دامنه نوسان؛ ابزاری برای کنترل بحران یا کاهش نقدشوندگی؟

جهان صنعت نیوز –  در سال‌های اخیر، محدودیت دامنه نوسان به عنوان یکی از ابزارهای مدیریت ریسک بازار سرمایه ایران مطرح شده است. این روش، که موافقان و مخالفانی دارد، برای کنترل نوسانات قیمتی در شرایط بحرانی استفاده می‌شود. کارشناسان معتقدند که این ابزار باید با دقت و به‌موقع به کار گرفته شود و همزمان با ورود منابع مالی از سوی دولت یا بانک مرکزی صورت گیرد. در عین حال، در صورت ادامه محدودیت دامنه نوسان، ریسک نقدشوندگی و کاهش ارزش معاملات افزایش می‌یابد.

محدودیت دامنه نوسان؛ راهکاری برای کنترل بحران‌های بازار سرمایه

در سال‌های اخیر، با افزایش ریسک‌ها و نوسانات غیرقابل پیش‌بینی در بازار سرمایه، محدودیت دامنه نوسان به عنوان یک ابزار مدیریتی به کار گرفته شده است. هر زمان که بحرانی خارج از کنترل به بازار سرمایه منتقل شده، اولین تصمیم، محدود کردن دامنه نوسان بوده است. این اقدام اگرچه توانسته در برخی مواقع از نوسانات شدید جلوگیری کند، اما در عین حال پیامدهایی چون کاهش ارزش معاملات را به همراه داشته است.

روش‌های مدیریت نوسانات در بازارهای مالی

به طور کلی دو روش اصلی برای کنترل نوسانات قیمتی در بازارهای مالی وجود دارد. روش اول، استفاده از متوقف‌کننده‌های خودکار مانند دامنه نوسان است که هدف آن محدود کردن تغییرات قیمتی در یک محدوده مشخص است. روش دوم، بستن بازار یا توقف نمادهای معاملاتی در شرایط خاص است. این روش بیشتر در بازارهای توسعه‌یافته مانند آمریکا، انگلستان و آلمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در بورس‌های پیشرفته، هدف از توقف معاملات، ایجاد فرصتی برای سرمایه‌گذاران جهت بررسی اطلاعات جدید و تصمیم‌گیری بر اساس شرایط جدید است.

تأثیر محدودیت دامنه نوسان بر بازار پایه فرابورس

در بازار سرمایه ایران، شرکت‌هایی که در بازار پایه فرابورس فعالیت می‌کنند به دلیل ریسک بیشتر در سه دسته طبقه‌بندی شده‌اند. محدودیت دامنه نوسان در این بازار باعث شده تا سرمایه‌گذاران با ریسک بیشتری مواجه شوند، اما فرصت‌های کسب بازدهی به دلیل محدود بودن دامنه تغییرات قیمتی کاهش یابد. در واقع، این اقدام برخلاف اصول اولیه مدیریت ریسک و قاعده «ریسک بیشتر، بازدهی بیشتر» است. به عبارت دیگر، محدود کردن دامنه نوسان شرکت‌های با ریسک بالا، باعث کاهش جذابیت سرمایه‌گذاری در این بازار شده است.

چالش‌های فعلی بازار سرمایه

در شرایط فعلی، ریسک‌های سیستماتیک و سیاسی تاثیر مستقیمی بر بازار سرمایه دارند و این موضوع، تصمیم‌گیری‌های اورژانسی از سوی نهادهای متولی را الزامی می‌کند. هنوز مشخص نیست که چه زمانی محدودیت دامنه نوسان به حالت عادی بازمی‌گردد و این مسئله باعث نگرانی معامله‌گران و کاهش ارزش معاملات شده است. کارشناسان معتقدند که محدودیت دامنه نوسان باید به‌صورت موقت و در شرایط غیرعادی به کار گرفته شود و همزمان با ورود منابع مالی از سوی دولت یا بانک مرکزی همراه باشد.

تحلیل کارشناسان بازار

برخی کارشناسان معتقدند که سازمان بورس در به‌کارگیری این ابزار دچار ضعف‌هایی بوده است. محدودیت دامنه نوسان نه به‌موقع و نه به‌اندازه استفاده شده و باعث کاهش انگیزه خرید و افزایش صف فروش در بازار شده است. این مسئله به کاهش نقدشوندگی بازار دامن زده است. به اعتقاد حسن حسین‌نیا، کارشناس بازار سرمایه، اگرچه محدودیت دامنه نوسان در شرایط فعلی بازار یک تصمیم منطقی بوده، اما این اقدام به تنهایی کافی نیست و باید سیاست‌گذاری‌های پولی و مالی برای حمایت از بازار سرمایه انجام شود.

اخبار برگزیدهبورس