رئیس انجمن قهوه ایران: سهمیه‌بندی واردات و تحریم‌ها سد راه تولید قهوه
سارا پوردلجو – جهان صنعت نیوز: در چند سال اخیر، قهوه به یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌ها در ایران تبدیل شده و روز به روز بر تعداد علاقه‌مندان آن افزوده می‌شود. با این حال، چالش بزرگی که در تولید قهوه در کشور وجود دارد، عدم کشت دانه سبز قهوه است. این دانه‌ها که ماده اولیه اصلی برای تولید قهوه هستند، به هیچ وجه در ایران کشت نمی‌شود و تماماً از کشورهای دیگر وارد می‌شود. این وابستگی به واردات دانه سبز قهوه، مشکلاتی مانند افزایش هزینه‌ها و نوسانات قیمت را به همراه دارد. همچنین، محدودیت‌های تجاری و تعرفه‌های گمرکی نیز می‌تواند بر قیمت نهایی قهوه تأثیر بگذارند.
بر همین اساس، حسام ربیعی، رئیس انجمن قهوه ایران، در پاسخ به سوالات خبرنگار جهان صنعت نیوز در مورد چالش‌های این صنعت و تبدیل شدن ایران به تولیدکننده قهوه در چند سال اخیر گفت:« بهتر است قبل از هر چیز، موضوع تبدیل ایران به تولیدکننده قهوه را روشن کنیم. در زبان انگلیسی، معمولاً کشورهایی که پرورش‌دهنده قهوه هستند، تولیدکننده قهوه نام برده می‌شود که شامل کشورهایی در آمریکای لاتین، آفریقا و آسیا است که اصطلاحاً روی کمربند قهوه قرار دارند. این کشورها پرورش‌دهنده دانه سبز قهوه هستند. اما در ایران، قهوه قابلیت کشت و برداشت در مقیاس تجاری ندارد و به همین دلیل، ایران نمی‌تواند به پرورش‌دهنده دانه سبز قهوه تبدیل شود. در سال‌های اخیر، واحدهای تولیدی زیادی در کشور به وجود آمده‌اند که دانه سبز قهوه را پس از برشته‌کاری در انواع محصولات بر پایه قهوه با برندهای تجاری ایرانی عرضه می‌کنند. از این حیث، ایران در این سال‌ها تبدیل به تولیدکننده قهوه شده است.»
زیرساخت‌های آماده برای تولید قهوه در کشور؛ اما ماده اولیه کجاست؟
رشد قابل ملاحظه‌ای، به‌ویژه در شش سال اخیر، در روند مصرف قهوه و به تبع آن واردات دانه سبز قهوه و تولید آن در کشور مشاهده می‌شود. اما موانعی مانند مباحث ارزی و مسائل مربوط به تصمیمات متنوع و گاه ضد و نقیض وزارت جهاد کشاورزی و دیگر ارگان‌های ذی‌ربط در خصوص واردات دانه سبز قهوه، باعث ایجاد محدودیت‌هایی شده‌اند. با توجه به سرمایه‌گذاری‌های عظیمی که در بخش تولید قهوه در ایران شده است، ما شاهد ظرفیت خالی زیادی در واحدهای تولیدی هستیم. در واقع، ما در بخش زیرساخت تولید آمادگی پاسخگویی به روند افزایشی مصرف قهوه در کشور را داریم، اما در بخش تأمین ماده اولیه این صنعت یعنی دانه سبز قهوه با چالش‌های جدی‌ای روبرو هستیم.
چالش‌های واردات دانه سبز قهوه؛ از سهمیه‌بندی تا تحریم‌ها
ربیعی با اشاره به چالش‌های واردات دانه سبز قهوه و اقدامات جهاد کشاورزی و گمرک گفت:«پس از جلسات متعدد با مدیران جهاد کشاورزی، توانستیم این آگاهی را ایجاد کنیم که به دانه سبز قهوه به عنوان یک ماده اولیه تولید نگاه کنند و نه یک محصول کشاورزی آماده مصرف. به همین دلیل، دانه سبز قهوه در گروه کالایی ۲۳ و در تالار دوم قرار دارد که ارز نیمایی به آن تعلق می‌گیرد. اما مشکلات زیادی در بحث واردات وجود دارد.»
وی ادامه داد: «مواردی از قبیل تأیید ثبت سفارشات، تخصیص و تأمین ارز، تأیید قیمت‌های قهوه سبز، مسائل مربوط به گمرک و مشکلات ناشی از تحریم‌ها، و بسیاری موارد دیگر از جمله مشکلات واردات دانه سبز قهوه هستند. جدیدترین مشکلی که بوجود آمده، سهمیه‌بندی میزان واردات هر شرکت توسط جهاد کشاورزی است. تصمیمی که اصلاً شفاف نیست و شرکت‌های تولیدی و بازرگانی از چگونگی این سهمیه‌بندی مطلع نیستند و این شرکت‌ها حتی از میزان سهمیه واردات سالانه خودشان نیز بی‌خبرند. تصور کنید که طی سالیان، یک شرکت روابط تجاری و مالی خود را با شرکت‌های خارجی تأمین‌کنندگان دانه سبز قهوه و نیز مشتریان داخلی این کالا گسترش داده، اما در حال حاضر به دلیل بحث سهمیه‌بندی واردات و عدم امکان ثبت سفارش، به اعتباری که با مشقت‌های زیادی بدست آورده صدمات جدی وارد می‌شود. همچنین در بحث سهمیه‌بندی واردات، افزایش مصرف قهوه در نظر گرفته نشده و معلوم نیست در ماه‌های آینده چگونه قرار است ماده اولیه واحدهای تولیدی تأمین گردد.»
رئیس انجمن قهوه ایران بیان کرد: «به این موارد، مشکلات ناشی از تحریم را نیز اضافه کنید. مسائلی مانند عدم امکان حمل و نقل مستقیم به ایران، عدم امکان عقد قراردادهای تجاری شرکت‌های ایرانی با شرکت‌های خارجی، مشکلات انتقال ارز به حساب‌های بانکی تأمین‌کنندگان و نبود امکانات مالی برای بازرگانان، که حل و فصل کردن آنها با صرف هزینه‌های بسیار زیادی همراه است.»
نبود نظارت بر قهوه‌های تقلبی و قاچاق، مصرف‌کنندگان را در معرض خطر قرار می‌دهد
ربیعی در مورد قاچاق و تقلبی بودن برخی برندهای قهوه و عدم نظارت سازمان غذا و دارو بر کافه‌ها و مراکز فروش قهوه گفت: « ما درخواست‌های زیادی از شبکه‌های بهداشت برای نظارت بر قهوه‌های سرو شده در کافه‌ها و اطمینان از داشتن مجوزهای لازم ارسال کرده‌ایم. در کافه‌ها دو مشکل عمده وجود دارد: اول، استفاده از برندهایی که ممنوع هستند و دوم، قهوه‌های تولید شده بدون مجوز که به بسیاری از کافه‌ها بدون نظارت عرضه می‌شوند. حتی در قهوه‌فروشی‌ها نیز نظارتی بر رعایت استانداردهای سازمان غذا و دارو و مجوزهای لازم وجود ندارد و مشخص نیست این قهوه‌ها در چه فضایی تولید می‌شوند.«
وی در ادامه گفت:« موضوع دیگر، قاچاق برندهای خارجی است. وجود کالای قاچاق، چه قهوه باشد و چه کالاهای دیگر، ممنوع است و این مسئله ابعاد قانونی دارد. وقتی نظارتی بر این کالاها وجود ندارد، تقلب و جعل در بازار افزایش می‌یابد. لازم است شرکتی به‌عنوان نماینده برندهای خارجی، نظارت بر عرضه و گزارش موارد تقلبی را انجام دهد. اما به دلیل ممنوعیت واردات و نبود نماینده رسمی این برندها در ایران، نظارتی بر اصل و یا تقلبی بودن این محصولات انجام نمی‌شود. هرچند که ممنوعیت این کالاها دلیل کافی برای برخورد سازمان‌های ذی‌ربط از جمله ستاد مبارزه با قاچاق کالا، سازمان غذا و دارو و شبکه بهداشت است، اما متأسفانه در این مورد به شدت قصور و کوتاهی شده است. این امر فرصت مناسبی را برای تولید محصولات تقلبی با برندهای خارجی به سودجویان می‌دهد و ما شاهد وجود گسترده چنین محصولاتی در سوپرمارکت‌ها و مراکز فروش هستیم که تنها بسته‌بندی آنها شبیه برند خارجی است و محتوای درون آن معمولاً غیرمجاز و غیر بهداشتی است».
ترکیب مواد غیرمجاز با قهوه؛ ترفند خطرناک برای جلب مشتری
وی در پاسخ به این سؤال که آیا محتوای قهوه‌هایی که به صورت غیرمجاز پر می‌شوند، اعتیادآور است، گفت:« امکان چنین موردی وجود دارد. از آنجایی که نظارتی بر تولید این گونه محصولات وجود ندارد، هر اتفاقی ممکن است رخ دهد. همچنین قهوه‌فروشی‌هایی که قهوه را به‌صورت فله عرضه می‌کنند یا کافه‌هایی که قهوه غیرمجاز دارند نیز ممکن است دچار چنین اقداماتی بشوند. موارد متعددی از ترکیب مواد غیرمجاز یا مواد اعتیادآور با قهوه مشاهده شده است تا بازگشت مشتری را تضمین کنند. به همین دلیل، سازمان غذا و دارو یک مسئولیت اجتماعی جدی در قبال این موضوع دارد.»
وی ادامه داد: «ساده‌ترین مورد خطرناکی که در برخی از کافه‌ها و قهوه‌فروشی‌های کشور مشاهده شده است، ترکیب پودر کافئین با قهوه است که مصرف زیاد آن خطرناک است. کافئین موجود در قهوه به تنهایی برای سلامت انسان خطر ندارد، اما اضافه کردن پودر کافئین می‌تواند میزان کافئین را فراتر از حد مجاز افزایش دهد و صدمات جدی به مصرف‌کننده وارد کند.»
صنعت قهوه، فرصتی برای اشتغال‌زایی و جلوگیری از خروج ارز است
ربیعی در پایان، با اشاره به صحبت‌های اخیر وزیر اقتصاد در مورد تخصیص ارز ترجیحی و اهمیت حمایت از تولید داخلی قهوه گفت:« همین که آقای دکتر همتی در مراسم تودیع و معارفه رئیس سازمان بورس به‌طور خاص در مورد قهوه صحبت کرده‌اند، نشان از رشد و پویایی این صنعت دارد. ایشان به فراگیر شدن مصرف قهوه در کشور اشاره کرده‌اند و اتفاقاً همین فراگیری دلیل موجهی برای حمایت از این صنعت است. این صنعت جوان باعث به‌وجود آمدن هزاران شغل مستقیم و چندین برابر آن شغل غیرمستقیم شده است و جوانان بسیاری در این صنعت فعال هستند و روزی خود را تأمین می‌کنند. صنعتی که بوجود آمدن و رشد آن علاوه بر اشتغال‌زایی مانع خروج میزان قابل توجهی ارز از کشور شده است. زیرا برای تأمین نیاز روزافزون مصرف‌کنندگان قهوه در ایران، ما دیگر نیازی به واردات قهوه‌های تولید شده در کشورهای خارجی نداریم. با توجه به ظرفیت تولید بوجود آمده در کشور، صرفاً دانه قهوه سبز به‌صورت خام به عنوان ماده اولیه وارد می‌شود و پس از طی کردن فرایند تولید، بسته‌بندی و توزیع در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرد. آقای وزیر اشاره کرده‌اند که مردم قهوه را با چندین برابر قیمت در بازار خریداری می‌کنند. اما این در حالی است که محصول نهایی قهوه موجود در بازار ایران در مقایسه با دیگر کشورها، از جمله کشورهای همسایه، قیمت کمتری دارد و اتفاقاً یکی از دلایل استقبال مردم از برندهای ایرانی، قیمت مناسب آن در مقایسه با نمونه‌های خارجی است. بحث تخصیص ارز ترجیحی ۴۵ هزار تومانی به مواد اولیه کارخانجات، یک موضوع بالادستی و حاکمیتی است، اما سوالی که از وزیر محترم اقتصاد مطرح می‌شود این است که چه برنامه‌های حمایتی و خدمات مالی جهت تسهیل و بهبود امور صنعت قهوه ایران در نظر خواهند داشت، صنعتی که به سرعت در حال رشد است و یک چرخه اقتصادی سالم را پیرامون خود شکل داده است. امیدواریم رویکرد وزیر محترم اقتصاد نسبت به صنعت قهوه مثبت باشد و تصمیماتشان در جهت رشد و تعالی این صنعت و حمایت از تولید ملی باشد.»
اخبار برگزیدهصنعت و معدنلینک کوتاه :