حمل کالاهای خطرناک چگونه انجام می شود؟
حمل کالاهای خطرناک با توجه به خطرات بالقوه آن ها، نیازمند رعایت دقیق قوانین و استانداردهای بین المللی هستند. این کالاها به دلیل ویژگی های خاص خود می توانند در حین حمل و نقل و جابجایی خطراتی برای انسان، محیط زیست و اموال ایجاد کنند.
نکته مهم اینکه بسته بندی، برچسب گذاری و مدارک حمل و نقل این کالاها باید به طور کامل مطابق با مقررات بین المللی مطابقت داشته باشند. به همین جهت، آشنایی با قوانین و مقررات حمل و نقل کالاهای خطرناک برای تمام تجار و بازرگانان فعال در این حوزه ضروری است. در ادامه علاوه بر معرفی کالاهای خطرناک، قوانین و مقررات حمل و نقل آن ها را مورد بررسی قرار می دهیم.
طبقه بندی کالاهای خطرناک
حمل کالاهای خطرناک بر اساس خطر بالقوه آن ها به ۹ کلاس مختلف تقسیم بندی می شوند. لیست این کالاها به شرح زیر می باشد:
- مواد منفجره
- گازها
- مایعات قابل اشتعال
- جامدات قابل اشتعال
- مواد اکسید کننده
- مواد سمی و مواد عفونی
- مواد رادیو اکتیو
- مواد خورنده
- سایر کالاهای خطرناک
در ادامه کالاهای خطرناکی که در لیست بالا معرفی کردیم را به اختصار شرح می دهیم:
مواد منفجره
مواد منفجره به دلیل قابلیت انفجار و ایجاد آسیب به محیط زیست جزو خطرناک ترین کالاها برای حمل و نقل محسوب می شوند. این مواد به طور ذاتی ناپایدار هستند و در صورت واکنش شیمیایی به سرعت گاز، گرما و فشار تولید می کنند. حمل کالاهای خطرناک در دسته مواد منفجره مانند دینامیت، تی ان تی و مواد آتش بازی به دلیل خطر بالای انفجار، تحت کنترل قوانین و مقررات سختگیرانه بین المللی قرار دارد.
گازها
گازها به دلیل تنوع در قابلیت اشتعال، سمیت و فشار به گروه های مختلفی تقسیم می شوند که عبارتند از:
- گازهای قابل اشتعال که با هوا مخلوط شده و قابل اشتعال می شوند مانند بوتان، هیدروژن و استیلن
- گازهای غیر قابل اشتعال و غیر سمی و همچنین گازهای سرد شده که به حالت مایع هستند نظیر دی اکسید کربن، هلیوم و نیتروژن مایع
- گازهای سمی که سمی یا خورنده هستند و برای سلامتی انسان خطرناک خواهند بود همانند اسپری های سمی خفیف و گاز اشک آور
هر گروه از این گازها نیازمند تجهیزات و شرایط ویژه ای برای حمل و نقل هستند.
مایعات قابل اشتعال
مایعات قابل اشتعال به دلیل بخار شدن آسان و آتش گرفتن در مجاورت گرما یا جرقه، خطرناک بوده و حمل و نقل آنها نیازمند ظروف و بسته بندی های خاص و رعایت احتیاط کامل می باشد. این مایعات شامل هر مایعی هستند که هنگام آزمایش نقطه اشتعال آن ها ۶۰ درجه سانتیگراد یا کمتر است مانند بنزین، الکل، گازوئیل، رنگ های قابل اشتعال و… .
جامدات قابل اشتعال
مواد جامد قابل اشتعال با وجود حالت جامد به راحتی آتش می گیرند و می سوزند. کبریت، زغال سنگ و برخی مواد شیمیایی جزء این دسته از مواد خطرناک هستند. جابجایی کالای خطرناک از این دسته مواد نیازمند رعایت شرایط خاص مانند تهویه مناسب و دور نگه داشتن از رطوبت، گرما و منابع حرارتی هستند.
مواد اکسید کننده
مواد اکسید کننده مانند پراکسیدهای آلی با آزاد کردن اکسیژن، آتش را تشدید می کنند. این مواد به طور ذاتی ناپایدار بوده و با قرار گرفتن در معرض حرارت یا ضربه به راحتی منفجر می شوند. حمل و نقل این مواد نیز باید با احتیاط بالا و دور از مواد قابل اشتعال انجام شود و بسته بندی آن ها باید در برابر ضربه و حرارت مقاوم باشد.
مواد سمی و مواد عفونی
گازهای خنثی با وجود بی ضرر بودن در مقدار کم و غلظت بالا می توانند باعث خفگی شوند. برخی از این گازها در مجاورت با آتش نیز می توانند سمی باشند. در کنار این موارد مواد شیمیایی سمی، ویروس ها و باکتری های بیماری زا نیز از جمله مواد خطرناکی هستند که می توانند برای انسان، حیوان و محیط زیست، مضر و حتی کشنده باشند.
برای حمل کالاهای خطرناک از این نوع مواد باید از بسته بندی های ضد نشت و ضد نفوذ، با برچسب گذاری دقیق و رعایت احتیاط های ویژه استفاده کرد تا بتوان جلوی انتشار عوامل بیماری زا را گرفت.
مواد رادیو اکتیو
حمل کالاهای خطرناک مثل مواد رادیو اکتیو به دلیل ساطع کردن اشعه های مضر مانند آلفا، بتا و گاما می توانند به سلامت انسان و محیط زیست آسیب برسانند. برای حمل و نقل ایمن این مواد باید علاوه بر رعایت حداکثر ایمنی لازم است از ظروف و محفظه ها و برچسب های مخصوص استفاده شود و این کار تحت نظارت دقیق آژانس های بین المللی ذیصلاح انجام گیرد.
مواد خورنده
مواد خورنده مثل اسیدها و بازها، خطرات جدی برای سلامتی انسان و سایر کالاها دارند. تماس این مواد با پوست، بلعیدن یا استنشاق بخارات آن ها می تواند باعث مسمومیت و آسیب شیمیایی گردد. برخی از این مواد حتی می توانند از طریق پوست وارد بدن شوند. علاوه بر این در مجاورت با آب یا مواد آلی مانند چوب، کاغذ و فیبر، گرما تولید می کنند. لذا حمل این کالاها به ظروف مخصوص نیاز خواهد داشت.
سایر کالاهای خطرناک
برخی مواد خطرناک در حمل و نقل بین المللی وجود دارند که در ۸ دسته قبلی قرار نمی گیرند. این مواد شامل دود زاها، مواد شیمیایی مخرب برای لایه ازن، یخ خشک و برخی باتری ها هستند. حمل و نقل این مواد نیز نیازمند رعایت الزامات و احتیاط های خاص مرتبط با ماهیت هر یک از آن ها است.
مقررات حمل کالای خطرناک
حمل کالاهای خطرناک دارای مقررات خاصی است که این مقررات با توجه به نوع کالا و خطرات ناشی از آن، توسط سازمان ها و مراجع ذیصلاح در هر کشور یا منطقه تدوین می شوند. در روش حمل بار دریایی کالاهای خطرناک علاوه بر قوانین داخلی، مقررات بین المللی مربوط به حمل و نقل دریایی نیز باید به طور کامل رعایت شود. مواردی که در قوانین حمل و نقل کالاهای خطرناک مورد توجه قرار می گیرند به شرح زیر می باشند:
- کالاهای خطرناک باید به طور دقیق، تعریف و بر اساس نوع خطراتشان طبقه بندی شوند.
- بسته بندی و برچسب گذاری کالاهای خطرناک باید به گونه ای انجام شود که خطرات احتمالی را به طور واضح و روشن به اطلاع همه برساند.
- برای حمل کالاهای خطرناک نیاز به اخذ مجوزها و مدارک خاص از مراجع ذیصلاح است.
- استفاده از وسایل حمل و نقل مناسب و مجهز به امکانات ایمنی برای جلوگیری از وقوع حوادث ضروری است.
- آموزش و آگاهی کارکنان در خصوص روش های ایمنی در حمل و نقل کالاهای خطرناک از اهمیت بالایی برخوردار است.
- برنامه ریزی برای اقدامات اضطراری و آمادگی برای مقابله با حوادث و خطرات احتمالی در حین حمل و نقل امری ضروری محسوب می شود.
- هر گونه حادثه یا نقض قوانین حمل و نقل کالاهای خطرناک باید به سرعت به مراجع ذیصلاح گزارش شود.
حمل دریایی کالاهای خطرناک
حمل کالای خطرناک از طریق دریا به صورت فله ای یا همراه با کانتینر انجام می شود که شامل قوانین خاص خود هستند. مهمترین قوانین برای حمل کالاهای خطرناک از راه دریاها به شرح زیر است:
- کالاهای خطرناک هر کدام خطر خاص خود را دارند که این خطرها با سیستم IMDG طبقه بندی می شوند و هر کالا مثل شناسنامه، یک شماره UN دارد.
- بسته بندی این کالاها باید محکم و مطابق با استانداردهای بین المللی باشد تا خطر را کم و محتویات را از نشت و آلودگی حفظ کند.
- برچسب ها مثل هشدارهای خطرناک روی بسته ها هستند. نام کالا، کلاس خطرناک، شماره UN، فرستنده و گیرنده و نمادهای ایمنی را نشان می دهند تا همه از خطر آگاه باشند.
- مواردی مانند بارنامه، اظهارنامه کالاهای خطرناک و سایر مدارک مستندات مهمی هستند که باید به آنها توجه ویژه ای شود.
- کارکنان مربوطه باید به درستی و به صورت کامل آموزش دیده باشند تا در مواقع اضطراری بهترین عکس العمل را نشان دهند.
برای حمل و نقل کالاهای خطرناک علاوه بر در نظر گرفتن موارد ذکر شده، باید تعرفه حمل آن را نیز در نظر گرفت. برای این منظور کافی است تا هزینه حمل بار با کشتی را از شرکت های حمل و نقل بین المللی استعلام بگیرید.
جمع بندی
در یک جمع بندی کلی حمل کالاهای خطرناک به دلیل ماهیت خطرناک آنها نیازمند دقت و توجه ویژه است. انتخاب روش حمل مناسب، بسته بندی اصولی، علامت گذاری دقیق، رعایت نکات ایمنی و داشتن برنامه ای برای شرایط اضطراری، از جمله مهمترین اقداماتی است که باید برای جابجایی ایمن این نوع محموله ها مد نظر قرار گیرد.
رعایت این الزامات و اقدامات می تواند ریسک های مرتبط با حمل و نقل کالاهای خطرناک را به حداقل رسانده و از مضرات جبران ناپذیر آن به محیط زیست و جانداران جلوگیری کند.
صنعت و معدنلینک کوتاه :