سایه سنگین گرانی لوازم تحریر در آستانه سال جدید تحصیلی

علی محمد نجاتی * بار دیگر در آستانه شهریور ماه و نزدیک شدن به فصل مدارس، که هر سال با تلاش خانواده ها برای تامین نوشت افزار فرزندان همزمان می شود، موضوع گرانی شدید لوازم تحریر به نگرانی محوری کارشناسان اقتصاد آموزشی تبدیل شده است.

گرانی افسارگسیخته ملزومات آموزشی که امسال ابعاد گسترده تری نسبت به سالیان گذشته یافته است، این سوال را پیش می آورد که اثرات این پدیده اقتصادی و اجتماعی در کیفیت وکمیت آموزش دانش آموزان چه خواهد بود؟

متاسفانه مانند اکثر موارد، در این باره نیز آمار و اطلاعات دسته بندی شده و قابل اتکایی در دست نیست، اما نگاهی گذرا و میدانی به تحولات بازار لوازم آموزشی نشان می دهد که گرانی ادوات آموزشی به مرحله ای بحرانی رسیده است.

گرانی سرسام آور چند صد درصدی که در ماه های گذشته روی داد، به قدری مشکل ساز شده است که حتی مدیران آموزش و پرورش در هفته های گذشته نسبت به عدم تامین مواد اولیه کتاب های درسی هشدار دادند.

بدیهی است که این مساله تاثیر شگفت آوری بر قیمت ملزومات آموزشی که ماده اولیه آن ها کاغذ است برجای گذاشته است. سایر نوشت افزار ها نیز به سبب گرانی دلار و تورم گسترده، قیمت های بسیار بالایی را تجربه می کنند.

البته در سال های گذشته نیز گرانی اقلام آموزشی در آستانه ی سال نو تحصیلی همواره مساله مهمی بوده است، با این تفاوت که امسال درصد گرانی ها بسیار بیش از گذشته است.

در این باره بیشتر بخوانید: 

• افزایش نجومی قیمت لوازم التحریر
• خبرساز شدن شهریه نجومی یک دبستان لاکچری
• بازار سیاه برای کتب درسی

واقعیت های اجتماعی جامعه نشان می دهد که به مرور زمان سبد مصرفی خانوارها به تدریج از آیتم های غیر ضروری تر خالی می شود که از آن جمله می توان به سفر، بهداشت، آموزش، ارتباطات، ورزش و تفریحات اشاره کرد. در چنین شرایطی گرانی شدید لوازم آموزشی ابعاد فاجعه را دوچندان خواهد کرد.

اخیرا رئیس اتحادیه لوازم تحریر گفته است: میانگین قیمت لوازم تحریر در ایران حدود ۶۰ درصد افزایش یافته است. به گفته او این افزایش قیمت همزمان با کاهش قدرت خرید خانوارهاست.

این درحالی است که بر اساس گزارش منابع خبری، قدرت خرید خانوارها نیز از آغاز سال جاری حدود ۸۰ درصد کاهش یافته است.

از سوی دیگر، گزارش مرکز آمار ایران در سال‌های گذشته نشان داده است که خانوارها برای جبران کسری بودجه، سهم هزینه آموزش را کاهش داده‌اند تا جایی که سهم آموزش در سبد هزینه خانوارها برای سال ۱۳۹۵ کمتر از ۲ درصد بوده است و از آن جا که در چهار سال گذشته،  نمودار افزایش قیمت ها شیب تندتری را تجربه کرده است، می توان انتظار داشت که وضعیت سهم آموزش در خانوار های کم درآمد و حتی متوسط به مراتب بحرانی تر شده باشد.

تجربه ها نشان داده اند که همزمان با افزایش فشارهای مالی، معمولا اولویت های هزینه خانوارها دچار دگرگونی می شود. برای مثال برپایه گزارش کمیته مزد شورای عالی کار مرداد امسال خانوارهای کارگری ۷۰ درصد درآمد خود را باید فقط برای مواد غذایی هزینه کنند.

با این حال به نظر می رسد که آمار های رسمی ارائه شده، هنوز هم بیان کننده وضعیت بحرانی موجود نیست.

علی رغم آمار ارائه شده از سوی رئیس اتحادیه فروشندگان نوشت‌افزار، مشاهدات شهروندان و مصرف کنندگانی که از نزدیک با قیمت ها دست به گریبان هستند نشان می دهد که قیمت برخی از لوازم تحریر مصرفی بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ درصد افزایش داشته است.

این همان نکته ای است که فریدون رستمخانی رئیس اتحادیه فروشندگان نوشت‌افزار در زنجان با اعلام این که  «قیمت لوازم تحریر تا ۲۰۰ درصد افزایش یافته»، بر آن صحه گذاشته است.

عباس ستاره‌ای رئیس اتحادیه فروشندگان نوشت افزار در همدان هم گرانی ۲۰۰ درصدی لوازم التحریر در مقایسه با سال گذشته را تائید کرده و از مسئولان دولتی خواسته که با تخصیص یارانه «به تولید کنندگان کمک کند که لوازم تحریر ارزان به دست اقشار ضعیف برسانند»

رسانه‌های مشهد نیز به نقل از شهروندان از افزایش دو تا سه برابری قیمت نوشت‌افزار خبر داده‌اند.

در جست وجوی علت گرانی لوازم تحریر علاوه بر گرانی کاغذ و دلار، عملکرد پتروشیمی ها و ممنوعیت واردات برخی از لوازم، مانند مداد نیز مورد توجه قرار گرفته است.

وضعیت فصلی بازار و افزایش تقاضای مصرف کنندگان هم مزید بر علت است تا خانواده ها را در یکی از بحرانی ترین سال ها در زمینه خرید مایحتاج فرزندان خود قرار دهد.

درحالی که براساس اعلام رسمی وزارت آموزش و پرورش، کودکان بازمانده از تحصیل به رقم ۱۷۵ هزار نفر رسیده است، می توان انتظار داشت که با افزایش هزینه های زندگی و خارج شدن اولویت های آموزشی از هزینه های الزامی زندگی، در سال تحصیلی جاری، شاهد اضافه شدن به انبوه جمعیت بازماندگان از تحصیل باشیم. مساله ای که موجبات نگرانی کارشناسان آموزشی و متخصصین حوزه های اجتماعی را فراهم کرده است.

در همین راستا محمد بیراوندی عضو کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی نیز با بیان اینکه آمار دقیقی از کودکان بازمانده از تحصیل وجود ندارد، از افزایش کودکان بازمانده از تحصیل ابراز نگرانی کرده است.

در نهایت اگر قبول داشته باشیم که نظام آموزشی کشورها یکی از بنیادی ترین محورهای توسعه به شمار می رود، وضعیت بحرانی بازار لوازم آموزشی و کاهش کمی و کیفی استانداردهای آموزشی کشور را باید نگران کننده دانست. مساله ای که با اغلب رهیافت های برنامه های توسعه و هدف گذاری های مدیران در تضاد کامل است.

*روزنامه نگار

 

اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژه