صنایع فلزی و شیمیایی؛ پیشران اصلی اقتصاد کشور
هما میرزایی – جهان صنعت نیوز ؛بانک مرکزی در گزارشی اعلام کرده که در سه ماه نخست سال جاری، تولید ناخالص داخلی کشور با احتساب نفت با رشد ۳.۲ درصدی به ۳۹۰۵.۱ هزار میلیارد ریال و بدون احتساب نفت با رشد ۲.۵ درصدی به ۳۴۸۰.۵ هزار میلیارد ریال رسیده است. بر اساس این گزارش رشد گروه‌های نفت و گاز، ۹.۵ درصد، صنایع و معادن ۳.۶ درصد، کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری ۳.۱ درصد، و بخش خدمات ۱.۹ درصد بوده است.
در دوره مورد بررسی، ارزش افزوده بخش “صنعت” به قیمت های ثابت سال ۱۳۹۵ از افزایش ۳.۱ درصدی نسبت به سه ماهه اول سال ۱۴۰۲ برخوردار بود؛ به طور مشخص در این بخش، شاخص تولید کارگاه های بزرگ صنعتی ۱۰۰ نفر کارکن و بیشتر با اختصاص سهمی معادل ۷۰ درصد از ارزش افزوده بخش صنعت نسبت به دوره مشابه سال قبل از آن، رشدی معادل ۳.۵ درصد را تجربه کرد.
در سه ماهه نخست سال ۱۴۰۳ از مجموع ۲۴ گروه اصلی، ۱۴ گروه عمده (با ضریب اهمیت ۸۸.۱ درصدی از شاخص کل) از رشد مثبت تولید برخوردار بوده اند؛ از جمله صنایعی که بیشترین سهم را در رشد محقق شده این دوره داشته اند می توان به “صنایع تولید فلزات اساسی”، و ” صنایع تولید مواد و محصولات شیمیایی ” اشاره کرد.
کاهش سهم بخش فلزات اساسی از برق و گاز
فلزات اساسی شامل طلا، آهن و فولاد، آلومینیوم، مس، سرب و روی، منیزیوم و تیتیانیوم است که در مجتمع‌های صنعتی همچون مجتمع معدنی و صنعتی گل گهر، مجتمع فولاد مبارکه، کارخانه ذوب‌آهن اصفهان، مجتمع سنگ آهن مرکزی ایران و … تولید می‌شوند. اما بر خلاف گزارش بانک مرکزی، بر اساس گزارشی تحت عنوان “سودآوری، مقادیر تولید و فروش، مبالغ فروش و مصرف انرژی صنایع مهم بازار سـرمایه” که در مردادماه امسال توسط معاونت نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار منتشر شده است، صنعت فلزات اساسی در نیمه فصل بهار تا نیمه فصل تابستان افت ۳۹ درصدی را تجربه کرده است. به دلیل وابستگی شدید این صنایع بالادستی به انرژی، محدودیت‌های وضع‌شده برای مصرف برق و گاز صنایع در تابستان امسال یکی از دلایل اصلی این افت شدید بوده است. بر اساس آمار اعلام شده میزان برق مصرفی بخش صنایع بالادستی فلزات اساسی در مرداد ماه نسبت به تیر ماه کاهش ۱۴ درصد و میزان گاز مصرفی آن‌ها ۹ درصد کاهش داشته است.
کاهش تولید ۳۹ درصدی فلزات اساسی؛ صنایع بالادستی تابستان درگیر برق و زمستان درگیر گاز
همچنین اعداد و ارقام ذکر شده در این گزارش حاکی از کاهش ۳۹ درصدی تولید این صنعت در نیمه تابستان است؛ تولید فلزات اساسی از ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تن به ۱ میلیون و ۷۰۰ هزار تن کاهش یافته است. علاوه بر ناترازی انرژی، نوسانات نرخ ارز، کمبود خوراک اولیه و قیمت‌گذاری دستوری از دیگر دلایل این کاهش قابل توجه بوده‌اند.
به دلایل فوق، بسیاری از کارخانه‌های تولید فلزات اساسی با تولید پایین‌تر از ظرفیت مواجه شده‌اند که این موضوع باعث کاهش صادرات این محصولات نیز شده است. بنابر آمارهای اعلام شده از سوی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، صادرات آهن و فولاد در چهار ماهه نخست ۱۴۰۳ با کاهش ۱۴ درصدی به ارزش ۲۷۰ میلیون دلار را تجربه کرده است. تابستان با مشکل برق به پایان رسید و زمستان با مشکل گاز در پیش است؛ کارخانجات تولید فلزات اساسی به این دو منبع انرژی وابستگی شدید دارند و در صورت عدم چاره‌اندیشی این روند نزولی ادامه‌دار خواهد بود.
اوضاع خوب محصولات شیمیایی
از پر کاربردترین محصولات شیمیایی می‌توان به اسید فسفریک، گلیسیرین، دی متیل فرمامید، آب اکسیژنه و ایزوپروپیل الکل اشاره کرد. این مواد شیمیایی بیش از همه در صنایعی همچون نفت، گاز، پتروشیمی، داروسازی، مواد غذایی، و انواع رنگ و حلال به کار می‌روند.
بر اساس هر دو گزارش، روند تولید صنایع شیمیایی رشد ۱۱ درصدی داشته است. در حال حاضر، ایران به دلیل در اختیار داشتن منابع غنی نفت، گاز و معدن، مواد اولیه لازم برای تولید در این حوزه را در اختیار داشته و وابستگی کمتری به واردات دارد. به همین دلیل، صادرات مواد شیمیایی به بیش از ۱۷ کشور دنیا انجام شده و ارزآوری قابل قبولی برای کشور به همراه دارد. بر اساس گزارش‌های موجود، ایران سالانه بین ۱۰ تا ۱۵ میلیارد دلار مواد شیمیایی و پتروشیمی به بازارهای جهانی صادر می‌کند. بخش عمده این صادرات مربوط به محصولات پتروشیمی مانند پلی‌اتیلن، متانول، اوره، و محصولات وابسته به نفت و گاز است. از دیگرمحصولات شیمیایی صادراتی به کشورهای دیگر می‌توان از مواد شیمیایی کشاورزی و معدنی، پلیمرها و پلاستیک نام برد.
اخبار برگزیدهصنعت و معدنلینک کوتاه :