستی مواجه شده و خطر طوفان‌های گرد و غبار را برای ساکنان اطراف افزایش داده است.
جهان صنعت نیوز – دریاچه ارومیه که در سال‌های اخیر با خشکی شدید مواجه شده است، به دلیل کاهش بارش‌ها، مدیریت نادرست منابع آب و ساخت‌وسازهایی همچون بزرگراه شهید کلانتری، وضعیت بحرانی دارد. این خشکی باعث افزایش شوری آب، کاهش تنوع زیستی و تهدید سلامت انسان‌ها و موجودات زنده شده است. احیای دریاچه ارومیه نیازمند برنامه‌های دقیق و به‌روز مدیریت منابع آب است.
خشکی شدید دریاچه ارومیه و پیامدهای آن
سرویس محیط زیست به نقل از روزنامه اعتماد: بر اساس تصاویر ماهواره‌ای جدید، بخش‌های شمالی و جنوبی دریاچه ارومیه تا ۱۷ شهریور ۱۴۰۳ به طور کامل خشک شده و با لایه‌ای از نمک سفید پوشانده شده است. خشکی کامل دریاچه ارومیه برای اولین بار در شهریور ۱۴۰۲ رخ داد که تنها حوضچه‌های کوچکی در قسمت‌های ژرف‌تر شمالی باقی ماند. سطح آب دریاچه به ۱۲۷۰ متر رسید، که در مقایسه با اوج تراز ۱۲۷۸.۴ متر در اردیبهشت ۱۳۷۴، کاهش ۸ متری را نشان می‌دهد.
نوسانات آبی و بحران شوری
دریاچه ارومیه که بیش از ۹۰ درصد آب ورودی خود را از رودخانه‌های جنوبی دریافت می‌کند، در بهار ۱۴۰۳ به صورت فصلی و با بارندگی‌های اواخر سال ۱۴۰۲ به میزان یک میلیارد متر مکعب آبگیری شد. اما از اوایل تابستان ۱۴۰۳، دوباره روند خشکی دریاچه شدت گرفت. خشکی شدید دریاچه، خطر طوفان‌های گرد و غبار برای پنج میلیون نفر از ساکنان حوضه دریاچه را افزایش داده و به تنوع زیستی، به‌ویژه جمعیت میگوی آب شور و پرندگان مهاجر مانند فلامینگوها، آسیب وارد کرده است.
اثرات خشکی بر اکوسیستم و کشاورزی
خشکی دریاچه ارومیه علاوه بر کاهش تنوع زیستی، باعث اتصال چهار جزیره جنوبی شده و پل‌های خشکی را ایجاد کرده است که زندگی پستاندارانی مانند آهو ایرانی و گوسفند وحشی ارمنی را تهدید می‌کند. همچنین فعالیت‌های کشاورزی و گردشگری در این منطقه به شدت کاهش یافته و به معیشت ساکنان منطقه ضربه زده است. مدیریت نادرست منابع آب، گسترش کشاورزی آبی و ساخت سدها از عوامل اصلی خشکی دریاچه محسوب می‌شوند.
چالش‌های احیای دریاچه ارومیه
برنامه احیای دریاچه ارومیه که در سال ۱۳۹۲ آغاز شد، هدف داشت تا سطح آب دریاچه را تا سال ۱۴۰۵ به تراز ۱۲۷۴.۱ متر بازگرداند. این برنامه شامل چندین پروژه آبرسانی و استفاده از معادلات هیپسومتری برای بررسی تغییرات تراز آب و رسوب‌گذاری دریاچه است. با این حال، بسیاری از پروژه‌های اجرایی برای احیای دریاچه به دلیل مدیریت نادرست و عدم برنامه‌ریزی جامع به نتیجه نرسیده‌اند.
زمین‌لرزه‌ها و ارتباط با خشک شدن دریاچه
تحقیقات نشان داده‌اند که دو زلزله با بزرگای ۶ که در سال ۱۳۹۸ در اطراف دریاچه ارومیه رخ داد، ممکن است با پر و خالی شدن آب دریاچه در ارتباط باشد. همچنین توالی زمین‌لرزه‌های اخیر در سال‌های ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳ همزمان با خشکی کامل دریاچه این نظریه را تقویت کرده است که تغییرات تراز آب دریاچه می‌تواند بر فعالیت‌های لرزه‌ای منطقه تأثیرگذار باشد.
محیط زیستلینک کوتاه :